الولایه (كتاب)
انگيزه طبرى از تأليف اين كتاب[۱]
درباره علت تألیف «كتاب الولاية» از سوى طبرى، در چندين منبع به آن اشاره شده است. خلاصه ماجرا آن است كه سجستانى - فرزند سجستانى صاحب سنن - مطلبى در انكار حديث غدير گفت كه سبب تألیف اين اثر از سوى طبرى شد.
در اينجا گزارش اين رويداد را در منابع كهن پى مى گيريم. قديمى ترين منبعى كه دليل تأليف اين كتاب را مطرح كرده، قاضى نعمان (م ۳۶۳ ق) است. وى مى نويسد:
فمن ذلك ان كتابه الذى ذكرناه و هو كتاب لطيف بسيط ذكر فيه فضائل على عليه السلام و ذكر ان سبب بسطه اياه، انما كان لان سائلاً سأله عن ذلك لامر بلغه عن قائل زعم ان علياً عليه السلام لم يكن شهد مع رسول الله صلى الله عليه و آله حجةالوداع التى قيل انه قام فيها بولاية على عليه السلام بغدير خم، ليدفع بذلك بزعمه عنه الحديث لقول رسول الله صلى الله عليه و آله:
من كنت مولاه فهذا على عليه السلام مولاه. فاكثر الطبرى التعجب من جهل هذا القائل، و احتجّ على ذلك بالروايات الثابتة على قدوم على عليه السلام من اليمن على رسول الله صلى الله عليه و آله.[۲]
ياقوت حموى بخش عمده آگاهى هاى خود را درباره طبرى از ابوبكر بن كامل گرفته است. ابتدا در شمارش تأليفات طبرى، از جمله مى نويسد:
و كتاب فضائل على بن ابى طالب عليه السلام، تكلّم فى اوله بصحة الاخبار الواردة فى غدير خم. ثم تلاه بالفضائل و لم يتمّ.[۳] پس از آن به همين كتاب طبرى اشاره كرده است.