ابو رافع

از او با کُنیه نام برده می‌شود و در نام او اختلاف است. بیشتر اهل علم، نام او را اسلم دانسته‌اند و برخی ابراهیم و برخی نام‌های دیگر. وی از چهره‌های برجسته تشیّع و از پیشتازان در تألیف و تدوین و دانش و از همراهان ارجمند امام نیکان است.

ابورافع قبطی

اطلاعات فردی
نام کامل	اسلم (ابورافع)
سرشناسی	صحابی پیامبر اسلام، از آزادشدگان پیامبر و یاران امام علی علیه السلام
تولد	پیش از هجرت پیامبر صلی الله علیه وآله
وفات	پس از سال ۴۰ ق
اطلاعات علمی
استادان	پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله، امام علی علیه الیه السلام، عبدالله بن مسعود
شاگردان	فرزندانش علی و عبیدالله بن ابورافع
اطلاعات فرهنگی
زمینه فعالیت	صحابه پیامبرصلی الله علیه وآله، راوی حدیث، خزانه دار بیت‌المال در کوفه
علت شهرت	آزادشده پیامبر صلی الله علیه وآله، خزانه داری بیت‌المال کوفه

ابورافع، از غلامان عبّاس (عموی پیامبر صلی الله علیه و آله) بود که او را به پیامبر صلی الله علیه و آله بخشید. چون عبّاس، اسلام آورد و ابو رافع، خبر اسلام آوردن او را به پیامبر خداداد، پیامبر صلی الله علیه و آله او را آزاد کرد. ابو رافع در همه جنگ‌های پیامبر صلی الله علیه و آله بجز بدر، شرکت کرد و پس از ایشان با استواری تمام در کنار امیر مؤمنان ایستاد و از او جدا نشد. ابو رافع از جمله راویان حدیث غدیر است. او را از نیک نهادان و شایستگان شیعه برشمرده اند که در نبردهای علی علیه السلام نیز همراه او بوده است. ابو رافع، مسئول بیت المال امام علیه السلام در کوفه بود و دو فرزند او، عبید اللّه و علی، از کاتبان مولا علیه السلام بودند.

ابو رافع، کتابی بزرگ با عنوان: «السنن و القضایا و الأحکام» دارد که مشتمل بر ابواب مختلف فقه است و جمعی از محدّثان بزرگ و از جمله فرزندان ارجمند وی آن را روایت کرده‌اند. وی، کتاب‌های دیگری با عناوین: «أقضیة أمیر المؤمنین»، «کتاب الدیات» و جز آن دارد که عالمانی بر این باورند که همه اینها ابواب و فصول همان کتاب بزرگ بوده است. ابو رافع، پس از شهادت مولا علیه السلام همراه امام حسن مجتبی علیه السلام به مدینه رفت و امام حسن علیه السلام نیمی از خانه علی علیه السلام را در اختیار وی نهاد. وی، از پیامبر خدا نیز احادیثی را گزارش کرده است. برخی فوت او را در سال۴۰ هجری ذکر کرده‌اند.

حدیث غدیر

ابو رافع قبطی آزاد شده رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله- حدیث او را ابن عقده در «حدیث الولایه» و ابو بکر جعابی در «نخب» روایت نموده‌اند و خوارزمی در مقتل خود او را در شمار راویان حدیث غدیر از زمره صحابه ذکر نموده است.

فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام

قال أبو رافع‏: أتیت أبا ذر بالربذة أُودِّعهُ، فلمّا أردتُ الانصراف قال لی و لأُناس معی: ستکون فتنةٌ فاتّقوا اللَّه و علیکم بالشیخ علیِّ بن أبی طالب فاتّبعوه؛ فإنّی سمعت رسول اللَّه صلی الله علیه و آله یقول له: «أنت أوّل من آمن بی، و أوّل من یصافحنی یوم القیامة، و أنت الصدِّیق الأکبر، و أنت الفاروق الذی یَفْرُق بین الحقِّ و الباطل، و أنت یعسوب المؤمنین، و المال یعسوب الکافرین، و أنت أخی و وزیری، و خیر من أترک بعدی، و تنجزُ موعدی».

ابو رافع گفت برای خداحافظی به خدمت ابی ذر آمدم چون خواستم از نزد او بیرون آیم بمن و جمع همراهانم گفت: بزودی فتنه ای پدید می‌آید، از خداوند بترسید و بر شما باد که از بزرگمردی چون علی بن ابی طالب علیه السلام پیروی کنید چه من از رسول خدا صلی الله علیه وآله شنیدم که به او می‌فرمود: تو نخستین کسی هستی که بمن ایمان آوردی و در رستاخیز اولین کسی خواهی بود که با من مصافحه می‌کنی و توئی صدیق اکبر و توئی فاروقی که حق و باطل را از هم جدا می‌کند و توئی یعسوب مؤمنان، و ثروت یعسوب کافران است. و توئی برادر و وزیر من و بهتر کسی که پس از من می‌ماند و پیمان مرا نگه می- دارد.

سوره برائت

أبو رافع‏: بعث رسول اللَّه صلی الله علیه و آله أبا بکر ببراءة إلی الموسم؛ فأتی جبریل علیه السلام فقال: إنّه لن یؤدِّیها عنک إلّا أنت أو رجل منک، فبعث علیّا رضی الله عنه علی أثره حتی لحقه بین مکة و المدینة فأخذها، فقرأها علی الناس فی الموسم

ابو رافع گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله، ابوبکر را با سوره برائت به موسم حج فرستاد؛ سپس جبرئیل علیه السلام آمد و گفت: سوره برائت را جز خودت یا کسی از جانب تو نمی‌تواند تحویل دهد. (آن را در موسم حج برای مشرکین قرائت کند) پس حضرت علی علیه السلام را پس از او فرستاد تا به او برسد بین مکه و مدینه و آن نامه را از او گرفت و در موسم حج آن را به مردم خواند.

اولین مسلمان

أبو رافع‏، قال: صلّی النبیُّ صلی الله علیه وآله أوّل یوم الإثنین، و صلّت خدیجة آخره، و صلّی علیٌّ علیه السلام یوم الثلاثاء من الغد.

- ابو رافع گوید: پیامبر صلی الله علیه وآله روز دوشنبه ای که مبعوث شد، اول روز خودش نماز گزارد و آخر همان روز خدیجه سلام الله علیها و روز شنبه فردای آن روز علی علیه السلام.