خطبه امام صادق علیه السلام در غدیر

حدیث امام صادق علیه السلام درباره فضیلت غدیر: که مرحوم شیخ طوسی در تهذیب الاحکام و سید بن طاووس در اقبال آن را نقل کرده است که روز غدیر در آسمانها به «عهد معهود» شهرت دارد و عبادت در آن معادل صد حج و عمره مقبول پاداش میگیرد. روزه آن کفاره ۶۰ سال گناه و انفاق در آن هزاربرابری ثواب دارد، زیارت امیرالمؤمنین علیه السلام، احسان به مؤمنان و شادمانی جمعی از سفارشات ویژه این روز است.

محتوای روایت

• «فضیلت غدیر در ملکوت» روز غدیر در آسمانها از زمین شناخته شده تر است. آجرها از نقره و طلا، دارای صدهزار گنبد یاقوت سرخ و صدهزار خیمه یاقوت سبز. خاک: مُشک و عنبر. چهار نهر: شراب، آب، شیر و عسل. پرندگان مَلکوتی: بدنهای مروارید، بالهای یاقوت، آوازهای متنوع.
• «رویدادهای غدیر در قصر فردوس» اهل آسمانها در این روز به قصر وارد شده و به تسبیح و تقدیس خدا میپردازند. پرندگان در نهرها غوطهور شده و خاک مُشک را بر فرشتگان میپاشند. فرشتگان در این روز نثار حضرت فاطمه سلام الله علیها را به یکدیگر هدیه میدهند. فرشتگان تا غدیر آینده از خطا و لغزش در امان میمانند.
• «پاداشهای روز غدیر» بخشش گناهان ۶۰ سال برای هر مؤمن و مسلمان. آزادی از دوزخ بهمقدار دو برابرِ رهایییافتگان ماه رمضان، شب قدر و عید فطر. هر درهمِ انفاقشده برای مؤمنان عارف، برابر هزار درهم محاسبه میشود.
• «دستورات عملی» حضور در کنار مزار امیرالمؤمنین علیه السلام این روز. کمک مالی و اطعام به ویژه برای برادران دینیِ آگاه. و ایجاد خوشحالی در دلهای مؤمنان.
• «خطاب به اهل کوفه» اهل کوفه مورد آزمایش الهی قرار گرفته اند و بهره مند از خیر فراوان. آزمونهای سخت همراه با گشایش از سوی خدا. اگر مردم حقیقت غدیر را میدانستند، فرشتگان روزی ده بار با آنها مصافحه میکردند.
• «چرایی اختصار در بیان فضایل» امام رضا علیه السلام به علت پرهیز از طولانی شدن کلام، از شرح کامل فضایل خودداری میکند، اما تأکید میکند که پاداشهای این روز بیشمار و غیرقابل شمارش است.

متن روایت

متنمتن و ترجمهترجمه

مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَمَّارٍ الْکُوفِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ الرِّضَا ع وَ الْمَجْلِسُ غَاصٌّ بِأَهْلِهِ فَتَذَاکَرُوا یَوْمَ الْغَدِیرِ فَأَنْکَرَهُ بَعْضُ النَّاسِ فَقَالَ الرِّضَا ع حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ إِنَ یَوْمَ الْغَدِیرِ فِی السَّمَاءِ أَشْهَرُ مِنْهُ فِی الْأَرْضِ إِنَّ لِلَّهِ فِی الْفِرْدَوْسِ الْأَعْلَی قَصْراً لَبِنَةٌ مِنْ فِضَّةٍ وَ لَبِنَةٌ مِنْ ذَهَبٍ فِیهِ مِائَةُ أَلْفِ قُبَّةٍ مِنْ یَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ وَ مِائَةُ أَلْفِ خَیْمَةٍ مِنْ یَاقُوتٍ أَخْضَرَ تُرَابُهُ الْمِسْکُ وَ الْعَنْبَرُ فِیهِ أَرْبَعَةُ أَنْهَارٍ نَهَرٌ مِنْ خَمْرٍ وَ نَهَرٌ مِنْ ماءٍ وَ نَهَرٌ مِنْ لَبَنٍ وَ نَهَرٌ مِنْ عَسَلٍ وَ حَوَالَیْهِ أَشْجَارُ جَمِیعِ الْفَوَاکِهِ عَلَیْهِ طُیُورٌ أَبْدَانُهَا مِنْ لُؤْلُؤٍ وَ أَجْنِحَتُهَا مِنْ یَاقُوتٍ تَصُوتُ بِأَلْوَانِ الْأَصْوَاتِ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْغَدِیرِ وَرَدَ إِلَی ذَلِکَ الْقَصْرِ أَهْلُ السَّمَاوَاتِ یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ وَ یُهَلِّلُونَهُ فَتَطَایَرُ تِلْکَ الطُّیُورُ فَتَقَعُ فِی ذَلِکَ الْمَاءِ وَ تَتَمَرَّغُ عَلَی ذَلِکَ الْمِسْکِ وَ الْعَنْبَرِ فَإِذَا اجْتَمَعَتِ الْمَلَائِکَةُ طَارَتْ فَتَنْفُضُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ وَ إِنَّهُمْ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ لَیَتَهَادَوْنَ نُثَارَ فَاطِمَةَ ع فَإِذَا کَانَ آخِرُ ذَلِکَ الْیَوْمِ نُودُوا انْصَرِفُوا إِلَی مَرَاتِبِکُمْ فَقَدْ أَمِنْتُمْ مِنَ الْخَطَإِ وَ الزَّلَلِ إِلَی قَابِلٍ فِی مِثْلِ هَذَا الْیَوْمِ تَکْرِمَةً لِمُحَمَّدٍ ص وَ عَلِیٍّ ع ثُمَّ قَالَ یَا ابْنَ أَبِی نَصْرٍ أَیْنَ مَا کُنْتَ فَاحْضُرْ یَوْمَ الْغَدِیرِ عِنْدَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَإِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ لِکُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ ذُنُوبَ سِتِّینَ سَنَةً وَ یُعْتِقُ مِنَ النَّارِ ضِعْفَ مَا أَعْتَقَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ لَیْلَةِ الْفِطْرِ وَ الدِّرْهَمُ فِیهِ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ لِإِخْوَانِکَ الْعَارِفِینَ فَأَفْضِلْ عَلَی إِخْوَانِکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ سُرَّ فِیهِ کُلَّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ ثُمَّ قَالَ یَا أَهْلَ الْکُوفَةِ لَقَدْ أُعْطِیتُمْ خَیْراً کَثِیراً وَ إِنَّکُمْ لَمِمَّنِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ مُسْتَقَلُّونَ مَقْهُورُونَ مُمْتَحَنُونَ یُصَبُّ عَلَیْکُمُ الْبَلَاءُ صَبّاً ثُمَّ یَکْشِفُهُ کَاشِفُ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ وَ اللَّهِ لَوْ عَرَفَ النَّاسُ فَضْلَ هَذَا الْیَوْمِ بِحَقِیقَتِهِ لَصَافَحَتْهُمُ الْمَلَائِکَةُ فِی کُلِّ یَوْمٍ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ لَوْ لَا أَنِّی أَکْرَهُ التَّطْوِیلَ لَذَکَرْتُ مِنْ فَضْلِ هَذَا الْیَوْمِ وَ مَا أَعْطَی اللَّهُ فِیهِ مَنْ عَرَفَهُ مَا لَا یُحْصَی بِعَدَدٍ.

مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَمَّارٍ الْکُوفِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ الرِّضَا ع وَ الْمَجْلِسُ غَاصٌّ بِأَهْلِهِ فَتَذَاکَرُوا یَوْمَ الْغَدِیرِ فَأَنْکَرَهُ بَعْضُ النَّاسِ فَقَالَ الرِّضَا ع حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ إِنَ یَوْمَ الْغَدِیرِ فِی السَّمَاءِ أَشْهَرُ مِنْهُ فِی الْأَرْضِ إِنَّ لِلَّهِ فِی الْفِرْدَوْسِ الْأَعْلَی قَصْراً لَبِنَةٌ مِنْ فِضَّةٍ وَ لَبِنَةٌ مِنْ ذَهَبٍ فِیهِ مِائَةُ أَلْفِ قُبَّةٍ مِنْ یَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ وَ مِائَةُ أَلْفِ خَیْمَةٍ مِنْ یَاقُوتٍ أَخْضَرَ تُرَابُهُ الْمِسْکُ وَ الْعَنْبَرُ فِیهِ أَرْبَعَةُ أَنْهَارٍ نَهَرٌ مِنْ خَمْرٍ وَ نَهَرٌ مِنْ ماءٍ وَ نَهَرٌ مِنْ لَبَنٍ وَ نَهَرٌ مِنْ عَسَلٍ وَ حَوَالَیْهِ أَشْجَارُ جَمِیعِ الْفَوَاکِهِ عَلَیْهِ طُیُورٌ أَبْدَانُهَا مِنْ لُؤْلُؤٍ وَ أَجْنِحَتُهَا مِنْ یَاقُوتٍ تَصُوتُ بِأَلْوَانِ الْأَصْوَاتِ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْغَدِیرِ وَرَدَ إِلَی ذَلِکَ الْقَصْرِ أَهْلُ السَّمَاوَاتِ یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ وَ یُهَلِّلُونَهُ فَتَطَایَرُ تِلْکَ الطُّیُورُ فَتَقَعُ فِی ذَلِکَ الْمَاءِ وَ تَتَمَرَّغُ عَلَی ذَلِکَ الْمِسْکِ وَ الْعَنْبَرِ فَإِذَا اجْتَمَعَتِ الْمَلَائِکَةُ طَارَتْ فَتَنْفُضُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ وَ إِنَّهُمْ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ لَیَتَهَادَوْنَ نُثَارَ فَاطِمَةَ ع فَإِذَا کَانَ آخِرُ ذَلِکَ الْیَوْمِ نُودُوا انْصَرِفُوا إِلَی مَرَاتِبِکُمْ فَقَدْ أَمِنْتُمْ مِنَ الْخَطَإِ وَ الزَّلَلِ إِلَی قَابِلٍ فِی مِثْلِ هَذَا الْیَوْمِ تَکْرِمَةً لِمُحَمَّدٍ ص وَ عَلِیٍّ ع ثُمَّ قَالَ یَا ابْنَ أَبِی نَصْرٍ أَیْنَ مَا کُنْتَ فَاحْضُرْ یَوْمَ الْغَدِیرِ عِنْدَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَإِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ لِکُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ ذُنُوبَ سِتِّینَ سَنَةً وَ یُعْتِقُ مِنَ النَّارِ ضِعْفَ مَا أَعْتَقَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ لَیْلَةِ الْفِطْرِ وَ الدِّرْهَمُ فِیهِ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ لِإِخْوَانِکَ الْعَارِفِینَ فَأَفْضِلْ عَلَی إِخْوَانِکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ سُرَّ فِیهِ کُلَّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ ثُمَّ قَالَ یَا أَهْلَ الْکُوفَةِ لَقَدْ أُعْطِیتُمْ خَیْراً کَثِیراً وَ إِنَّکُمْ لَمِمَّنِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ مُسْتَقَلُّونَ مَقْهُورُونَ مُمْتَحَنُونَ یُصَبُّ عَلَیْکُمُ الْبَلَاءُ صَبّاً ثُمَّ یَکْشِفُهُ کَاشِفُ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ وَ اللَّهِ لَوْ عَرَفَ النَّاسُ فَضْلَ هَذَا الْیَوْمِ بِحَقِیقَتِهِ لَصَافَحَتْهُمُ الْمَلَائِکَةُ فِی کُلِّ یَوْمٍ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ لَوْ لَا أَنِّی أَکْرَهُ التَّطْوِیلَ لَذَکَرْتُ مِنْ فَضْلِ هَذَا الْیَوْمِ وَ مَا أَعْطَی اللَّهُ فِیهِ مَنْ عَرَفَهُ مَا لَا یُحْصَی بِعَدَدٍ.

محمد بن احمد بن داود از ابوعلی احمد بن محمد بن عمار کوفی روایت می‌کند که پدرش گفت: علی بن حسن بن فضال از محمد بن عبدالله بن زراره و او از احمد بن محمد بن ابی نصر نقل کرد که گفت: «در محضر امام رضا علیه السلام بودیم و مجلس پر از جمعیت بود. درباره روز غدیر گفتگو کردند و برخی آن را انکار نمودند. امام رضا علیه السلام فرمود: پدرم از پدرانش برایم روایت کرد که روز غدیر در آسمان مشهورتر از زمین است. خداوند در فردوس اعلی قصری دارد که هر آجرش از نقره و طلاست، با صدهزار گنبد یاقوت سرخ و صدهزار خیمه یاقوت سبز که خاکش مُشک و عنبر است. در آن چهار نهر جاری است: از شراب، آب، شیر و عسل. در اطرافش درختان میوه و پرندگانی با بدنهای مروارید و بالهای یاقوت وجود دارند که با آوازهای گوناگون می‌خوانند. هرگاه روز غدیر فرا می‌رسد، اهل آسمانها به آن قصر وارد می‌شوند و به تسبیح و تقدیس خدا می‌پردازند. آن پرندگان در آب غوطه ور شده و بر خاک مُشک و عنبر می‌غلطند. چون فرشتگان گرد هم آیند، پرندگان بال می‌گشایند و آن خاک را بر آنها می‌پاشند. در این روز، فرشتگان به یکدیگر هدایایی از نثار فاطمه سلام الله علیها می‌دهند. هنگام پایان روز ندا می‌رسد: به جایگاه‌های خود بازگردید! تا سال آینده در چنین روزی از خطا و لغزش در امانید. این کرامتی است برای محمد صلی الله علیه وآله و علی علیه السلام.» سپس امام رضا علیه السلام خطاب به راوی گفت: «ای پسر ابینصر! هرکجا باشی در روز غدیر نزد امیرالمؤمنین علیه السلام حاضر شو. خداوند گناهان شصت ساله هر مرد و زن مؤمن و مسلمان را می‌بخشد و دو برابر آزادشدگان ماه رمضان، شب قدر و عید فطر را از آتش رهایی می‌دهد. هر درهمی که برای برادران آگاهت در این روز انفاق کنی، برابر هزار درهم است. پس در این روز به برادرانت احسان کن و هر مرد و زن مؤمنی را شادمان ساز.» آنگاه به اهل کوفه فرمود: «ای اهل کوفه! خیر فراوانی به شما عطا شد. شما از کسانی هستید که خداوند دلهایتان را برای ایمان آزمود؛ خوارشدگان، مغلوبشدگان و آزمودگانی که بلاها بر شما فرو می‌ریزد، سپس گشاینده رنجهای بزرگ آن را برطرف می‌کند. به خدا سوگند! اگر مردم فضیلت این روز را به حقیقتش می‌شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنها مصافحه می‌کردند. اگر بیم طولانی شدن نبود، فضیلت این روز و نعمتهای بیشمار الهی را برای شناختگانش بازگو می‌کردم.».

محمد بن احمد بن داود از ابوعلی احمد بن محمد بن عمار کوفی روایت می‌کند که پدرش گفت: علی بن حسن بن فضال از محمد بن عبدالله بن زراره و او از احمد بن محمد بن ابی نصر نقل کرد که گفت: «در محضر امام رضا علیه السلام بودیم و مجلس پر از جمعیت بود. درباره روز غدیر گفتگو کردند و برخی آن را انکار نمودند. امام رضا علیه السلام فرمود: پدرم از پدرانش برایم روایت کرد که روز غدیر در آسمان مشهورتر از زمین است. خداوند در فردوس اعلی قصری دارد که هر آجرش از نقره و طلاست، با صدهزار گنبد یاقوت سرخ و صدهزار خیمه یاقوت سبز که خاکش مُشک و عنبر است. در آن چهار نهر جاری است: از شراب، آب، شیر و عسل. در اطرافش درختان میوه و پرندگانی با بدنهای مروارید و بالهای یاقوت وجود دارند که با آوازهای گوناگون می‌خوانند. هرگاه روز غدیر فرا می‌رسد، اهل آسمانها به آن قصر وارد می‌شوند و به تسبیح و تقدیس خدا می‌پردازند. آن پرندگان در آب غوطه ور شده و بر خاک مُشک و عنبر می‌غلطند. چون فرشتگان گرد هم آیند، پرندگان بال می‌گشایند و آن خاک را بر آنها می‌پاشند. در این روز، فرشتگان به یکدیگر هدایایی از نثار فاطمه سلام الله علیها می‌دهند. هنگام پایان روز ندا می‌رسد: به جایگاه‌های خود بازگردید! تا سال آینده در چنین روزی از خطا و لغزش در امانید. این کرامتی است برای محمد صلی الله علیه وآله و علی علیه السلام.» سپس امام رضا علیه السلام خطاب به راوی گفت: «ای پسر ابینصر! هرکجا باشی در روز غدیر نزد امیرالمؤمنین علیه السلام حاضر شو. خداوند گناهان شصت ساله هر مرد و زن مؤمن و مسلمان را می‌بخشد و دو برابر آزادشدگان ماه رمضان، شب قدر و عید فطر را از آتش رهایی می‌دهد. هر درهمی که برای برادران آگاهت در این روز انفاق کنی، برابر هزار درهم است. پس در این روز به برادرانت احسان کن و هر مرد و زن مؤمنی را شادمان ساز.» آنگاه به اهل کوفه فرمود: «ای اهل کوفه! خیر فراوانی به شما عطا شد. شما از کسانی هستید که خداوند دلهایتان را برای ایمان آزمود؛ خوارشدگان، مغلوبشدگان و آزمودگانی که بلاها بر شما فرو می‌ریزد، سپس گشاینده رنجهای بزرگ آن را برطرف می‌کند. به خدا سوگند! اگر مردم فضیلت این روز را به حقیقتش می‌شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنها مصافحه می‌کردند. اگر بیم طولانی شدن نبود، فضیلت این روز و نعمتهای بیشمار الهی را برای شناختگانش بازگو می‌کردم.».