اذكار روز عید غدیر
علاوه بر دعاها و زيارتهاى عيد غدير، اذكار ديگرى نيز وجود دارد؛ كه برخى از آنها متعلق به اين روز شريف است، و برخى اختصاص به اين روز ندارد ولى خواندن آنها در اين روز آثار و ثواب مضاعفى دارد و در اين روز عمل به آنها بسيار سفارش شده است:
الف. صلوات
صلوات بر محمد و آل محمدعليهم السلام از كارهاى بسيار پسنديده، به ويژه در روز غدير است. استحباب اين ذكر شريف منحصر به روز غدير نيست، بلكه اين دعا از عبادات بزرگى است كه قبول و پذيرش دعاها وابسته و مشروط به وجود آن مى باشد؛ و چنين است كه اگر دعايى متبرک و مزيّن به صلوات بر محمد و آل محمدعليهم السلام نباشد مورد قبول خداوند بزرگ نيست.
امام صادق عليه السلام فرمود:
«كُلُ دُعَاءٍ يُدْعَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَحْجُوبٌ عَنِ السَّمَاءِ حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد»[۱]
هر دعايى كه به وسيله آن خداى عزوجل خوانده شود، از آسمان پوشيده مى ماند تا وقتى كه بر محمد و آل محمدعليهم السلام صلوات فرستاده شود.
عظمت و ارزش پاداش صلوات بالاتر از همه اعمال و عبادات است؛ به طورى كه در نامه عمل چيزى سنگينتر از پاداش صلوات ديده نمى شود.
امام صادق و امام باقرعليهما السلام فرموده اند:
«مَا فِي الْمِيزَانِ شَيْ‌ءٌ أَثْقَلَ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنَّ الرَّجُلَ لَتُوضَعُ أَعْمَالُهُ فِي الْمِيزَانِ فَتَمِيلُ بِهِ فَيُخْرِجُ الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَيَضَعُهَا فِي مِيزَانِهِ فَيَرْجَحُ بِهِ»:[۲]
در ترازوى عمل چيزى سنگينتر از صلوات بر محمد و آل محمدعليهم السلام نيست. همانا كه در قيامت اعمال انسان را در ترازوى عمل گذراند و سبک باشد، و رسول اللَّه صلى الله عليه وآله صلوات را خارج مى كند و در ترازوى عمل مى گذارد و كفه اعمال خوب ترجيح مى يابد.
عبدالسلام بن نعيم گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم:
«إِنِّي دَخَلْتُ الْبَيْتَ وَ لَمْ يَحْضُرْنِي شَيْ‌ءٌ مِنَ الدُّعَاءِإِلَّاالصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍوَآلِ مُحَمَّدٍعليهم السلام.فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ لَمْ يَخْرُجْ أَحَدٌ بِأَفْضَلَ مِمَّا خَرَجْتَ بِهِ.»[۳]
من داخل مسجدالحرام شدم و هيچ دعايى به خاطر نداشتم جز صلوات بر محمد و آل محمدعليهم السلام.فرمود: آگاه باش كه هيچ كس برتر از تو در فضيلت و ثواب از خانه خدا بيرون نيامده است.
حضرت امام صادق عليه السلام فرموده است:
«إِذَا ذُكِرَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وآله فَأَكْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وآله صَلَاةً وَاحِدَةً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ أَلْفَ صَلَاةٍ فِي أَلْفِ صَفٍّ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ لَمْ يَبْقَ شَيْ‌ءٌ مِمَّا خَلَقَهُ اللَّهُ إِلَّا صَلَّى عَلَى الْعَبْدِ لِصَلَاةِ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ صَلَاةِ مَلَائِكَتِهِ فَمَنْ لَمْ يَرْغَبْ فِي هَذَا فَهُوَ جَاهِلٌ مَغْرُورٌ قَدْ بَرِئَ اللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَهْلُ بَيْتِهِ عليهم السلام»[۴].
هر گاه نام پيامبرصلى الله عليه وآله برده شود، بسيار بر او صلوات بفرستيد. زيرا هر كس يك صلوات بر پيامبرصلى الله عليه وآله بفرستد، خداوند در هزار صف از فرشتگان هزار بار بر او صلوات مى فرستد. چيزى از مخلوقات خدا باقى نمى ماند مگر اينكه بر اين بنده به خاطر صلوات خدا و صلوات فرشتگان صلوات مى فرستند. كسى كه در اين فضيلت رغبت نكند نادان فريب خورده است، و همانا خدا و پيامبرصلى الله عليه وآله و خاندان پيامبرش از او بيزارند. بى رغبتى در صلوات فرستادن، نشانه نادانى و جهالت فرد نسبت به مقام شامخ اشرف كائنات و سرور پيامبران حضرت رسول اكرم صلى الله عليه وآله و اهلبيت مطهر آن حضرت عليهم السلام بوده، و يا انكار مقام بلند آن بزرگواران است، كه در اين صورت سبب بيزارى خدا و اولياى برگزيده او خواهد بود.
حضرت امام صادق عليه السلام فرموده است:
«قال رسول اللَّه صلى الله عليه وآله: مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَنَسِيَ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَيَ خَطَّأَ اللَّهُ بِهِ طَرِيقَ الْجَنَّةِ»[۵]
حضرت رسول اكرم صلى الله عليه وآله فرمود: كسى كه من نزد او ياد شوم و فراموش كند كه بر من صلوات بفرستد، خدا او را در راه بهشت به خطا اندازد. آنچه در ذكر صلوات بسيار اهميت دارد، صلوات بر محمدصلى الله عليه وآله و آلمحمدعليهم السلام مى باشد. صلوات ابتر يعنى تنها بر پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله صلوات فرستادن، بدون ذكر آل آن حضرت. پس آنگونه كه اهل سنت مى گويند:
اللهم صل على النبى، صلواتى باطل و مورد غضب خدا و پيامبرصلى الله عليه وآله او است. زيرا لازمه ايمان به رسول اكرم صلى الله عليه وآله و ايمان به آل آن حضرت يعنى پيشوايان معصوم عليهم السلام مى باشد، و بدون ايمان به آن برگزيدگان الهى و اقرار به ولايتشان، اعتقاد به رسالت حضرت ختمى مرتبتصلى الله عليه وآله سودى نمی بخشد. تنها بر پيامبرصلى الله عليه وآله صلوات فرستادن، نه آنكه نشانه ارادت نيست بلكه نشانه دشمنى آشكار با خاندان معصوم عليهم السلام او است، و چنين اظهارى شايسته هر گونه غضب خداوند است.
به حديثى در اين زمينه توجه كنيد: «قال رسول اللَّه صلى الله عليه وآله:مَنْ صَلَّى عَلَيَّ وَ لَمْ يُصَلِّ عَلَى آلِي لَمْ يَجِدْ رِيحَ الْجَنَّةِ وَ إِنَّ رِيحَهَا لَتُوجَدُ مِنْ مَسِيرَةِ خَمْسِمِائَةِ عَام».[۶]
حضرت رسول اكرم صلى الله عليه وآله فرمود: هر كس بر من صلوات بفرستد ولى بر آل من صلوات نفرستد، بوى بهشت را استشمام نخواهد كرد. در حالى كه بوى بهشت از فاصله پانصد سال راه به مشام مى رسد!
حضرت امام صادق عليه السلام فرمود:
«سَمِعَ أَبِي رَجُلًا مُتَعَلِّقاً بِالْبَيْتِ وَ هُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ فَقَالَ لَهُ أَبِي يَا عَبْدَ اللَّهِ لَا تَبْتُرْهَا لَا تَظْلِمْنَا حَقَّنَا قُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ.»[۷]
پدرم از مردى كه به پرده كعبه درآويخته بود شنيد كه مى گويد: اللهم صلّ على محمد.
پدرم به او فرمود: اى بنده خدا! آن را ابتر مكن و در حق ما ستم روا مدار، و بگو:«اللهم صلّ على محمد و آل محمد و اهلبيته.»
صلوات در روايات به گونه هاى مختلفى آمده است، كه برخى از آنها نسبتاً طولانى است. اما رايج ترين صلوات - كه صلواتى كامل و صحيح نيز مى باشد - اين است:
اللهم صلّ على محمد و آل محمد.و بهتر است كه تعجيل فرج آن بزرگواران را پس از صلوات از خداوند طلب كنيم و بگوييم: و عجّل فرجهم. و در فرج آنان تعجيل فرما.
ذكر صلوات را در روز غدير، از بامداد تا شامگاه مى توان به جاى آورد، و سزاوار است هر فرصتى را غنيمت شمرد و به اين ذكر شريف مشغول شد.
حضرت امام رضاعليه السلام نيز اين روز را بسيار صلوات فرستادن بر محمدصلى الله عليه وآله و آل محمدعليهم السلام ناميدند. بسيار صلوات فرستادن در اين روز كمال ارادت به پيشوايان معصوم عليهم السلام، و اعلام خشنودى از ولايت حضرت اميرالمؤمنين و تجديد ميثاق با محمدصلى الله عليه وآله و آل محمدعليهم السلام است.
امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
سزاوار است در آن روز كه بسيار ذكر خدا بگويى و بر محمد و آل محمدعليهم السلام بسيار صلوات بفرستى... .[۸]
ب. لعن بر دشمنان اهلبيت عليهم السلام و غاصبين
يكى از اساسى ترين و عمده ترين اعتقادات شيعه بر پايه آيات كريمه قرآن مجيد و احاديث معتبره، لعن بر دشمنان و غاصبين و مخالفين اهلبيت عليهم السلام است، كه آثار مثبت بسيارى دارد.
از جمله اين آثار است:
يادآورى ظلمهايى كه بر اهلبيت عليهم السلام روا داشته اند.يادآورى مظلوميت اهلبيت عليهم السلام.يادآورى نفاق و پليدى و خيانت غاصبين حقوق آنها.درسى اعتقادى براى دوستان و محبين اهلبيت عليهم السلام. تذكر به دوستان و مواليان اهلبيت عليهم السلام كه پيروى از باطل ننمايند.رفع همّ و غم از اهلبيتعليهم السلام با لعن دشمنانشان.دست يافتن به ثوابهاى بسيارى كه مترتب بر لعن است.
يكى از لعن هاى مخصوصى كه در اين روز وارد شده و زياد بايد تكرار شود اين است:[۹]
«اللَّهُمَ الْعَنِ الْجَاحِدِينَ وَ النَّاكِثِينَ وَ الْمُغَيِّرِينَ وَ الْمُبَدِّلِينَ الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِين.»
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: در اين روز روزه بگير، و زياد صلوات بر محمد و آل محمدعليه السلام بفرست، و نزد خداوند متعال بيزارى بجوى از كسانى كه ظلم به آن بزرگواران كردند.[۱۰]
ج. ذكر «الحمد للَّه الذى...»
ذكر شريف و با فضيلتى كه بنا به فرامايش پيامبرصلى الله عليه وآله مستحب است در روز غدير صد بار تكرار شود اين است:
«الحَمْدُ للهِ الَّذِي جَعَلَ كَمالَ دِينِهِ وَتَمامَ نِعْمَتِهِ بِولايَةِ أَمِيرِ المُؤْمِنِينَ عَلِيّ بْنِ أَبِي طالِب عليه السلام»: [۱۱]
سپاس خداى را كه كمال دين و تمام نعمتش را در ولايت حضرت اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام قرار داد.
د. حرز و تعويذ
در روز عيد غدير حرزى نقل شده كه خواندن آن براى محافظت از تمام بدى ها مفيد است:
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ بِسْمِ اللَّهِ خَيْرِ الْأَسْمَاءِ بِسْمِ اللَّهِ رَبِّ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى»
به نام خداوند رحمت‌گستر مهربان. به نام خدا كه بهترين نام‌ها است، به نام خدا كه پروردگار آخرت و دنيا
«وَ رَبِّ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ كَيْدُ الْأَعْدَاءِ»
و پروردگار زمين و آسمان است و با وجود اسم او، نيرنگ دشمنان نمى‌تواند آسيبى به انسان برساند
«وَ بِهَا تُدْفَعُ كُلُّ الْأَسْوَاءِ وَ بِالْقَسَمِ بِهَا يُكْفَى مَنِ اسْتَكْفَى»
و با آن همه‌ى بدى‌ها دفع مى‌گردد و با سوگند به آن هركس كه از خدا طلب كفايت كند، كفايت مى‌شود.
«اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبُّ كُلِّ شَيْءٍ وَ خَالِقُهُ وَ بَارِئُ كُلِّ مَخْلُوقٍ وَ رَازِقُهُ وَ مُحْصِي كُلِّ شَيْءٍ»
خداوندا، تو پروردگار و آفريدگار هر چيزى و پديدآورنده و روزى ده هر آفريده و به شماره درآورنده
«وَ عَالِمُهُ وَ كَافِي كُلِّ جَبَّارٍ وَ قَاصِمُهُ وَ مُعِينُ كُلِّ مُتَوَكِّلٍ عَلَيْهِ وَ عَاصِمُهُ»
و آگاه به هر چيز و كفايت‌كننده و سركوب‌كننده‌ى هر سركش و يارى‌رسان و نگاه‌دار هر توكل‌كننده و نيكى‌كننده
«وَ بِرُّ كُلِّ مَخْلُوقٍ وَ رَاحِمُهُ لَيْسَ لَكَ ضِدٌّ فَيُعَانِدُكَ [فيعادك] وَ لَا نِدٌّ فَيُقَاوِمُكَ وَ لَا شَبِيهٌ فَيُعَادِلُكَ تَعَالَيْتَ عَنْ ذَلِكَ عُلُوّاً كَبِيراً»
و مهربان به هر آفريده‌اى و ضدى براى تو نيست تا با تو ستيزه كند و همتايى ندارى تا در برابر تو پافشارى كند و همسانى ندارى تا با تو برابرى كند و تو از همه‌ى اين‌ها بسيار منزه و متعال هستى.
«اللَّهُمَّ بِكَ اعْتَصَمْتُ وَ اسْتَقَمْتُ وَ إِلَيْكَ تَوَجَّهْتُ وَ عَلَيْكَ اعْتَمَدْتُ يَا خَيْرَ عَاصِمٍ وَ أَكْرَمَ رَاحِمٍ»
خدايا، به تو چنگ زده و پابرجايم و به سويت توجه نموده و بر تو اعتماد دارم، اى بهترين نگاه‌دار و گرامى‌ترين مهربان
«وَ أَحْكَمَ حَاكِمٍ وَ أَعْلَمَ عَالِمٍ مَنِ اعْتَصَمَ بِكَ عَصَمْتَهُ وَ مَنِ اسْتَرْحَمَكَ رَحِمْتَهُ وَ مَنِ اسْتَكْفَاكَ كَفَيْتَهُ»
و فرمانرواترين فرمانروا و آگاه‌ترين آگاه، هركس به تو چنگ زند، نگاه مى‌دارى و هركس از تو درخواست رحمت كند، رحم مى‌كنى و هركس از تو طلب كفايت كند، كفايت مى‌نمايى
«وَ مَنْ تَوَكَّلَ [عَلَيْكَ] أَمِنْتَهُ وَ هَدَيْتَهُ سَمْعاً لِقَوْلِكَ يَا رَبِّ وَ طَاعَةً لِأَمْرِكَ [بِأَمْرِكَ]»
و هر كس بر تو توكل كند، ايمنى بخشيده و هدايت مى‌كنى، اى پروردگار من، گوش به فرمان و مطيع دستور توام.
«اللَّهُمَّ أَقُولُ وَ بِتَوْفِيقِكَ أَقُولُ وَ عَلَى كِفَايَتِكَ أَعُولُ وَ بِقُدْرَتِكَ أَطُولُ وَ بِكَ أَسْتَكْفِي وَ أَصُولُ فَاكْفِنِي»
خدايا، به توفيق تو سخن مى‌گويم و بر كفايتت اعتماد دارم و به قدرتت مى‌بخشم و از تو طلب كفايت نموده و به [وسيله‌ى] تو مى‌تازم،
«اللَّهُمَّ وَ أَنْقِذْنِي وَ تَوَلَّنِي وَ اعْصِمْنِي وَ عَافِنِي وَ امْنَعْ مِنِّي وَ خُذْ لِي وَ كُنْ لِي بِعَيْنِكَ وَ لَا تَكُنْ عَلَيَّ»
پس خدايا، مرا كفايت نما و نجات ده و سرپرستى كن و نگاه دار و عافيت بخش و [دشمنانم را]از من باز دار و بگير و مواظب من باش نه عليه من.
«اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْكَ أَنَبْتُ وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِير»
ه . ذكر حمد
از ديگر اذكار وارده در اين روز آن است كه صد مرتبه بگويد:
«الحَمْدُ للهِ الَّذِي جَعَلَ كَمالَ دِينِهِ وَتَمامَ نِعْمَتِهِ بِولايَةِ أَمِيرِ المُؤْمِنِينَ عَلِيّ بْنِ أَبِي طالِب عليه السلام.»[۱۲]
پانویس
- ↑ تفسير البرهان: ج ۳ ص ۳۲۵ ح ۱.
- ↑ الكافى: ج ۲ ص ۴۹۴ ح ۱۵.
- ↑ الكافى: ج ۲ ص ۴۹۴ ح ۱۷.
- ↑ الكافى: ج ۲ ص ۴۹۲ ح ۶ .
- ↑ الامالى (صدوق): ص ۲۶۷.
- ↑ الامالى (صدوق) : ص ۲۶۷ ح ۱۳.
- ↑ الكافى: ج ۲ ص ۴۹۵ ح ۲۱.
- ↑ وسائل: ج ۷ ب ۱۴ ح ۶ . بحار الانوار: ج ۹۷ ص ۱۱۲.
- ↑ بحار الانوار: ج ۹۸ ص ۳۰۵.
- ↑ بحار الانوار: ج ۹۷ ص ۱۱۱. الكافى: ج ۴ ص ۱۴۸.
- ↑ بحار الانوار: ج ۹۸ ص ۳۲۱ ح ۵ ، به نقل از نسخه خطى شهيد اول.
- ↑ الاقبال: اعمال روز غدير. بحار الانوار: ج ۹۸ ص ۳۲۱ ح ۵ .