احتجاج پیامبر با غدیر

غدیر اتمام حجتی از سوی پیامبر صلی اللَّه علیه و آله بر مسلمانان بود. پس از آن در فاصله هفتاد روزه تا شهادت نیز چند بار آن حضرت با غدیر اتمام حجت نمودند و با این اقدامات سندیّت دائمی غدیر را برای آینده‌ای بلند مدت مسلمین تثبیت فرمودند.

چادر نشینان اطراف مدینه

یک چادرنشین در مسجد مدینه نزد پیامبر صلی اللَّه علیه و آله آمد و عرض كرد: یا رسول‌اللَّه، حاجیان قوم ما كه در حجة الوداع همراه شما بوده‌اند برای ما خبر آورده‌اند كه در بازگشت از حج در غدیر خم ولایت و اطاعت ایشان را واجب كرده‌اید. آیا این یک دستور از جانب شماست یا از جانب خداست و واجب است؟

حضرت فرمودند:

«بَلِ اللَّهُ افْتَرَضَهُ وَ أَوْجَبَهُ مِنَ السَّمَاءِ وَ افْتَرَضَ وَلَايَتَهُ عَلَى أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ أَهْلِ الْأَرْضِ جَمِيعا»؛ «از جانب خدا و واجب است، و ولایت ایشان را هم بر اهل آسمان و هم اهل زمین واجب كرده است.»

هدف از غدیر

از پیامبر صلی اللَّه علیه و آله پرسیدند:

مقصود شما از كلامتان در روز غدیر چه بود كه فرمودید: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاه‏»؟

حضرت فرمودند:

«اللَّهُ مَوْلَايَ أَوْلَى بِي مِنْ نَفْسِي لَا أَمْرَ لِي مَعَهُ وَ أَنَا مَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ أَوْلَى بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ لَا أَمْرَ لَهُمْ مَعِي وَ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ أَوْلَى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ لَا أَمْرَ لَهُ مَعِي فَعَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ مَوْلَاهُ أَوْلَى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ لَا أَمْرَ لَهُ مَعَه‏»؛ «خدا صاحب اختیار من است و به من از خودم صاحب اختیارتر است، و در برابر دستورات او مرا امری نیست. من نیز صاحب اختیار مؤمنینم و نسبت به آنان از خودشان صاحب اختیارترم و در برابر من آنان را امری نیست. هركس من صاحب اختیار اویم و نسبت به او از خودش صاحب اختیارترم علی بن ابی‌طالب صاحب اختیار اوست و نسبت به او از خودش صاحب اختیارتر است و در برابر او برایش امری نیست.»

در پاسخ منافقین

عده‌ای از منافقین نزد پیامبر صلی اللَّه علیه و آله آمدند و از آن حضرت آیت و نشانه‌ای طلب كردند.

حضرت فرمودند: «أَ مَا كَفَاكُمْ يَوْمَ غَدِيرِ خُمٍّ»

آیا روز غدیر خم برای شما كافی نبود؟!

معرفی عید غدیر به نسل های آینده

پیامبر صلی اللَّه علیه و آله درباره‌ی روز غدیر خم فرمودند:

«يَوْمُ غَدِيرِ خُمٍّ أَفْضَلُ أَعْيَادِ أُمَّتِي وَ هُوَ اَلْيَوْمُ اَلَّذِي أَمَرَنِيَ اَللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ فِيهِ بِنَصْبِ أَخِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ مَعَاشِرَ النَّاسِ وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالنُّبُوَّةِ وَ اصْطَفَانِي عَلَى جَمِيعِ الْبَرِيَّةِ مَا نَصَبْتُ عَلِيّاً عَلَماً لِأُمَّتِي فِي الْأَرْضِ حَتَّى نَوَّهَ اللَّهُ بِاسْمِهِ فِي سَمَاوَاتِهِ وَ أَوْجَبَ وَلَايَتَهُ عَلَى مَلَائِكَتِه‏» «روز غدیر خم بهترین اعیاد امت من است، و آن همان روزی است كه خداوند به من دستور داد برادرم علی بن ابی‌طالب علیه السلام را برای امتم منصوب نمایم …قسم به خدایی كه مرا به پیامبری مبعوث كرد و بر همه‌ی خلایق برگزید، من علی علیه السلام را در زمین منصوب ننمودم تا خداوند ایشان را در آسمانها معرفی كرد و ولایت ایشان را بر ملائكه واجب نمود.»

غدیر و خانه نشینی امیرالمؤمنین علیه السلام

پیامبر صلی اللَّه علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه‌السلام چنین وصیت فرمودند:

یا علی، اگر یارانی یافتید، پس با دشمنانتان بجنگید و حق خود را طلب كنید، وگرنه خانه‌نشینی اختیار كنید چرا كه من در روز غدیر خم از مردم عهد و پیمان گرفته‌ام كه شما وصی و خلیفه‌ من و صاحب اختیار آنان بعد از من هستید. مَثَل شما مثل بیت‌اللَّه الحرام است كه مردم باید سراغ شما بیایند و شما نباید سراغ مردم بروید.

منابع

• إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات؛ محمد بن حسن حر عاملی، م۱۱۰۴ ق، بیروت: مؤسسة الاعلمی، اول، ۱۴۲۵ق.
• الامالی؛ محمد بن علی بن الحسین بن بابویه قمی، م۳۸۱ق، بیروت: مؤسّسة الاعلمی، ۱۴۳۰ق.
• بحار الانوار؛ محمدباقر مجلسی، م ۱۱۱۰ ق، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، دوم، ۱۴۰۳ق.
• بشارة المصطفی صلی الله علیه و آله لشیعة المرتضی علیه السلام؛ محمد بن ابی القاسم طبری، م قرن ۶، محقق: جواد قیّومی اصفهانی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۲۲ق.
• تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة؛ علی حسینی استرآبادی، م ۹۴۰ ق‏، تحقیق: حسین استاد ولی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۴۰۹ ق‏.
• التفسیر العسکری علیه السلام؛ الامام الحسن العسکری علیه السلام، قم: تحقیق مؤسّسة الامام المهدی ارواحنا فداه، چاپ دوم، ۱۴۳۳.
• تفسیر کنز الدقائق؛ شیخ محمد بن محمد رضا قمی مشهدی، م قرن ۱۲، تحقیق: حسین درگاهی، تهران: شمس الضحی، چاپ اول ۱۴۳۰ق.
• تفسیر نور الثقلین‏؛ عبد علی بن جمعة العروسی الحویزی، م ۱۱۱۲ ق‏، تحقیق: هاشم رسولی محلاتی، قم: اسماعیلیان‏، چهارم‏، ۱۴۱۵ ق.
• کنز الفوائد؛ شیخ محمد بن علی بن عثمان کراجکی طرابلسی، م۴۴۹ق، محقق: شیخ عبدالله نعمه، بیروت: دار الاضواء، ۱۴۰۵ق.