امور اجتماعی در عید غدیر

الف. اظهار سرور قلبى و زبانى

اميرالمؤمنين‏ عليه السلام مى‏ فرمايد: در اين روز، روى خوش با يكديگر داشته باشيد، و در ملاقات‏هايتان اظهار سرور و شادى نمائيد.

امام صادق‏ عليه السلام فرمود: روز غدير روزى است كه به عنوان اظهار سرور از نعمت ولايت كه خداوند بر شما منت گذارده، بايد شكر و حمد خدا نمائيد.

امام رضاعليه السلام فرمود: اين روز، روزِ تبسم بر روى مؤمنين است. هر كس در اين روز بر روى برادر مؤمن خود تبسم كند خداوند در روز قيامت نظر رحمت به او مى ‏نمايد و هزار حاجت او را بر مى‏ آورد، و قصرى از دُرّ سفيد در بهشت برايش بنا مى‏ كند.

ب. تبريك و تهنيت گفتن

سنتى ديرينه در غدير تبريك خاص آن است كه حاوى مفاهيم والاى غدير است:

امام صادق‏ عليه السلام فرمود: هرگاه در اين روز برادر مؤمن خود را ملاقات كردى بگو: الْحَمْدُ للَّهِ الَّذى أَكْرَمَنا بِهذَا الْيَوْمِ وَ جَعَلَنا مِنَ الْمُؤْمِنينَ، وَ جَعَلَنا مِنَ الْمُوفينَ بِعَهْدِهِ الَّذى عَهِدَهُ إِلَيْنا وَ ميثاقِهِ الَّذى واثَقَنا بِهِ مِنْ وِلايَةِ وُلاةِ أَمْرِهِ وَالْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ وَ لَمْ يَجْعَلْنا مِنَ الْجاحِدينَ وَ الْمُكَذِّبينَ بِيَوْمِ الدّينِ:

شكر خداى را كه ما را به اين روز گرامى داشته و ما را از مؤمنان و از وفاداران به پيمانى كه با ما بسته و عهدى كه درباره واليان امرمان و بر پا دارندگان عدالت از ما گرفته قرار داده است، و ما را از منكران و تكذيب كنندگان روز قيامت قرار نداده است.

امام رضاعليه السلام فرمود: در اين روز به يكديگر تهنيت و تبريك بگوئيد، و هر گاه برادر مؤمن خود را ملاقات كرديد چنين بگوئيد:

الْحَمْدُ للَّهِ الَّذى جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّكينَ بِوِلايَةِ أَميرِالْمُؤْمنينَ عليه السلام:

سپاس خدايى را كه ما را از تمسك كنندگان به ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام قرار داده است.

در بخش دوم ذكر شد كه پيامبرصلى الله عليه وآله در غدير خم به مردم دستور دادند كه به خود ايشان و به اميرالمؤمنين‏عليه السلام تبريك و تهنيت بگويند، و مى ‏فرمود:

هَنِّئُونى، هَنِّئونى.

ج. جشن گرفتن عمومى

جشن گرفتن به معناى اجتماع عده‏اى به مناسبتى شادى‏آور و مسرور كننده است. به عبارت ديگر «جشن» بمعنى عيد گرفتنِ دست جمعى و نمونه بارز آن است.

اميرالمؤمنين‏ عليه السلام روز غديرى را كه با جمعه مقارن شده بود جشن گرفتند و در خطبه ‏اى به همين مناسبت، مطالب مفصلى درباره غدير و عيد گرفتن آن فرمودند.

پس از نماز، حضرت به اتفاق اصحابشان به منزل امام مجتبى‏ عليه السلام كه جشنى در آن برپا كرده بود رفتند و پذيرايى مفصلى انجام شد.

امام رضاعليه السلام در روز غديرى روزه گرفتند و براى افطار عده ‏اى را دعوت نمودند، و براى آنان سخنان مفصلى درباره غدير فرمودند، و به منازل آنان هدايايى فرستادند.

اميرالمؤمنين ‏عليه السلام درباره عيد غدير فرمود: در اين روز كنار يكديگر جمع شويد تا خداوند امور شما را جمع و درست نمايد.

سرودن و خواندن اشعار نيز تناسب تامى با جشن عمومى غدير دارد كه در واقع نوعى يادبود و يادگار است و با شيرينى خاصى كه در شعر نهفته است طراوتِ جشن بيشتر مى ‏شود.

شعر گفتنِ حسّان بن ثابت به مناسبت مراسم غدير كه با اجازه شخص پيامبرصلى الله عليه وآله در اولين جشن غدير صورت گرفت مؤيد اين مطلب است.

د. لباس نو پوشيدن

امام رضاعليه السلام فرمود: اين روز، روزِ زينت كردن است. هر كس خود را براى روز عيد غدير زينت كند خداوند گناهان او را مى‏ آمرزد، و ملائكه‏اى به سوى او مى‏ فرستد كه براى او حسنات بنويسند و تا سال آينده درجات او را بالا ببرند.

امام رضاعليه السلام در روز عيد غديرى به منازل عده‏اى از خواص اصحابشان البسه نو حتى انگشتر و كفش فرستادند، و احوال ظاهرى آنان و اطرافيان خود را تغيير دادند، و لباس‏هاى عادى روزانه را به لباس‏هاى مناسب عيد تغيير دادند.

هـ. هديه دادن

اميرالمؤمنين‏ عليه السلام فرمود: در اين روز نعمت‏هاى خداوند را به يكديگر هديه دهيد همانطور كه خداوند بر شما منت نهاده است.

ز. ديدار مؤمنان

امام رضاعليه السلام فرمود: هر كس در اين روز مؤمنان را زيارت كند و به ديدار آنان رود خداوند بر قبر او هفتاد نور وارد مى‏كند و قبر او را وسيع مى ‏نمايد، و هر روز هفتاد هزار ملائكه در قبرش او را زيارت مى‏ كنند و او را به بهشت بشارت مى ‏دهند.

ح. توسعه بر خانواده و برادران

اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در روز عيد غديرى فرمود: وقتى از اين اجتماعتان برگشتيد بر عيال خود توسعه دهيد و با برادران خود نيكى كنيد... . به يكديگر نيكى كنيد تا خداوند الفت و انس شما را بر قرار فرمايد.

اميرالمؤمنين ‏عليه السلام فرمود: احسان در اين روز موجب رشد مال و زياد شدن آن مى‏ گردد.

امام رضاعليه السلام فرمود: هر كس در اين روز بر عيالش و بر خودش وسعت دهد خداوند مالش را زياد مى ‏كند.

و. عقد اخوت و برادرى

يكى از مراسمى كه براى عيد غدير ذكر شده و بسيار به جا و زيباست، برنامه «عقد اُخُوّت» است، به اين معنى كه برادران دينى -  طى يك سنت اسلامى -  برادرى خود را مستحكم مى‏ نمايند و با يكديگر پيمان مى‏ بندند كه در آخرت نيز به ياد يكديگر باشند.

در ضمن درباره حقوق برادرى در اسلام از يكديگر حليت مى ‏گيرند. حقوقى كه بسيار زياد است و مراعات آنها احتياج به مواظبت دائمى و مراقبت دقيق دارد. در ضمن هر شخص با همين حلاليت گرفتن، بار ديگر خود را متوجه لزوم مراعات آنها مى ‏نمايند.

كيفيت اجراى عقد اُخُوّت چنين است:

دست راست خود را در دست راست برادر مؤمن مى‏گذارى و مى‏گويى:

واخَيْتُكَ فِى اللَّهِ وَ صافَيْتُكَ فِى اللَّهِ وَ صافَحْتُكَ فِى اللَّهِ، وَ عاهَدْتُ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيائَهُ وَ الْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومينَ عَلَيْهِمُ السَّلامُ عَلى أَنّى إِنْ  كُنْتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الشَّفاعَةِ وَ أُذِنَ لى بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لا أَدْخُلُها إِلاَّ وَ أَنْتَ مَعى:

با تو در راه خدا برادرى و يك روئى (با صفائى)مى ‏نمايم و دست مى ‏دهم، و با خدا و ملائكه‏ اش و رسولان و انبيائش و امامان معصوم‏ عليهم السلام پيمان مى‏ بندم كه اگر من از اهل بهشت و اهل شفاعت بودم و به من اجازه ورود به بهشت داده شد، وارد آن نشوم مگر آنكه تو نيز همراه من باشى.

آنگاه برادر دينى در جواب او بگويد: قَبِلْتُ: قبول كردم.

سپس بگويد: أَسْقَطْتُ عَنْكَ جَميعَ حُقُوقِ الاُخُوَّةِ ما خَلاَ الشَّفاعَةَ و الدُّعاءَ وَ الزِّيارَةَ:

همه حقوق برادرى را از تو ساقط كردم (و بر تو بخشيدم) مگر شفاعت و دعا و زيارت را.