امامت از نسل پیامبر
امامت از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله اشاره ای در خطبه غدیر درباره تداوم امامت در نسل امیرالمؤمنین تا قیامت است. به این معنا در برخی متون اهل سنت نیز اشاره شده است.
در این کلام رسول خدا صلی الله علیه و آله حضرت اعلام فرموده که امامت امیرالمؤمنین علیه السلام و ائمه معصومین علیهم السلام به زمان خاص یا گروه خاصی مربوط نمیشود؛ بلکه امامت ثابت است و تا روز قیامت و تمام مسلمان از روز ابلاغ حکم تا آخر دنیا موظف هستند که از این دستور آسمانی پیروی نمایند و هیچ عذری از هیچ فردی مسموع نخواهد بود.
از نظر برخی شارحان خطبه غدیر، دلیل برتداوم امامت در نسل امیرالمؤمنین علیه السلام تا قیامت، ادلهٔ اشتراک در تکلیف است. به این معنا که همچنان که احکام اسلامی مخصوص به مسلمانان صدر اسلام نبود و تا روز قیامت بر تمام مسلمانان واجب است، امامت بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله اختصاص به مسلمانان صدر اسلام ندارد و تا آخر دنیا ادامه خواهد داشت.
تداوم امامت در نسل امیرالمؤمنین تا قیامت
برخی شارحان خطبه غدیر در شرح این جملات از خطبه که درباره تداوم امامت در نسل امیرالمؤمنین علیه السلام تا قیامت چنین نوشتهاند: کلمه «اَدَعُ» متکلم وحده است که بهمعنای میگذارم بهکار میرود. ضمیر در «اَدَعُها» به امامت با ولایت بر میگردد، یعنی میگذارم امامت را.
در این کلام رسول خدا صلی الله علیه و آله، که در برخی منابع اهل سنت نیز آمده است،[۱] حضرت اعلام فرموده که امامت امیرالمؤمنین علیه السلام و ائمه معصومین علیهم السلام به زمان خاص یا گروه خاصی مربوط نمیشود؛ بلکه امامت ثابت است و تا روز قیامت و تمام مسلمان از روز ابلاغ حکم تا آخر دنیا موظف هستند که از این دستور آسمانی پیروی نمایند و هیچ عذری از هیچ فردی مسموع نخواهد بود.
بر این اساس است که پییامبر صلی الله علیه و آله فرمود: من امامت را در میان شما بهعنوان امامت میگذارم و امامان آن را از من به ارث میبرند تا روز قیامت. پس حاضران به غایبان برسانند آنچه را که بیان نمودم.[۲]
دلیل بر تداوم امامت
از نظر برخی شارحان خطبه غدیر، دلیل برتداوم امامت در نسل امیرالمؤمنین علیه السلام تا قیامت، که همه موظف بر قبول آن هستند، ادلهٔ اشتراک در تکلیف است. به این معنا که همچنان که نماز، روزه، حج و سایر احکام اسلام مخصوص به مسلمانان صدر اسلام نبوده و تا روز قیامت بر تمام مسلمین واجب است، امامت بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله اختصاص به مسلمانان صدر اسلام نداشته و تا آخر دنیا ادامه خواهد داشت؛ زیرا: «حَلَالُهُ حَلَالٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَة؛ حلال پیامبر حلال است تا قیامت و حرامش نیز تا قیامت حرام است».[۳]
علاوه بر این، امامت از این بُعد مانند اصل رسالت است و در زمرهٔ اصول دین است و نه فروع آن. بر این اساس، تا روزی که رسول خدا صلی الله علیه و آله رسول است امیرالمؤمنین علیه السلام و اولاد او هم امام و جانشین او هستند؛ چون در باور شیعه، که نشأت گرفته از دلیل عقل و نقل است، امامت از رسالت جدا نیست، بلکه مغز و لب رسالت و بعثت است.
بر این اساس، کسی نمیتواند ادعا کند که من رسول را به رسالت قبول دارم، ولی امیرالمؤمنین علیه السلام و اولاد او را به امامت قبول ندارم. اگر کسی چنین بگوید یا در عمل آن را به اثبات برساند، از او پذیرفته نیست.
بنابراین، چه امامت داخل در اصول باشد و چه در فروع، مسلمانان از باب اشتراک در تکلیف تا روز قیامت نسبت به پذیرش آن یکسانند. به همین جهت رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند: تا برپایی قیامت حاضران به غایبان و پدران به فرزندان برسانند و این دستوری است مانند اصل بعثت و رسالت.[۴]
پانویس
- ↑ فرائد السمطین، ج۱، ص۳۱۷، باب ۵۸، ح۲۵۰؛ ینابیع المودة، ج۱، ص۷۳–۷۴، باب ۳، ح ۹.
- ↑ شرح خطبه غدیر، ج۴، ص۱۹۵.
- ↑ الکافی، ج۱، ص۵۸، ح۱۹؛ الکافی، ج۲، ص۱۷، ح۲؛ المحاسن، ج۱، ص۲۷۰؛ بحارالانوار، ج۱۱، ص۵۶، ح۵۵؛ بحارالانوار، ج۱۶، ص۳۵۳، ح۳۸؛ بحارالانوار، ج۶۵، ص۳۲۶، ح۲؛ بحارالانوار، ج۹۰، ص۳.
- ↑ شرح و تفسیر خطبه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در غدیر خم، ص۳۹۵–۳۹۶.
منابع
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- شرح خطبه غدیر؛ محمدرضا شریفی، اصفهان: انتشارات نورالحیات، ۱۴۴۶ق.
- فرائد السمطین؛ ابراهیم بن محمد حموی جوینی، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة المحمودی، ۱۳۹۸ق.
- الکافی؛ محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- المحاسن؛ احمد بن محمد بن خالد برقی، تحقیق: سید جلالالدین محدث ارموی، قم: دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ق.
- شرح و تفسیر خطبه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در غدیر خم؛ محمدتقی نقوی، تهران: انتشارات منیر، ۱۳۷۴ش.
- ینابیع المودة لذوی القربی؛ سلیمان بن ابراهیم قندوزی، قم: دار الأسوة للطباعة و النشر، ۱۴۲۲ق.