شرط پایدار بودن ایمان در قلوب مومنین

الا انَّ اوْلِیاءَهُمُ الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَرْتابُوا.

بدانید که دوستان ایشان کسانی‌اند که ایمان آورده‌اند و به شک نیفتاده‌اند.

<< قبلی بعدی >>

در اواسط خطبهٔ غدیر، پیامبر صلی الله علیه وآله پس از معرفی امامان معصوم بعد از خود تا روز قیامت، به توصیف موالیان و معتقدین به ولایت آنان پرداخته است. در مرحله اول قوت ایمان آنان را توصیف می‌نماید و از جمله پایدار بودن ایمانشان و راه نداشتن شک در اعتقادشان را مطرح می‌کند. آن حضرت این معنی را با اقتباس از آیه قرآن به صورت ترکیب آن با کلام خود فرموده است. در این تضمین «ایمان به رسول» ذکر نشده، و به جای «ثُمَّ» که در آیه آمده «واو» در کلام حضرت به کار رفته است.

این آیه در اواخر سوره حجرات است و موضوع سخن از آیه ۱۴ آغاز می‌شود و تا آخر سوره ادامه می‌یابد. در این آیات، خداوند کسانی را که ایمانشان بی‌پایه است یا در آن ضعفی دارند موضوع سخن قرار داده و از آیه قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا، قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا آغاز می‌کند. سپس مؤمنین واقعی را در آیه ۱۵- که آیه مورد بحث ماست- معرفی می‌کند، و در آیات بعد بار دیگر کسانی را که مسلمان شدن خود را منتی بر خدا و رسول می‌دانند مورد مؤاخذه قرار می‌دهد.

استفاده تفسیری که از تضمین این آیه در کلام حضرت به دست می‌آید این است که پذیرنده واقعی ولایت امامان علیهم السلام کسی است که نه تنها از ایمان و اعتقاد خود بازنگردد، و نه تنها در آنچه معتقد است عمیق و مطالعه کرده و پایدار باشد و در هیچ قسمت آن شکی نداشته باشد، بلکه هیچگاه در این ولایت و محبت تردید و تزلزلی هم به قلب او راه پیدا نکند؛ بلکه کَالْجَبَلِ الرّاسِخ باشد که لا تُحَرِّکُهُ الْعَواصِفُ است. این همان اعتقادی است که از ما خواسته‌اند و باید در مسئله ولایت آن قدر پخته بوده و در جوانب آن فکر و مطالعه کرده باشیم که شبهات سمپاشان و دشمنان اهل بیت علیهم السلام کوچک‌ترین خللی بر دلمان وارد نکند.

در این باره امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرماید: لا تَرْتابُوا فَتَشُکُّوا، وَ لا تَشُکُّوا فَتَکْفُرُوا؛ ریبه و شبهه به دل خود راه ندهید که به شک و تردید منجر شود، و شک و تردید مکنید که به کفر منجر شود».

این جمله عمیق حاکی از آن است که گاهی اشکال تراشی و ایجاد شبهه از خودِ انسان آغاز می‌شود، و شیطان سعی در پرورش آن می‌نماید، و این روند از شبهه اندازیِ ساده آغاز می‌شود و به شک عمیق می‌رسد، و پس از سست شدن اعتقاد آنچه باقی می‌ماند کفر و دست کشیدن از اعتقاد است.

در دنباله همان کلام یقین را بهترین سرمایه قلوب معرفی کرده می‌فرماید: اعْلَمُوا انَّ خَیْرَ ما دارَ فِی الْقَلْبِ الْیَقینُ؛بدانید بهترین چیزی که در قلب می‌گردد یقین است»و آنگاه دستور می‌دهد که این سرمایه بنیادین اعتقادی را از خدا بخواهیم: سَلُوا اللَّهَ الْیَقینَ، فَانَّ الْیَقینَ رَأْسُ الدّینِ؛از خدا یقین بخواهید، که یقین سرآمد و باارزش‌ترین جنبه دین است».