اهداف مهندسی تبلیغ غدیر
انگيزه هاى بسيارى دليل بر اهميت غدير و تبليغ آن باشد، و هر مُبلّغى دوست داشته باشد بر اساس آن ها حركت كند و همه آن ها را تحقق بخشد؛ اما در مقام عمل و اجراى تبليغ، شرايط و موانعى از نظر محتوا و زمان و مكان و مخاطب و ابزار مطرح مى شود كه باعث مى شود همه انگيزه ها دست يافتنى نباشد و هدف گذارى را محدود شود، و مُبلِّغ را وادار مى نمايد تا شكل خاصى از تبليغ را در نظر بگيرد.
بنابراين هميشه به بزرگى انگيزه ها، نمى توان اهداف را تعيين كرد!
در اين قسمت ما در صدد تعيين اهداف جديدى براى تبليغ غدير نيستيم و آنچه در انگيزه ها گفته شد كافى است، اما در صدد مديريت و مهندسى آن اهداف هستيم تا حركت به سوى آنها به شكل عاقلانه و با شيوه دست يافتنى باشد.
در اين باره به ۶ نكته اشاره مى كنيم:
۱_ تجربه گذشته، شرايط امروز، احتمالات آينده
كتاب حاضر با ادعاى مهندسى تبليغ غدير، بايد به فكر طرحى فراگير بر اساس نگرشى جامع براى هدف گذارى هاى متفاوت در تبليغ غدير باشد، و مُبلّغين غدير را در اين راه كمک كند.
به همين دليل، مرورى بر اهدافى كه مُبلّغين گذشته غدير بر اساس شرايطشان تعيين كرده اند و پيگيرىِ مقدار موفقيت آنان در دست يافتن به هدف هايشان، تجربه آماده اى براى درست تعيين كردن اهداف در امروز و فردا هاى تبليغ غدير خواهد بود.
بنابراين جا دارد بگوييم:
مهندسى تبليغ غدير در كتاب حاضر بر اساس زمان ماضى و حال و آينده غدير است، و به همه اين جوانب انديشيده است.
۲_ جمع بندى شرايط براى تعيين هدف
ضابطه اصلى در تعيين هدف از تبليغ غدير در هر موردى، بر اساس چيزى است كه تحقق عملى آن طبق تخمين هاى عرفى ممكن باشد. به همين دليل هر گونه بلند پروازى هاى ذهنى بدون در نظر گرفتن قدرت بر تحقق آن راه معقولى براى تبليغ غدير نخواهد بود.
براى به دست آوردن تخمين هاى معقول در تحقق اهداف، سنجش يكى از جهات تبليغ مانند محتوا يا زمان يا مكان يا مخاطب يا ابزار كافى نيست و هرگز به نتيجه درستى نمى رساند، بلكه بايد پس از مطالعه تک تک شرايط در هر موردى - هر قدر كه كوچک و محدود باشد - به جمع بندى بين آنها بپردازيم و تعارضات احتمالى را تشخيص دهيم، تا بتوانيم طرحى جامع الاطراف و مانع الاغيار ارائه دهيم. در اين صورت است كه وقتى وارد مرحله عمل شويم اهداف از پيش تعيين شده با كمترين زحمت و بدون شكست محقق می شود.
۳_ درجه بندى اهداف در تبليغ غدير
ما درباره تبليغ غدير با ۳ هدف اساسى مى توانيم تصميم گيرى كنيم كه هر سه مقدس و مورد قبول است، اما درجات بين آنها محفوظ است و طبعاً مهندسى هر يک با ديگرى فرق مى كند و هر يک را در موقعيتى مى توان اجرا كرد كه شايد در مورد ديگر نتيجه ندهد:
۱ . فقط ابلاغ و اتمام حجت و رساندن خبر غدير، چه مخاطب بپذيرد و چه نپذيرد و يا حتى عكس العمل منفى نشان دهد.
۲ . گذشته از ابلاغ، بتوانيم مخاطب را به اذعان و اعتقاد و يقين و سپس مترتب شدن آثار فكر غديرى در ابعاد مختلف فكرى آن بنماييم.
۳ . گذشته از ابلاغ و پذيرش، بتوانيم خود مخاطب را به يک مُبلّغ غدير تبديل كنيم.
۴_ درجه بندى مخاطب براى تعيين هدف
اهداف تبليغ غدير بايد در هر موردى از قبل تعيين شود تا گام ها بر اساس آن برداشته شود. در اين باره بايد اهداف را از كلى به جزئى درجه بندى كرد و پيش بينى نمود و در نظر گرفت. يک درجه بندى كلى براى تبليغ غدير بر اساس ۶ پله زير مى تواند باشد:
درجه اول : اقرار و اعتراف گرفتن از دشمنان.
درجه دوم : اتمام حجت بر دشمنان.
درجه سوم : هدايت دشمنان يا مخالفان.
درجه چهارم : اتمام حجت بر دوستان غدير.
درجه پنجم : بالا بردن معرفت دوستان غدير.
درجه ششم : زنده نگه داشتن اصل غدير در اجتماع به طور عام.
اما اين درجه بندىِ كلى و اصلى كافى نيست، بلكه در هر محدوده اى مى توان اهداف را درجه بندى كرد؛ تا در هر مرحله موفقيتى نبود يا كامل نبود به راحتى بتوان وارد مرحله بعدى شد و از نگرانى و از هم گسيختگى احتراز كرد.
۵_ دو هدف اصلىِ تبليغ غدير
در تبليغ غدير دو هدف اصلى وجود دارد كه هر هدفى را در اين راه تعريف كنيم بايد زير مجموعه يكى از اين ۲ هدف باشد:
هدف اول: اعتقاد به غدير
نخستين هدف، عقيده به غدير و راهى است كه براى فهميدن آن على القاعدة بايد طى شود، اگرچه تحقق عَمَلى نيابد. يعنى همين كه به مردم غدير را به عنوان راه درست زندگى دنيوى و اخروى برسانيم و اين اعتقاد را در مقابل سقيفه و هر راه غلطِ ديگرى جا بيندازيم هدف ماست، اگر چه از تحقق و عملى ساختن آن عاجز باشيم.
همان طور كه غربى ها در جا انداختن دموكراسى و جمهوريت و امثال آن كمال سعى تبليغى را كردند تا آن را به صورت جهانى جا انداختند، و توانستند به مردم بباورانند كه شيوه پيشنهادى آنان بهترين شيوه براى مديريت جهان است، ما هم درباره كيفيت مديريت جهان به صورت غديرى بايد آن قدر تبليغ كنيم تا به همه ثابت شود كه راه درست اين است، اگرچه عملاً محقق نشده و يا به صورت محدود عملى شده است.
با دقتى قابل تقدير، اين حقيقت بزرگ از اعماق غدير استخراج مى شود كه آنچه پيامبر صلى الله عليه وآله در صدد ابلاغ آن بوده معرفى خط امامت به عنوان مشعل هدايت اسلام است، كه تحقق عملى آن بخشى از اين پيام را تشكيل مى دهد. بنابراين غصب حقشان و عملى نشدن كامل غدير اگرچه آثار بسيارى بر جامعه اسلامى مى گذارد، اما تأثيرى در روند اصيل غدير ندارد.
هدف دوم: عَمَلى كردن راه غدير
هدف بعدى پس از اعتقاد به غدير اجرايى نمودن آن است؛ همان كه حتى براى معصومين عليهم السلام شرايط مهيا نشد تا بتوانند آن را به طور كامل عملى كنند.
بايد توجه داشته باشيم كه تحقق عملى غدير به معناى حكومت ظاهرى معصومين عليهم السلام نيست، بلكه اينكه مردم احكام و معارف خود را از معصومين عليهم السلام بگيرند و علم خود را از آنان بياموزند، و آنان را اسوه خود در اخلاق و رفتار قرار دهند، همه اينها تحقق عملى غدير است كه واقعاً هم محقق شده است.
البته حكومت معصوم علیه السلام اعلى درجه تحقق غدير است كه هنوز كاملاً محقق نشده است، اما با اين همه غدير به بسيارى از اهداف خود رسيده است.
آثارى را كه اعتقاد به غدير تاكنون داشته در ۷ جهت زير مى توان مورد بررسى قرار داد:
۱ . اگر غدير نبود دشمنان اسلام و حتى سقيفه تا كجا مى رفتند؟ اين يعنى تبليغ غدير مانع از پيشرفت دشمنان شد.
۲ . صاحب غدير دفاع كرد و اين دفاع باعث نابود نشدن و بقاى آن شد.
۳ . غدير مستمسک ياران باوفاى پيامبرصلى الله عليه وآله براى بعد از آن حضرت بود.
۴ . اگرچه حكومت غدير محقق نشد، اما چه بسيار بودند كسانى كه از درياى علم غدير استفاده كردند.
۵ . غدير اميد نسل هاى آينده بعد از پيامبرصلى الله عليه وآله بود، و آنان كه بايد هدايت مى شدند راه غدير را يافتند. بسيارى از نسل هاى بعد غديرى شدند و سقيفه را رها كردند.
۶ . در آينده ها شرايط بسيارى براى تبليغ غدير پيش آمد و بعد از اين هم خواهد آمد.
۷ . تحقق عملى غدير به دست حضرت بقية اللَّه الاعظم عجل اللَّه فرجه آرزوى قطعى ماست كه همه جهان را به آن روز اميدوار كرده و دعوت مى نماييم.
۶_ اثر تبليغ: فراموش نشدن غدير
اگر تبليغ غدير هيچ اثرى نداشته باشد، كمترين اثر آن فراموش نشدن آن و به فراموشى سپرده نشدن آن است. وقتى گوش دوست و دشمن پر از غدير شد و در رسانه ها نام غدير بسيار شنيده شد، آنگاه است كه كسى آن را فراموش نمی كند و نمى تواند خود را به فراموشى بزند و نمى تواند ادعاى فراموشى كند!
بزرگترين ابزار سقيفه در مقابله با غدير خود را به فراموشى زدن و به فراموشى سپردن اصل آن بود، كه اهل بيت عليهم السلام و يارانشان از همين ديدگاه با آنان مقابله كردند.
مرحله بعدى انواع فراموشى در مفهوم غدير و معناى آن مراسم مفصل بود! ابوبكر آغازگر اين تغافل عمدى بود كه گفت: «پيامبرصلى الله عليه وآله ولايت را گفت اما خلافت را نگفت و تو را خليفه قرار نداد»![۱] همچنين ابن لبيد خود را به فراموشى زد و از حضرت زهراعليها السلام پرسيد: «آيا پيامبرصلى الله عليه وآله كلام صريحى درباره خلافت على گفت»؟!! [۲]
اهل بيت عليهم السلام و يارانشان در پاسخ آنان قاطعانه فرمودند:
واعَجَبا! اَنَسيتُم يَومَ غَديرِ خُمٍّ؟ اَم تَناسَيتُم؟ يعنى فراموش كرده ايد يا خود را به فراموشى زده ايد؟ [۳]
و آنگاه سخن عمر را يادآور شدند كه غدير را خوب فهميد و اقرار هم كرد: «بَخٍ بَخٍ لَكَ يا عَلىُّ! اَصبَحتَ مَولاىَ وَ مَولى كُلِّ مُؤمِنٍ وَ مُؤمِنَةٍ»![۴]
منبع
مهندسی تبلیغ غدیر، تألیف: محمد رضا شریفی.