حدیث اقتدا به شیخین (کتاب)
«حدیث اقتدا به شیخین» تألیف سید علی حسینی میلانی، به بررسی و نقد حدیثی میپردازد که در آن پیامبر اسلام توصیه به پیروی از ابوبکر و عمر کردهاند. این حدیث با عبارت «اقتدوا باللذین من بعدی أبی بکر و عمر» در منابع اهل سنت نقل شده و به عنوان دلیلی بر مشروعیت خلافت این دو خلیفه مطرح میشود.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | علی حسینیمیلانی |
| مذهب | شیعه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ ج |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مرکز الحقائق الاسلامیه |
| محل نشر | قم |
| سال نشر | ۱۳۸۷ش |
| تعداد صفحه | ۱۲۷ص |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۲۵۰۱-۶۴-۹ |
| شماره ملی | ۱۱۹۲۰۷۲ |
| نسخه الکترونیکی | مطالعه در کتابخانه قائمیه |
| مترجم فارسی | هیئت تحریریه مرکز حقایق اسلامی |
نویسنده
سید علی حسینی میلانی (متولد ۱۳۲۷ش در نجف)، فقیه و متکلم شیعه ساکن قم، که یکی از زمینههای فعالیتهای او مباحث اعتقادی مربوط به امامت و پاسخ به شبهات در این زمینه دانسته شده است.
میلانی یکی از استادان برجسته دوره تخصصی اعتقادات در حوزه علمیه قم بهشمار رفته و در زمینه کلام تخصصی در حوزه امامت، علاوه بر تألیفات فراوان، به تأسیس مراکز علمی، پژوهشی و تبلیغی از جمله بنیاد فرهنگی امامت پرداخته است.
نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام و استخراج المرام من استقصاء الافحام از جمله آثار پرشمار او در زمینه امامتپژوهی و دفاع از عقاید شیعه بهشمار رفته است.[۱]
محتوای کتاب
مقدمه:
نویسنده در این بخش اهمیت موضوع را توضیح داده و به تأثیر آن در مسائل اعتقادی و تاریخی اسلام میپردازد. او بیان میکند که تحلیل این حدیث، فراتر از بررسی یک روایت، میتواند بر فهم تاریخ اسلام و مشروعیت خلافت تأثیرگذار باشد.
بررسی سند حدیث:
در این فصل، نویسنده به تحلیل دقیق اسناد حدیث «اقتدا به شیخین» میپردازد و ضعفها و ایرادات موجود در سلسله راویان را آشکار میکند. به عنوان نمونه، افرادی مانند «غلام ربعی» به دلیل مجهولالحال بودن، فاقد اعتبار کافی هستند. نویسنده با استناد به منابع رجالی، نشان میدهد که این روایت از لحاظ سندی قابل اعتماد نیست.
نقد دلالی حدیث:
در این بخش، معنای حدیث به دقت بررسی شده و تناقضات آن با احادیث معتبر دیگر و سیره پیامبر اکرم تحلیل میشود. نویسنده تلاش کرده است تا از منظر منطقی و تاریخی، ناسازگاری محتوای این حدیث را نشان دهد و اثبات کند که چنین روایتی نمیتواند از پیامبر اکرم صادر شده باشد.
انگیزههای جعل حدیث:
این بخش به بررسی دلایل احتمالی جعل و انتشار حدیث «اقتدا به شیخین» اختصاص دارد. نویسنده تأکید میکند که این حدیث احتمالاً با اهداف سیاسی و در جهت تقویت مشروعیت خلافت خلفا جعل شده است. او شواهدی ارائه میکند که نشاندهنده این تلاشها در تاریخ اسلام است.
جمعبندی و نتیجهگیری:
در پایان، آیتالله میلانی با تکیه بر نقدهای سندی و دلالی، نتیجهگیری میکند که حدیث «اقتدا به شیخین» از اعتبار کافی برخوردار نیست و نمیتوان آن را به عنوان دلیلی محکم در مشروعیت خلافت یا مسائل اعتقادی پذیرفت
فهرست مطالب
- هویة الکتاب
- شناسنامه کتاب
- فهرست نگاشتهها
- سرآغاز
- پیش گفتار
بخش یکم: دقّتها و تأمّلاتی در اسناد حدیث اقتدا
- تأمّلاتی در اسناد حدیث اقتدا
- روایت حذیفه
- سند احمد بن حنبل
- سند تِرمذی
- اسناد حاکم
- نقد سند
- روایت ابن مسعود
- نقد و بررسی این سند
- روایت ابی الدّرداء
- تأمّلی در سند روایت ابی الدّرداء
- روایت انس بن مالک
- تأمّلی در سند روایت انس
- نقد سند
- روایت عبد اللَّه بن عمر
- تأمّلی در سند حدیث عبد اللَّه بن عمر
- روایت جدّهٔ عبد اللَّه بن ابی هذیل
- تأمّلی در سند روایت جدّهٔ عبد اللَّه بن ابی هذیل
بخش دوم: دیدگاه علمای بزرگ اهل سنّت پیرامون سند حدیث اقتدا
- سند حدیث اقتدا در سخنان علمای بزرگ اهل سنّت
- ۱ - کلام ابو حاتِم رازی
- نگاهی به شرح حال ابو حاتِم رازی
- ۲ - کلام ابو عیسی تِرمذی
- نگاهی به شرح حال ابو عیسی تِرمذی
- ۳ - کلام ابو بکر بزّار
- نگاهی به شرح حال ابو بکر بزّار
- ۴ - کلام ابو جعفر عُقَیلی
- نگاهی به شرح حال ابو جعفر عُقَیلی
- کلام ابو بکر نقّاش
- کلام ابن عَدِی جرجانی
- نگاهی به شرح حال ابن عَدی
- ۷ - کلام ابو الحسن دارقُطْنی
- نگاهی به شرح حال ابو الحسن دارقُطْنی
- ۸ - کلام ابن حزم اندلسی
- نگاهی به شرح حال ابن حزم اندلسی
- ۹ - کلام شمس الدّین ذهبی
- نگاهی به شرح حال شمس الدّین ذهبی
- ۱۰ - کلام نور الدّین هیثمی
- نگاهی به شرح حال نور الدّین هیثمی
- ۱۱ - کلام ابن حجر عسقلانی
- نگاهی به شرح حال ابن حجر عسقلانی
- کلام شیخ الاسلام هروی
- کلام عبد الرؤوف مَناوی
- نگاهی به سند این حدیث
- ۱۴ - کلام ابن درویش حوت
بخش سوم: نگرشی به متن و دلالت حدیث اقتدا
- تأمّلی در متن و دلالت حدیث اقتدا
- بطلان حدیث اقتدا از نظر دلالت و معنا
- اختلاف نظر بین ابو بکر و عمر
- جهل به احکام الهی
- جواز عصمت
- روز سقیفه به چنین حدیثی استدلال نشده است
- بیعت در سقیفه
- فسخ بیعت
- خلافت از آنِ کیست؟
- بیعت ناگهانی
- کاوشی در متن حدیث اقتدا
- تکمیل کاوش در متن حدیث اقتدا
- کتاب نامه
پانویس
- ↑ «زندگینامه فقیه وارسته و محقق فرزانه حضرت آیت الله حاج سید علی حسینی میلانی مدظله العالی»، در سایت رسمی حضرت آیت الله سید علی حسینی میلانی؛ «تألیفات»، در سایت رسمی حضرت آیت الله سید علی حسینی میلانی.
منابع
- «تألیفات»، در سایت رسمی حضرت آیت الله سید علی حسینی میلانی، بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۴ش.
- «زندگینامه فقیه وارسته و محقق فرزانه حضرت آیت الله حاج سید علی حسینی میلانی مدظله العالی»، در سایت رسمی حضرت آیت الله سید علی حسینی میلانی، بازدید: ۳ خرداد ۱۴۰۴ش.