نمایش مبدأ برای تبلیغ غدیر با عید غدیر

== تبليغ غدير با عيد غدير<ref>تبليغ غدير در سيره معصومين‏ عليهم السلام: ص ۹۵ - ۱۰۵. غدير در آئينه كتاب: ص ۲۹.</ref> ==
يكى از روش ‏هاى معرفى [[غدیر]] تبليغ عملى آن است. در سيره معصومين‏ عليهم السلام استفاده از اين شيوه جلوه ‏هاى بسيار جالب و جذابى دارد و آثار عام آن در بلند مدت خود را نشان داده است.

از جمله برپايى جشن و اظهار سرور در اين عيد بزرگ، و نيز آداب اجتماعى و عبادات خاصِ اين روز عظيم، هر يک به نوعى اقدام عملى براى تبليغ غدير به شمار مى ‏آيد.

همه اين موارد را چهارده معصوم ‏عليهم السلام هم دستور داده ‏اند و هم شخصاً عمل كرده ‏اند و روش‏ هاى اجرايى و كيفيت حفظ ابعاد اعتقادى آن را به ما آموخته ‏اند.

از نگاهى ديگر: يكى از موضوعاتى كه در تأليف يا ساير فعاليت‏ هاى فرهنگى غدير بسيار اهميت دارد عيد غدير است.

'''<big>عيد غدير و اعمال آن در دو بخش ارائه شده است:</big>'''

'''الف)''' جوانب روز عيد غدير از قبيل اهميت روز غدير و وقايعى كه در امم گذشته در اين روز اتفاق افتاده است و تطابق غدير با نوروز و ... .

'''ب)''' اعمال روز غدير از قبيل روزه و عقد اخوت و زيارت و ساير مستحبات اين روز.

در عيد ولايت بايد آثار سرور در سراسر جامعه غديرى مشهود باشد. مردم را دعوت كنيم، جشن بگيريم، لباس نو بپوشيم، هديه بدهيم. ائمه ‏علیهم السلام با آنكه در زمان‏ه اى سخت تقيه بوده ‏اند ولى شخصاً جشن غدير را برگزار كرده‏ اند و هدايايى براى اين عيد بزرگ تدارک ديده ‏اند و تبليغ عملى غدير را اين گونه رواج داده ‏اند. 

'''به چهار مورد در اين باره اشاره مى‏ كنيم:'''

به تعبير ديگر: تبليغات اجتماعى غدير از زاويه ‏اى براى روابط چهره به چهره مردم در نظر گرفته شده است. اظهار و نشان دادن خوشحالى در سيما و گفتار در روز غدير، به ديدار معتقدین غدير و يادگارهاى آن رفتن در چنين روزى، تبريک گفتن دوستان غدير به يكديگر در اين مناسبت عظمى، و بالاتر از همه پيمان برادرانه و خواهرانه به نام ولايت غديرى، همه اينها شكل‏ هاى مختلف تبلیغ عملى غدير است.

دستور اينها را پيامبر و امامان معصوم ‏علیهم السلام به ما داده ‏اند، و در زمان آنان اصحاب باوفاى غدير بدان عمل كرده ‏اند. 

به شش مورد از اين آداب اشاره مى ‏كنيم:

==== ۱. دستور جشن عمومى غدير ====
«جشن» به معناى عيد گرفتنِ دسته جمعى، بيدار كننده اذهان خفته يا پر مشغله ‏اى است كه فقط با اين راه مى‏ توان فرصتى از فكر آنان را به غدير اختصاص داد.

اين تبليغ عملى بايد از نظر محتوايى و تزيينات تداعى كننده پيام غدير باشد، همان گونه كه در زمان‏ ها و مكان‏ هاى مختلف بايد مراعات ظرافت ‏هاى تبليغى هر قوم و ملت و اهل هر زبانى را در نظر گرفت.

ائمه معصومین‏ علیهم السلام در حد امكان طبق مرسوم زمان خود جشن غدير را برپا ساخته ‏اند. گاهى در موضع قدرت مانند اميرالمؤمنين‏ عليه السلام، و گاهى در خفاء تقيه مانند [[امام رضا علیه السلام]] ، كه به هر دو صورت تبليغ عملى غدير در قالب جشن را به ما آموخته‏ اند.

اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در اين باره فرمود: در اين روز كنار يكديگر جمع شويد تا خداوند امور شما را جمع و درست نمايد.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹.</ref>

اميرالمؤمنين ‏عليه السلام روز غديرى را كه با جمعه مقارن شده بود جشن گرفت و در خطبه ‏اى به همين مناسبت، مطالب مفصلى درباره غدير و عيد گرفتن آن فرمود. پس از نماز، حضرت به اتفاق اصحابشان به منزل [[امام حسن مجتبی علیه السلام|امام مجتبی‏ علیه السلام]] كه جشنى در آن برپا كرده بود رفتند و پذيرايى مفصلى انجام شد.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹.</ref>

امام رضا عليه السلام در روز غديرى روزه گرفت و براى [[افطار]] عده‏اى را دعوت كرد، و براى آنان سخنان مفصلى درباره [[غدیر]] فرمود، و به منازل آنان هدايايى فرستاد.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۲۱.</ref>

==== ۲. امر به پوشيدن لباس نو در غدير ====
لباس نو و آراستن ظاهر از شيوه ‏هايى است كه همه مردم جهان در اعياد خود براى نشان دادن شادى به كار مى‏ برند. ما هم اين روش بين ‏المللى را پذيرفته ‏ايم و در عيد غدير دستور پوشيدن البسه نو و زينت كردن مرد و زن با حفظ حدود شرعى را از ائمه‏ عليهم السلام دريافت كرده‏ ايم، چرا كه اين كار تبليغ عملى غدير به صورت صامت است. 

امام رضا عليه السلام در اين باره فرمود: اين روز، روزِ زينت كردن است. هر كس خود را براى روز عيد غدير زينت كند خداوند گناهان او را مى‏ آمرزد، و ملائكه‏ اى به سوى او مى‏ فرستد كه براى او حسنات بنويسند و تا سال آينده درجات او را بالا ببرند.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۲۴.</ref>

همچنين آن حضرت در روز عيد غديرى به منازل عده ‏اى از خواص اصحابشان البسه نو حتى انگشتر و كفش فرستادند، و احوال ظاهرى آنان و اطرافيان خود را تغيير دادند، و به جاى لباس ‏هاى عادى روزانه لباس ‏هاى مناسب عيد پوشيدند.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۲۱.</ref>

==== ۳. دستور هديه دادن در غدير ====
هدايا خاطره ‏ساز و به ياد ماندنى هستند، به خصوص براى كودكان و نوجوانان و براى محيط هاى خانوادگى! هديه به معناى تشكرى است به درگاه مُنعِم غدير! با هديه خود كه نام غدير را بر آن نوشته‏ ايم تبليغ عملى غدير را به دستور امامان‏ عليهم السلام به انجام رسانده‏ ايم.

[[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین‏ علیه السلام]] مى‏ فرمايد: در اين روز نعمت‏ هاى خداوند را به يكديگر هديه دهيد همان طور كه خداوند بر شما منت نهاده است.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹.</ref>

==== ۴. دستور توسعه بر خانواده و برادران در غدير ====
اگر قرار است وسيله‏ اى براى زندگى و اهل خانه بخريم، چه زيباست كه اين كار را براى ايام غدير نگه داريم و آن را به نام غدير وارد خانه كنيم. اگر به برادر نيازمندى قرار كمک داريم در عيد غدير انجام دهيم. اينها دستور [[صاحب غدیر]] است كه از هر فرصتى براى تبليغ عملى غدير استفاده كنيم، اگر چه نوسازى ابزار و وسايل زندگى باشد.

اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در روز عيد غديرى فرمود: وقتى از اين اجتماعتان برگشتيد بر عيال خود توسعه دهيد و با برادران خود نيكى كنيد ... . به يكديگر نيكى كنيد تا خداوند الفت و انس شما را بر قرار فرمايد.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹.</ref>

همچنين فرمود: احسان در اين روز موجب رشد مال و زياد شدن آن مى‏ گردد.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹.</ref>

[[امام رضا علیه السلام]] نيز فرمود: هر كس در اين روز بر عيالش و بر خودش وسعت دهد خداوند مالش را زياد مى ‏كند.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۲۳.</ref>

==== ۵. دستور اظهار سرور قلبى و زبانى ====
نه تنها بايد در عيد غدير خوشحال باشيم، كه بايد اين سرور و شادى هم در چهره ما پيدا باشد و هم در گفتارمان ديده شود. در خاطرمان باشد كه در چنين روزى چه اتفاق عظيمى افتاده و چگونه پوزه اهل سقيفه به خاک ماليده شده است.

در سيماى ما تبسم و نشاطِ ناشى از خشنودى نسبت به چنين واقعه‏ اى مشاهده شود، تا آنجا كه حتى اگر گرفتارى يا غمى داريم به خاطر غدير آن را به فراموشى بسپاريم و به ياد اين روز زيبا شادى اظهار كنيم.

بر زبان ما تشكر و حمد الهى جارى باشد به خاطر عطاى نعمت ولايت كه خدا بر ما غديريان منت گذاشته است. در اين باره به سفارشات ائمه ‏عليهم السلام گوش مى ‏سپاريم، آنجا كه [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین‏ علیه السلام]] مى ‏فرمايد:

در اين روز روى خوش با يكديگر داشته باشيد، و در ملاقات ‏هايتان اظهار سرور و شادى نماييد.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹.</ref>و كلام [[امام صادق‏ علیه السلام]] كه مى ‏فرمايد: روز غدير روزى است كه به عنوان اظهار سرور از نعمت ولايت كه خداوند بر شما منت گذارده، بايد شكر و حمد خدا نماييد.<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۷۰.</ref>

و فرمايش [[امام رضا علیه السلام]] كه فرمود: اين روز روزِ تبسم بر روى مؤمنين است. هر كس در اين روز بر روى برادر مؤمن خود تبسم كند خدا در روز قيامت نظر رحمت به او مى ‏نمايد و هزار حاجت او را بر مى ‏آورد، و قصرى از دُرّ سفيد در بهشت برايش بنا مى‏ كند.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۲۳.</ref>

==== ۶. دستور ديدار مؤمنان در غدير ====
نه اينكه روز غدير بهانه ‏اى براى ديدار مؤمنين باشد، بلكه اين زيارتِ مؤمن فقط به نيتِ روزى است كه اين برادرى شكل گرفته و تحقق يافته است.

پس در روز غدير برادرى بر اساس ولايت را در دل تجديد مى‏ كنيم، و با هم مسرور مى‏ شويم. اين رمز اخوت را [[امام رضا علیه السلام]] چنين به ما آموخته است:

هر كس در اين روز مؤمنين را زيارت كند و به ديدار آنان رود خدا بر قبر او هفتاد نور وارد مى‏ كند و قبر او را وسيع مى ‏نمايد، و هر روز هفتاد هزار ملائكه در قبرش او را زيارت مى‏ كنند و او را به [[بهشت]] بشارت مى ‏دهند.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۲۴.</ref>

==== ۷. دستور تبريک به پيامبر صلى الله عليه و آله در غدير خم ====
شايد مردم آن زمان تبريک گفتن در هيچ موضوعى جز ولادت و عروسى فرزندانشان را تجربه نكرده بودند. آن قدر شادى و سرور در چهره مبارک رسول ‏الله‏ صلى الله عليه و آله موج مى ‏زد كه مردم بى‏اختيار تبريک گفتند، و آن قدر مسئله تعيين و اعلام جانشين پيامبر صلى الله عليه و آله -  مانند [[مبعث|بعثت]] آن حضرت -  جاى تهنيت داشت كه حضرت با تأكيد از مردم خواست كه به او تبريک بگويند.

تبريکِ غدير از همان سال حجةالوداع و در همان بيابان غدير پس از اتمام خطبه پيامبر صلى الله عليه و آله چنين آغاز شد: در آن لحظاتى كه [[حضرت محمّد صلى الله عليه و آله|پيامبر صلى الله عليه و آله]] خطاب{{متن عربی|يا اَيَّهَا الرَّسُولُ بَلِّغ}}را به انجام رسانده و علی بن ابی‏ طالب ‏علیه السلام را معرفى كرده بود، هر دو بزرگوار از پله ‏هاى منبر غدير پايين آمدند.

همزمان مردم نيز مشتاقانه از جا برخاستند و از هر سو با ازدحام به طرف منبر حركت كردند؛ و در حالى كه دست‏ها را به نشانه بيعت بالا برده بودند مى ‏گفتند: آرى پذيرفتيم و به امر خدا و رسولش از صميم قلب و با زبان و دستانمان اطاعت مى‏ كنيم.

پيامبر صلى الله عليه و آله از همان فراز منبر با بسيارى از دست ‏هايى كه به سويش بلند شده بود بيعت كرد و به احساسات آنان پاسخ داد. صداى تبريک و تهنيت از ميان جمعيت بلند بود، و پيامبر صلى الله عليه و آله در پاسخ تبريک آنان مى ‏فرمود:

{{متن عربی|الحَمدُ للَّهِ الَّذى فَضَّلَنا عَلى جَميعِ العالَمينَ}}: سپاس خدايى را كه ما را بر همه جهانيان فضيلت داد.

فريادهاى شعفى كه از جمعيت برمى‏ خاست، شكوه و ابهت بى‏ مانندى را به اجتماع بزرگ غدير مى ‏بخشيد. پيامبر صلى الله عليه و آله براى نشان دادن غدير به عنوان بزرگ‏ترين مناسبتى كه در عمر مباركش بايد به او تبريک گفت، مى ‏فرمود: به من تبريک بگوييد. به من تهنيت بگوييد، زيرا خداوند مرا به نبوت و اهل‏ بيتم را به امامت اختصاص داده است.

ابراز احساسات مردم با پاسخ ‏هاى پيامبر صلى الله عليه و آله آرام‏تر شد در حالى كه آن حضرت با اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به پله‏ هاى پايين منبر رسيده بودند. در آن حال پيامبر صلى الله عليه و آله كمال دين را به مردم يادآور شده فرمود:

{{متن عربی|اللَّهُ اَكبَرُ عَلى اِكمالِ الدّينِ وَ اِتمامِ النِّعمَةِ وَ رِضَى الرَّبِّ بِرِسالَتى وَ الوِلايَةِ لِعَلِىِّ بنِ اَبى ‏طالِبٍ}}:

اللَّه اكبر به خاطر كامل شدن دين و تمامى نعمت و رضايت پروردگار به رسالت من و ولايت على بن ابى‏طالب.

سپس سه بار آيه{{قرآن|اليَومَ اَكمَلتُ لَكُم دينَكُم وَ اَتمَمتُ عَلَيكُم نِعمَتى وَ رَضيتُ لَكُمُ الاِسلامَ ديناً}}را قرائت كرد، و بعد از آن فرمود: كمال دين و تمام نعمت و رضايت رب با اين است كه مرا براى ابلاغ ولايت على بن ابى‏ طالب بعد از من فرستاده است.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۱۹۶،۱۹۴،۶۳،۴۰. الغدير: ج ۱ ص ۲۷۴،۲۷۱.</ref>

==== ۸. كيفيت تبريک غدير در كلام امام صادق ‏عليه السلام ====
يک سنت استثنائى براى ملاقات دو برادر دينى در عيد ولايت، توجه همه جانبه معصومين‏ عليهم السلام به تبليغ عملى غدير را نشان مى‏ دهد. كلماتى كه در اين ديدارها گفته مى شود شامل دو تشكر از دو نعمت است: يكى اصل نعمت غدير كه خداوند مسئله امامت را به دست ما نسپرد و خود اين مهم را بر عهده گرفت، و ديگر اينكه ما را بر عهد و پيمان غدير ثابت قدم نگه داشت.

اين كيفيت سخن در روز غدير را [[امام صادق‏ علیه السلام]] به ما آموخته، آنجا كه مى‏ فرمايد: هر گاه در اين روز برادر مؤمن خود را ملاقات كردى بگو:

{{متن عربی|الحَمدُ للَّهِ الَّذى اَكرَمَنا بِهذَا اليَومِ وَ جَعَلَنا مِنَ المُؤمِنينَ، وَ جَعَلَنا مِنَ المُوفينَ بِعَهدِهِ الَّذى عَهِدَهُ اِلَينا وَ ميثاقِهِ الَّذى واثَقَنا بِهِ مِن وِلايَةِ وُلاةِ اَمرِهِ وَ القُوّامِ بِقِسطِهِ وَ لَم يَجعَلنا مِنَ الجاحِدينَ وَ المُكَذِّبينَ بِيَومِ الدّينِ}}:

شكر خدا را كه ما را به اين روز گرامى داشته و ما را از مؤمنان و از وفاداران به پيمانى كه با ما بسته و عهدى كه درباره واليان امرمان و برپا دارندگان عدالت از ما گرفته قرار داده است، و ما را از منكران و تكذيب  كنندگان روز قيامت قرار نداده است.<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۱۵.</ref>

==== ۹. امر به تهنيت گفتن غدير در كلام امام رضا عليه السلام ====
تهنيت گفتن چهره متبسم مى‏ خواهد و همين براى غدير شادى آفرين است. دليل اين خوشحالى و تشكر از خدا، نعمت ولايت است كه خدا عنايت فرموده است.

اين را امام رضا عليه السلام به شيعيان ياد داد و فرمود: در اين روز به يكديگر تهنيت و تبريک بگوييد، و هرگاه برادر مؤمن خود را ملاقات كرديد چنين بگوييد:

{{متن عربی|الحَمدُ للَّهِ الَّذى جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسِّكينَ بِوِلايَةِ اَميرِالمُؤمِنينَ‏ عليه السلام}}: سپاس خدايى را كه ما را از تمسک كنندگان به ولايت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام قرارداد.<ref>عوالم العلوم : ج ۳/۱۵ ص ۲۲۳.</ref>

==== ۱۰. دستور عقد اُخوّت در غدير<ref>مستدرک الوسائل (محدث نورى، چاپ قديم): ج ۱ ص ۴۵۶ باب ۳، از كتاب «زاد الفردوس» نقل كرده است. همچنين از شيخ نعمةاللَّه بن خاتون عاملى نقل كرده كه بر اين مطلب از پيامبر صلى الله عليه و آله نصّ وارد شده است. همچنين فيض كاشانى در كتاب خلاصه الأذكار: باب دهم ص ۹۹، برنامه «عقد اُخُوّت» را ذكر نموده است.</ref> ====
چرا برادرى دينى در غدير به صورت عقد اخوت تجديد مى‏ شود؟ براى آنكه همه بدانند مسلمانى با راه ضد خدا نمى‏ تواند همه را برادر كند. براى همين است كه خدا در قرآن نفرموده:

«انما المسلمون اخوة»؛ بلكه فرموده:{{قرآن|اِنَّمَا المُؤمِنونَ اِخوَةٌ}}.<ref>حجرات /  ۱۰.</ref> ايمان واقعى بر اساس {{قرآن|اِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقيم}}<ref>حمد /  ۵ .</ref> است، كه برادران مؤمن را دست در دست هم تا «جنّات النعيم» مى ‏برد.

«راه مستقيم» را پيامبر صلى الله عليه و آله در خطبه غدير «راه امامان غدير» معرفى كرده آنجا كه سوره حمد را قرائت كرده فرمود:

{{متن عربی|فِىَّ نَزَلَت وَ فيهِم وَ اللَّهِ نَزَلَت، وَ لَهُم عَمَّت، وَ اِيّاهُم خَصَّت}}<ref>خطبه غدير: بخش هفتم.</ref>: اين سوره (حمد) درباره من نازل شده، و به خدا قسم درباره ايشان (امامان) نازل شده است. به طور عموم شامل آنان است و به طور خاص درباره آنان است.

در اين راستا يكى از مراسمى كه براى [[عید غدیر]] ذكر شده برنامه «عقد اُخُوّت» است. اين برنامه هم از نظر اجرا كيفيتى به ياد ماندنى و خاطره‏اى فراموش نشدنى بر جاى مى‏ گذارد، و هم از نظر محتوا يک برادرى حقيقى و صحيح و ريشه ‏دار و مبتنى بر عقيده را بنا مى‏ كند.

از يک سو پيمانى بسته مى ‏شود بر اساس اخلاص الهى كه ناظر آن خدا و حجج پروردگار اند. از آنجا كه براى بهشت با يكديگر پيمان مى ‏بندند كه تنها وارد آن نشوند، و هر برادرى دست برادر ديگر را بگيرد و با هم وارد جنت شوند. از سوى ديگر حقوق برادرى را بر يكديگر حلال مى‏ كنند تا در حد امكان در مراعات آن بكوشند.

كيفيت اجراى عقد اُخُوّت چنين است: دست راست خود را در دست راست برادر مؤمن مى ‏گذارى و مى‏ گويى:

{{متن عربی|واخَيتُكَ فِى اللَّهِ وَ صافَيتُكَ فِى اللَّهِ وَ صافَحتُكَ فِى اللَّهِ، وَ عاهَدتُ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ اَنبِيائَهُ وَ الاَئِمَّةَ المَعصومينَ عَلَيهِمُ السَّلامُ عَلى اَنّى اِن كُنتُ مِن اَهلِ الجَنَّةِ وَ الشَّفاعَةِ وَ اُذِنَ لى بِاَن اَدخُلَ الجَنَّةَ لا اَدخُلُها اِلاّ وَ اَنتَ مَعى}}:

با تو در راه خدا برادرى و يک رويى (با صفايى) مى ‏نمايم و دست مى ‏دهم، و با خدا و ملائكه‏ اش و رسولان و انبيائش و امامان معصوم ‏عليهم السلام پيمان مى‏ بندم كه اگر من از اهل بهشت و اهل شفاعت بودم و به من اجازه ورود به بهشت داده شد، وارد آن نشوم مگر آنكه تو نيز همراه من باشى.

آنگاه برادر دينى در جواب او مى‏ گويد: «قَبِلتُ»: «قبول كردم».

سپس مى‏ گويد:{{متن عربی| اَسقَطتُ عَنكَ جَميعَ حُقوقِ الاُخُوَّةِ ما خَلاَ الشَّفاعَةَ و الدُّعاءَ وَ الزِّيارَةَ}}: همه حقوق برادرى جز [[شفاعت]] و [[دعا]] و [[زیارت]] را از تو ساقط كردم (و  بر تو بخشيدم).

== پانویس ==
[[رده:تبلیغ غدیر]]