ارتباط غدیر با هدف خلقت

ارتباط غدیر با هدف خلقت اینچنین توصیف شده است: هدف از خلقت جهان هستی توحید و یکتاپرستی تمام مردم تحت ولایت و معرفت امیرالمؤمنین علیه السلام است. گفته شده که همایش مسلمانان به امر پیامبر صلی الله علیه و آله نمادی از این ارتباط است.

از نظر محققان، هدف غدیر از آغاز خلقت پایه‌گذاری شد و در روز غدیر خم رسماً اعلام شد. برای عدم تحقق هدف خلقت در غدیر خم دلایلی ارائه شده است: از جمله اینکه مردم باید این قابلیت را در خود احساس کنند که به امام معصوم نیاز دارند؛ امامی که مظهر غدیر دانسته شده است. گفته شده که ظالمان مانع از درک بشر برای نیاز به امام شدند و برای ایجاد این درک تا هنگام ظهور وقت لازم است.

به نظر برخی محققان، امتحان خدا اقتضا می‌کند که امام غدیر سراغ مردم نرود، بلکه مردم احساس نیاز به غدیر کنند و سراغ امام غدیر بیایند. از نظر آنان، با ظهور حضرت بقیه اللَّه علیه السلام، توحید به‌معنای واقعی در سراسر گیتی گسترده شده و هدف غدیر در آن زمان تحقق خواهد یافت.

فراگیر شدن عدالت با تحقق غدیر

گفته شده که در صورت تحقق غدیر دنیا به‌سوی عدالت یکپارچه و دوری از ظلم و ستم می‌رفت؛ ولی به‌حسب آیه أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُون‏؛ آیا مردم پنداشته‌اند که چون بگویند ایمان آوردیم رها شوند و دیگر آزمایش نشوند حکمت پروردگار بر امتحان بشر است و دست همه در انتخاب ایمان یا کفر باز است. از سوی دیگر، طبق حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه وآله (مثل الامام مثل الکعبة؛ اذ تُؤتی و لا تَأتی) مردم باید این قابلیت را در خود احساس کنند که احتیاج به امام معصوم دارند.

جبت و طاغوت مانع تحقق غدیر

عامل عدم تحقق غدیر در جامعه انسانی طغیان جبت و طاغوت با استفاده از جهل و نادانی مردم دانسته شده است؛ عاملی که دنیا را از عدالت و قسط به ظلم و جور کشانده است. گفته شده که همین امر باعث شده که تحقق یکتاپرستی در جهان به تأخیر انجامد؛ تا زمانی که بشر از جهل به در آید و فقر و نیاز خود را به امام معصوم علیه السلام احساس کند. برخی معتقدند که تحقق این هدف طبق گفته رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمه هدی علیهم السلام در عصر ظهور حضرت بقیةالله الاعظم حجة بن الحسن علیه السلام خواهد بود.

تحلیلی درباره ارتباط غدیر با هدف خلقت

یکی از تحلیل های ارائه شده درباره ارتباط غدیر با هدف خلقت چنین است:‌ انسان به فکر فرومی‌رود که این جهان هستی و این مخلوقات از کجا آمده و به کجا ختم می‌شود و اصلاً همه این موجودات بالاخص انسان برای چه آفریده شده و پا به عرصه وجود گذاشته‌اند. ولی کسی نمی‌تواند پاسخ‌گوی این سؤال باشد مگر خداوند که خالق و آفریدگار همه هستی است. با مراجعه به متون آسمانی و نصوص وارده از جانب حجج الهی به این جواب خواهیم رسید که: وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون‏؛ جنّ و انس را نیافریدم جز برای این که عبادتم کنند ؛ یعنی انسان‌ها از راه عبادت تکامل می‌یابند و به خدا نزدیک شوند. پس مهم‌ترین هدف خلقت یکتاپرستی و توحید و بندگی خداوند است.

خداوند بشر را با عقل و فطرتی که به آنها بخشیده تنبیه داده و با مبعوث‌کردن پیامبران الهی علیهم السلام آنها را به‌سوی کمال و یکتاپرستی راهنمایی می‌کند: لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْميزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند . یکی از خواص فرستادن پیامبران علیهم السلام این است که برای کسی عذر باقی نمانده و حجت برای انسان‌ها تمام شود: مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّة؛ (پیامبرانی که) بشارت دهنده و بیم دهنده بودند تا بعد (از این پیامبران) حجتی برای مردم بر خدا باقی نمان. .

بشارت انبیا علیهم السلام به بنیانگذار غدیر

گفته شده که پیامبران علیهم السلام جوامع بشری را به ظهور پیامبر خاتم حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله بشارت می‌دادند؛ چرا که رسالتش جهانی و مکتبش تا قیام قیامت ادامه خواهد یافت: وَ إِذْ قالَ عيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يا بَني‏ إِسْرائيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْراةِ وَ مُبَشِّراً بِرَسُولٍ يَأْتي‏ مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَد؛ به یاد آورید هنگامی را که عیسی بن مریم گفت ای بنی اسرائیل من فرستاده خدا به سوی شما هستم در حالی که تصدیق کننده کتابی که قبل از من فرستاده شده تورات می‌باشم و بشارت دهنده به رسولی که بعد از من می‌آید و نام او احمد است . این پیامبر خاتم کسی دانسته شده که دینش همیشگی و در رسالت او عدالت جهانی گسترده خواهد شد: هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُون‏؛ او کسی است که رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب سازد هر چند مشرکان کراهت داشته باشند .

ارتباط رسالت رسول الله و ولایت

بعد از آنکه رسول خدا صلی الله علیه و آله رسالتشان را در طی ۲۳ سال به صورت ظاهر به مردم معرفی فرمودند و مردم را به دین دعوت کردند، از جانب حق آیه تبلیغ نازل شد؛ به این معنی که اگر این امر عظیم را ابلاغ نکنی تمام هدف الهی به هدر رفته و تبلیغ رسالت نشده است. پس آن امر عظیم که سبب تحقق هدف خلقت است، می‌بایست به تمام مردم ابلاغ شود. پیامبر صلی الله علیه و آله از اول بعثت مکرراً به این مسئله اشاره می‌کرد، ولی در روز غدیر اعلام همگانی گذاشته و مردم را فراخوان عمومی کردند که: من کنت مولاه فهذا علی مولاه؛ یعنی قبول ولایت پیامبر صلی الله علیه و آله در گرو قبول ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است.

چرا هدف خلقت در غدیر تحقق نیافت؟

از نظر محققان، پس از طرح ارتباط غدیر و هدف خلقت، سؤالاتی در زمینه ارتباط غدیر و هدف خلقت به ذهن می‌آید:

چرا هدف غدیر تحقق نیافت؟

چرا پس از غدیر دنیا به‌سوی عدالت یکپارچه نرفت؟

چرا یکتاپرستی در دنیا محقق نشد؟

جواب این سؤال را از فرمایش صدیقه کبری حضرت فاطمه زهرا علیها السلام - که از پدر بزرگوارشان رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کردند - استفاده شده است: «مَثَلُ الْإِمَامِ مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِي‏؛ امام مثل کعبه است؛ که مردم باید به سوی او آیند نه آنکه او به سوی مردم برود». بنابر این روایت گفته شده که خدا راه را نشان داده و سرمایه نجات بشر را به آنها معرفی کرده است. اکنون وظیفه مردم است که به دنبال او بروند، چرا که حکمت پروردگار متعال بر امتحان بشر است و دست همه در اختیار ایمان یا کفر باز است. پس اگر بشر مشتاق سعادت و عدالت است، راه سعادت در صراط علی علیه السلام و اطاعت از ایشان است.

مردم باید نیاز به غدیر را احساس کنند

گفته شده که مردم باید نیاز به غدیر را احساس کنند تا هدف خلقت در امتداد فهم غدیر تبلور یابد؛ در قرآن آمده است: وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ؛ آیا مردم گمان کردند همین که بگویند ایمان آوردیم به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نخواهند شد و در سوره جنّ آمده است: وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّريقَةِ لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقا؛ اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‌کردند برکات آسمان و زمین را بر آنها می‌گشودیم . بنابر این دو آیه گفته شده که مردم باید این قابلیت را در خود احساس کنند که نیاز به امام معصوم دارند و به او ایمان مستحکم آورند. امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه گفته‌اند: یعنی لَوِ اسْتَقامُوا «علی ولایة علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین و الاوصیاء من ولده و قبلوا طاعتهم فی امرهِم و نهیهم» لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقا .

در این زمینه همچنین از حضرت زهرا علیها السلام نقل شده است:«أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ تَرَكُوا الْحَقَّ عَلَى أَهْلِهِ، وَ اتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبِيِّهِ، لَمَا اخْتَلَفَ فِي اللَّهِ اثْنَانِ، وَ لَوَرِثَهَا سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ، وَ خَلَفٌ بَعْدَ خَلَفٍ؛ به خدا قسم اگر حق را برای اهلش رها می‌کردند و از عترت پیامبر صلی الله علیه و آله تبعیت می‌نمودند، یکتاپرستی در جهان تحقق می‌یافت و دو نفر با هم در توحید اختلاف پیدا نمی‌کردند، و پیوسته در طول دوران این یکتاپرستی را برای همدیگر به ارث می‌گذاشتند»؛ سپس فرمود:«وَ لَكِنْ قَدَّمُوا مَنْ أَخَّرَهُ اللَّهُ وَ أَخَّرُوا مَنْ قَدَّمَهُ اللَّه‏؛ لکن مقدم کردند کسی را که خدا او را مؤخّر کرده بود، و مؤخّر کردند کسی را که خدا او را مقدم کرده بود».

مردم در جستجوی مصلح کل

به گفته برخی محققان، تا زمانی که بشر از خواب غفلت به در نیاید و فقر و نیاز خود را به مصلح کل و امام معصوم احساس نکند و به جست‌وجوی او برنخیزد و روز و شب را به انتظار او سپری نکند، ظهور رخ نخواهد داد و هدف خلقت در امتداد غدیر تجلی نخواهد کرد. طبق روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمه هدی علیهم السلام که «يَمْلَأُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً»؛ زمین به توانایی حضرت بقیة اللَّه الاعظم علیه السلام پر از عدل و داد می‌شود و در زمان ظهور به برکت ایشان توحید به معنای واقعی در سراسر گیتی گسترده شده و هدف غدیر در آن عصر محقق خواهد گشت؛ بنابراین، تجلی غدیر در ظهور امام زمان علیه السلام است.

منابع

تجلّی غدیر در عصر ظهور: ص ۹۷–۱۰۳.