آمرزیده نشدن مخالفین ولایت
از مهمترین گناهانی که خداوند متعال آن را نبخشیده و شخصِ آلوده به آن را به عذاب گرفتار میکند. گناه شرک به خداوند است. کسی که به خداوند شرک بورزد، خداوند توبه او را قبول نمیکند، مگر اینکه ابتدا خود را از شرک پاک کند. در مورد شریک قائل در بحث ولایت نیز همینطور است خداوند کسی را که امیرالمؤمنینj را به عنوان وصی بلافصل پیامبر صلی الله علیه وآله قبول نکند او را همچون کسی که برای خودش شریک قائل شده توبهاش را قبول نکرده و به عذاب گرفتار میکند، مگر آنکه ابتدا قبول ولایت کند سپس توبه اش را قبول میکند.
إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَری إِثْماً عَظیما
.[۱]
[الأوبستی] مُعَنْعَناً عَنْ جَابِرٍ قَالَ: [سَأَلْتُ أَبَا] أبو جَعْفَرٍ j عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی
إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ
[قَالَ] یَا جَابِرُ إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِوَلَایَةِ عَلِیِّ [بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام] وَ طَاعَتِهِ [وَ أَمَّا قَوْلُهُ]
وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ
فَإِنَّهُ وَلَایَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام [ولایته].[۲]
وقتی توبهٔ منکر ولایت قبول نشود، پس عذاب او حتمی است و شایسته است که خداوند متعال مخالف امر خود را به انواع عذاب گرفتار کند. و لذا فرمود:
فَاحْذَرُوا انْ تُخالِفُوهُ
یعنی از مخالفت با او بر حذر باشید تا در آتش قهر خدا که برای کفار مهیا شده است، قرار نگیرید.[۳]
در این باره احادیث بسیاری از پیامبر صلی الله علیه وآله وارد شده که این فراز غدیر را تبیین مینماید:
۱. از آنجا که علی بن ابی طالب علیه السلام «امامٌ مِنَ اللَّهِ» است پیامبر صلی الله علیه وآله در حدیثی میفرماید: ما آمَنَ بِاللَّهِ مَنْ انْکَرَکَ؛[۴]کسی که تو را انکار کند، به خدا ایمان نیاورده است.
۲. در حدیثی دیگر میفرماید: ما آمَنَ بیمَنْ انْکَرَکَ؛[۵] کسی که تو را انکار کند، به من (یعنی پیامبر صلی الله علیه وآله) ایمان نیاورده است.
۳. در جای دیگر نه تنها ایمانِ منکرِ علی علیه السلام را قبول ندارد، که او را کافر دانسته و میفرماید: کَفَرَ مَنْ انْکَرَکَ؛[۶]هرکس تو را انکار کند، کافر شده است.
۴. حدیث جامعتری چنین میفرماید: مَنْ انْکَرَ امامَةَ عَلِیٍّ بَعْدی کانَ کَمَنْ انْکَرَ نُبُوَّتی فی حَیاتی، وَ مَنْ انْکَرَ نُبُوَّتی کانَ کَمَنْ انْکَرَ رُبُوبِیَّةَ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛[۷]هرکس امامت علی علیه السلام را بعد از من انکار کند، مانند کسی است که نبوت مرا در زمان حیاتم انکار کرده باشد، و هرکس نبوت مرا انکار کند مانند کسی است که ربوبیّت پروردگارش را منکر شود.
۵. حدیث دیگری ولایت علی علیه السلام را سرمایه مؤمن معرفی میکند و میفرماید: مَنْ لَمْ یَلْقَ اللَّهَ بِوِلایَتِکَ لَمْ یَلْقَهُ بِشَیْ ءٍ؛[۸] هرکس خدا را با ولایت تو ملاقات نکند، چیزی همراه خود برای ملاقات خدا نبرده است.
۶. در حدیث دیگری به این مطلب تصریح شده که انکار ولایت علی علیه السلام اثر دو جانبه دارد و در روز قیامت هرکس علی علیه السلام را نشناسد آن حضرت هم او را نمیشناسد: لا یَدْخُلُ النّارَ الّا مَنْ انْکَرَکَ وَ انْکَرْتَهُ؛[۹] داخل آتش نمیشود مگر کسی که تو را انکار کند و تو او را انکار نمایی. که این انکار حاکی از قطع رابطه است.
۷. هشدار درباره حضرت علی علیه السلام به قدری جدی است که نه تنها انکار آن حضرت، بلکه شک درباره او هم کفر و جهنم است: احْذَرْ انْ یَدْخُلَکَ فی عَلِیٍّ شَکٌ فَانَّ الشَّکَّ فی عَلِیٍّ کُفْرٌ بِاللَّهِ تَعالی.[۱۰]بپرهیز از اینکه دربارهٔ علی علیه السلام شکی بر قلبت وارد شود، چرا که شک درباره علی علیه السلام کفر به خدای تعالی است.[۱۱]
پیامبر صلی الله علیه وآله در چند فراز قبل نیز با توجه به قبول ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام و تبعیت از آن حضرت یا عدم پذیرش ولایت و مخالفت با ایشان، امت خویش را بعد از خود به دو دستهٔ مرحوم و ملعون تقسیم نمودند. همانگونه که میفرمایند: مَلْعُونٌ مَنْ خالَفَهُ، مَرْحُومٌ مَنْ تَبِعَهُ وَ صَدَّقَهُ، فَقَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ لِمَنْ سَمِعَ مِنْهُ وَ اطاعَ لَهُ؛ هرکس با او مخالفت کند ملعون است، و هر کس تابع او باشد و او را تصدیق نماید مورد رحمت الهی است. خداوند او را و هر کس را که از او بشنود و او را اطاعت کند آمرزیده است.
فلذا، این فراز
وَ لَنْ یَتُوبَ اللَّهُ …
در اصل تبیین و تأکید فراز قبل میباشد بدین معنا که عدم غفران و بخشش به واسطهٔ قبول نکردن ولایت عقوبت دنیوی و اخروی سنگینی را برای دشمنان غدیر و منکرین ولایت به دنبال خواهد داشت که پیامبر صلی الله علیه وآله از آن به «عذاباً نکراً…» یاد مینمایند.
پانویس
- ↑ نساء / ۴۸.
- ↑ تفسیر فرات الکوفی، ص ۱۰۶.
- ↑ شرح و تفسیر خطبه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در غدیرخم، ص۱۷۴.
- ↑ بحار الانوار، ج ۳۶، ص ۱۳۹؛ تفسیر فرات کوفی، ص ۱۸۱؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۳۵۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۲۴، ص ۶۴، ج ۳۵، ص ۲۶؛ المسترشد، ص ۶۰۷.
- ↑ بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۳۵۱؛ مزار ابن المشهدی، ص ۳۰۹.
- ↑ أمالی الصدوق، ص ۶۵۶.
- ↑ بحارالانوار، ج ۳۸، ص ۱۵۹.
- ↑ آمالی المفید، ص ۲۱۳.
- ↑ آمالی الطوسی، ص ۱۰۶؛ بحار الانوار، ج ۳۸، ص ۱۵۹.
- ↑ غدیر در قرآن، ج۲، ص ۳۴۴–۳۴۰.