غدیر در قرآن قرآن در غدیر (کتاب)

غدیر در قرآن قرآن در غدیر

اطلاعات کتاب
مذهب	شیعه
زبان	فارسی
تعداد جلد	۱ ج

نویسنده

محمد باقر انصاری خویینی زنجانی (متولد ۱۳۳۹ ش) در شهر مقدس قم در سال دوم عمرش همراه والدین به تهران منتقل شد و تا ۱۴ سالگی در تهران بود. دبستان و دبیرستان را در اهران گذراند و برای طلبگی در سال ۱۳۹۴ ق همراه والدین به قم بازگشت. طی ۷ سال دروس سطح را به پایان برد که از محضر والد و عموی بزرگوار و اساتید حوزوی بهره برد. از سال ۱۴۰۲ ق در دروس خارج آیت الله حاج شیخ مرتضی حائری و آیت الله وحید خراسانی حضور یافت و تقریرات دروس فقه و اصول ایشان را به عربی تدوین کرد. همزمان با اصول فقه به‌طور تخصصی وارد علم رجال و کتاب‌شناسی شد. از سال ۱۴۰۶ق نویسندگی و تألیف را آغاز کرد که تاکنون ادامه دارد. آثار متعددی از ایشان در موضوع غدیر منتشر شده است مانند:

«معاً فی الغدیر»، «واقعهٔ قرآنی غدیر»، «سخنرانی استثنایی غدیر»، «ژرفای غدیر»، «چهارده قرن با غدیر»، «کرانه‌های غدیر»، «اولین میراث مکتوب از واقعه غدیر»، «اگر در غدیر بودیم … ؟»، «خطابه غدیر در آینه اسناد»، «خطابه غدیر: گزارش مراسم سه روزه در غدیر خم متن عربی و ترجمه فارسی خطابه غدیر»، «غدیر از زبان مولی علیه السلام»، «غدیر در قرآن، قرآن در غدیر (۳ جلد)»، «غدیر من»، «قصه قرآنی غدیر»، «گزارش حجةالوداع»، «قرآن نامه غدیر»، «گزارش لحظه به لحظه از حج پیامبر صلی الله علیه وآله»، «گزارش لحظه به لحظه از واقعه غدیر»، «خطبه غدیر چیست ؟»، «غدیر کلاس فوری»، «غدیر با قرآن»، «خطبه غدیر نگاه فوری»، «غدیر و دشمنان»، «غدیر تا فاطمیه»، «اسرار غدیر»، «خطبه نبوت در غدیر ولایت»، «تبلیغ غدیر در سیرهٔ معصومین علیهم السلام»، «بیعة الغدیر»، «ندای آسمانی غدیر»، «غدیر در احساس ملتها»، «حضور در غدیر»، «گفتارهای ایام ولایت»، «صدای غدیر می‌آید»، «برکرانه غدیر.»

انگیزه تألیف

تألیف قرآنی غدیر از روزی آغاز شد که تألیفات گذشته خود درباره غدیر را مورد بازبینی قرار می‌دادم. اولین بار که تألیفات مربوط به غدیر را مطالعه می‌کردم دو آیه معروف «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ …» و «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً» به عنوان دو آیه مربوط به غدیر در اکثر کتب مطرح بود. وقتی به داستان اعتراض حارث فهری در متن واقعه غدیر برخوردم متوجه شدم دو آیه «وَ إِذْ قالُوا اللَّهُمَّ إِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلِیمٍ» و «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ» نیز مستقیماً درباره غدیر نازل شده است.

آنگاه که تحقیق متن خطبه و مقابله آن با نسخ متعدد را آغاز کردم و سپس به ترجمه آن پرداختم مراجعه به قرآن در موارد بسیاری از خطبه مرا متوجه حضور کلام اللَّه در متن غدیر نمود؛ چه آنکه ۶۵ آیه در خطابه پیامبر صلَّی اللَّه علیه و آله در غدیر مورد استناد قرار گرفته، و ۳۵ آیه در متن سخنرانی تفسیر شده است. این همه برای من تازه‌هایی بود که مرا شگفت زده نمود و باورهای تازه‌ای را پیش رویم قرار داد. احساس کردم طی سال‌های متمادی با اینکه متوجه ارتباط قرآن و غدیر بودم ولی گویا از عمق آن غافل بوده‌ام. تصمیم گرفتم بار دیگر متون حدیثی و تاریخی مربوط به غدیر را به دقت مطالعه کنم و با نگاهی که قرآن را در لابلای صفحات غدیر جستجو می‌کند، آنچه را تاکنون دیده‌ام مورد بازبینی قرار دهم.

محتوای کتاب

بخش اول کتاب به آیات نازل شده در سراسر واقعه غدیر از مدینه تا مدینه اختصاص دارد، که در بر گیرنده آیات مربوط به اقدامات پیامبر صلَّی اللَّه علیه و آله از یک سو و اقدامات منافقین از سوی دیگر است. جلد اول به‌طور کامل در اختیار این بخش قرار دارد.

بخش دوم کتاب موارد تفسیر قرآن در غدیر است که جلوه‌های مختلفی خواهد داشت. گاهی یک مفهوم به صورت کلی در سراسر قرآن تفسیر شده است. در مواردی یک سوره به‌طور کامل یا یک آیه به صراحت تفسیر شده است. در مواردی آیات قرآن به صورت اقتباس و استشهاد تفسیر گردیده است. مواردی نیز وجود دارد که ائمه علیهم السلام آیه‌ای را به فرازی از واقعه غدیر تفسیر فرموده‌اند. جلد دوم کتاب نیز به‌طور کامل به این بخش اختصاص دارد.

بخش سوم کتاب یک جمع‌بندی داستانی از مراحل حضور آیات قرآن در واقعه غدیر به صورت‌های مختلف آن از نزول و تفسیر و استشهاد و اقتباس است. جلد سوم کتاب با این بخش آغاز می‌شود.

بخش چهارم موارد مربوط به شئون قرآن را در برخواهد داشت که طی واقعه غدیر بیان شده است، و شامل عظمت قرآن و محتوای آن، و معرفی سرپرست و مفسر قرآن، و نهایتاً وظایف ما درباره قرآن خواهد بود. این بخش قسمت دوم از جلد سوم کتاب است.

بخش پنجم کتاب به‌طور طبیعی زاییده بخش‌های گذشته است. انبوه مطالب جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیلی برخاسته از جمع‌بندی و بازنگری آنها را می‌طلبید که عنوان «پژوهش‌های قرآنی غدیر» را برای آن برگزیدم. در این بخش ابتدا تحلیل‌های اعتقادی تاریخی غدیر مطرح خواهد شد. آمارهای قرآنی غدیر فصل دیگری از این بخش است. موضوع بندی و جمع‌بندی‌های علمی نیز جنبه دیگری است که در این فصل بدان پرداخته‌ام. قسمت سوم از جلد سوم به این بخش اختصاص یافته است.

بخش ششم گشت و گذاری در گوشه و کنار تاریخ برای یافتن جزئیاتی در حاشیه قرآن و غدیر است. این بخش با عنوان «تاریخچه قرآنی غدیر» در بردارنده نکات شیرینی از گذشته‌های منسجم قرآن و غدیر است. در فرازی از آن معرفی قرآنی غدیر را به تماشا خواهیم نشست؛ و فرازی دیگر اتمام حجت‌های قرآنی غدیر است که در طول چهارده قرن اسلام استناد غدیر به قرآن را نشان داده است. دعاها و زیاراتی که غدیر را در سایه قرآن ذکر کرده، نمونه جالبی است که تازگی خواهد داشت. اشعار زیبایی که محتوای قرآنی غدیر را به نظم کشیده، جلوه دیگری از این سابقه است.

پایان بخش این فصل معرفی کتاب‌های مستقلی است که تاکنون درباره ارتباط قرآن و غدیر تألیف شده است؛ و سپس به معرفی منابع قرآنی غدیر خواهیم پرداخت. این بخش قسمت پایانیِ جلد سوم کتاب حاضر است.

فهرست مطالب