عمرو بن مُرّه الجُهَنی، معروف به ابومریم یا ابوطَلحه، از صحابهٔ پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و از قبیلهٔ جهینه بود که در جاهلیت رؤیایی دید مبنی بر ظهور پیامبرصلی الله علیه وآله و پس از بعثت به او ایمان آورد و در بیشتر غزوات همراهش بود. او از مردان شجاع عرب به‌شمار می‌رفت، در فلسطین، مصر و دمشق زندگی کرد و در روزگار معاویه یا عبدالملک در شام درگذشت.

عمرو بن مُرّه الجُهَنی
اطلاعات فردی
نام کاملعمرو بن مُرّه بن عبس بن مالک بن المُحرَّث بن مازن بن سعد بن مالک بن رفاعة بن نصر بن غطفان بن قیس بن جُهَیْنَة
سرشناسیاز صحابهٔ پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله
وفاتدر زمان خلافت معاویه یا عبدالملک بن مروان
محل دفنشام
اطلاعات علمی
استادانپیامبر اسلام صلی الله علیه وآله
شاگردانحجر بن مالک، عبدالرحمن بن الغار بن ربیعة و دیگران
مذهباهل سنت
اطلاعات فرهنگی
زمینه فعالیتراوی حدیث، از مهاجران به شام
علت شهرتنخستین کسی که قبیلهٔ قُضاعه را به یمن منسوب کرد

زندگی‌نامه

عمرو بن مُرّه الجُهَنی، مشهور به ابومریم یا ابوطَلحه، از صحابهٔ رسول خدا صلی الله علیه وآله بود. وی اصلاً از قبیلهٔ جهینه بود و برخی او را فلسطینی یا از قبیلهٔ ازد دانسته‌اند. ابن ابی عاصم نسبت «سکونی» را به او داده ولی ابن حَجَر این انتساب را نادرست شمرده است.[۱]

او در شهرهای فلسطین، مصر و دمشق اقامت داشته و بنا بر اختلاف اقوال، یا در دوران خلافت معاویه یا در زمان عبدالملک بن مروان در شام درگذشته است. محدّثان بزرگ اهل سنت از جمله ابن حِبّان، ابن ابی حاتم، ذهبی و ابن حجر، همگی بر این باورند که او از صحابهٔ پیامبر صلی الله علیه وآله است و دیدار مستقیم با ایشان داشته است.[۲]

به روایت محمد بن سعد، عمرو بن مُرّه از نخستین مسلمانان بود و در غزوات با پیامبر صلی الله علیه وآله شرکت داشت. او نخستین کسی بود که انتساب قبیلهٔ قضاعه را به یمن نسبت داد و در این باره در میان عرب‌ها شهرت یافت. گفته شده است: «عمرو و فرزندش در دمشق زندگی می‌کردند و او مردی لجوج و استوار بود».[۳]

ابن عساکر نیز روایت کرده است که عمرو بن مره در زمان معاویه به دمشق آمد و تنها یک حدیث از پیامبر صلی الله علیه وآله نقل کرد.[۴] برخی از رجالیان مانند ابوموسی هارون بن عبدالله اشاره کرده‌اند که او در عهد پیامبر صلی اللله علیه وآله شیخ و پیرمردی کهنسال بود.[۵]

روایت حدیث غدیر[۶]

یکی از صحابه که حدیث غدیر را نقل کرده عمرو بن مره جهنی، ابوطلحه (ابومریم) است. احمد بن حنبل و طبرانی در «المعجم الکبیر» حدیث غدیر را از عمرو بن مره روایت کرده‌اند.[۷] همچنین در مدارک زیر حدیث غدیر را از او نقل کرده‌اند: «کنز العمال»، ابراهیم وصابی شافعی در «الاکتفاء»، محمد صدر عالم در «معارج العلی»، بدخشانی در ـ «مفتاح النجا»، «نزل الابرار».

احمد بن حنبل و طبرانی در «المعجم الکبیر» با سند خویش از عمرو بن مُرّه روایت کرده‌اند که رسول خدا صلی الله علیه وآله در روز غدیر خم فرمود: «هر کس من مولای اویم، علی نیز مولای اوست. خدایا! دوست بدار هر که او را دوست بدارد، دشمن بدار هر که با او دشمنی ورزد، یاری کن هر که او را یاری کند، و مدد رسان هر که به او کمک رساند.»[۸]

پانویس

  1. الاصابة، ج ۱۲، ص ۶۰۵
  2. الثقات، ج ۳، ص ۲۷۴؛ الجرح والتعدیل، ج ۶، ص ۲۵۷؛ تقریب التهذیب، ج۱، ص ۷۴۵؛ الکاشف، ج ۳، ص ۵۳۶
  3. تهذیب الکمال، ج۲۲، ص ۲۳۷
  4. الاصابة، ج ۱۲، ص ۶۰۵
  5. تهذیب الکمال، ج۲۲، ص ۲۳۷
  6. چکیده عبقات الانوار (حدیث غدیر): ص ۱۵۹.
  7. در نسخهٔ چاپی این روایت، بی‌تردید اشتباهی رخ داده است: یا واژهٔ «بن» (پسرِ) زاید است و صواب آن «عمرو ذی مَرّ» می‌باشد، یا واژهٔ «ذی» اضافه شده و درست آن «عمرو بن مُرّه» است، و مقصود از آن همین عمرو بن مُرّه الجُهَنی صحابی است. این تفسیر دوم را این نکته تأیید می‌کند که راوی در روایت، مستقیماً (بی‌واسطه) روایت می‌کند، حال آنکه «عمرو ذی مَرّ» تابعی بود که در سال ۱۱۶ هجری درگذشت و از صحابه جز ماجرای مناشدهٔ امیرالمؤمنین علیه السلام دربارهٔ حدیث غدیر چیزی روایت نکرده است. طباطبایی، الغدير في الكتاب و السنة و الأدب ج‏۱ ص۱۳۸
  8. الغدير في الكتاب و السنة و الأدب ج‏۱ ص۱۳۸