نمایش مبدأ برای پرسش و پاسخ از ولایت در غدیر

پرسش و پاسخ پس از [[خطبه غدیر]] را مى‏ توان از جهاتى مورد تحليل و بررسى قرار داد. پس از پايان خطبه غدير و مراسم عمامه ‏گذارى [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین‏ علیه السلام]] و [[تبریک|تبریک و تهنیت]]، چند سؤال كه از سوى مؤمنين و نيز [[منافقین|منافقين]] از [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] پرسيده شد، بر روشنگرى غدير افزود.

=== '''تکمیل مفاهیم غدیر در اذهان''' ===
گذشته از جلوه دادن عملى مفاهيم خطبه غدير، حضرت برنامه‏ هاى ويژه ‏اى در نظر داشت كه هدف آن تكميل مفاهيم مطرح شده در خطبه بود.

اين طرح در سه قسمت به اجرا در آمد و نشان داد كه براى يک سخنرانى در غدير تا كجا فكر شده و چقدر دقيق برنامه ‏ريزى شده است:

# يكى نشان دادن حساس‏ ترين و مهم ‏ترين پيام خطبه با تكرار {{متن عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ ...}}،
# و ديگرى پاسخ به سؤالاتى در زمينه مسائل مطرح شده در خطابه به خصوص شبهات منافقين، 
# و سومى اعلان رسمى شكست توطئه ‏گران بود.

در كنار تكرار [[حدیث غدیر]] توسط منادى پيامبر صلى الله عليه و آله در فضاى غدير، برنامه پاسخگويى به سؤالات بود.

بايد در نظر داشت:

* سؤال زاييده توجه كامل مخاطب به خطاب است، چه اين سؤال از سوى دوستان باشد چه منافقان.
* گاهى هم سؤال كننده مى‏ پرسد تا ديگران بدانند،
* و يا با اشاره خودِ پيامبر صلى الله عليه و آله سؤال مى ‏كنند تا توضيحى لازم براى مردم ارائه شود و شبهه ‏اى بر طرف گردد.

در هر صورت نتيجه اين پرسش و پاسخ ‏ها جز تكميل مفاهيم غدير در اذهان مردم نخواهد بود.

=== '''ولایت علی به مانند کدام ولایت است؟!!!''' ===
در فرصتى همچون وقت نماز كه پيامبر صلى الله عليه و آله در ميان مردم حضور داشت، [[سلمان فارسی(محمّدی)|سلمان فارسی]] از ميان جمعيت صدا زد: 

يا رسول‏ اللَّه، اين ولايت كه براى على اعلام فرمودى مانند كدام ولايت است؟

كيفيت مطرح شدن اين سؤال نشان مى ‏داد كه تعمدى در طرح آن وجود دارد و درخواست نشان دادن شبيه براى اين ولايت براى تعيين دقيق حدود آن و جلوگيرى از هر تفسير ناروايى بر سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله در خطابه است.

حضرت در پاسخ فرمودند: «ولايتى همچون ولايت من».

اين جمله كوتاه بدان معنا بود كه به جاى هر گونه تفسيرى كافى است اعتقادى كه نسبت به من داريد نسبت به على‏ عليه السلام داشته باشيد.

لذا به دنبال اين جمله فرمود:{{متن عربی|مَنْ كُنْتُ اَوْلى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَعَلِىٌّ اَوْلى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ}}:«هر كس من نسبت به او از خودش صاحب اختيارتر بوده ‏ام على نسبت به او از خودش صاحب اختيارتر است».

=== '''منظور پیامبر از بیان:{{متن عربی|من کنت مولاه...}}.''' ===
سؤال بعدى را يكى ديگر از اصحاب مطرح كرد كه مى‏ خواست مفهوم دقيق و ريشه ‏دار [[ولایت]] را بداند.

او پرسيد: منظور دقيق شما از{{متن عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ،اللَّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ}} چه بود؟

پاسخ پيامبر صلى الله عليه و آله يكى از زيباترين جلوه ‏هاى كلام بود كه در كوتاه‏ ترين عبارات بلندترين معانى را جاى داد.

آن حضرت ابتدا ولايت خدا را بر خود و ولايت مدارى خود را نسبت به خدا خاطر نشان كرد، و سپس ولايت خود و حضرت على ‏عليه السلام را نسبت به مردم فرع آن و منشعب از آن دانست؛ و در اين باره فرمود:

خداوند مولاى من است و از خودم بر من صاحب اختيارتر است، و در برابر خدا مرا براى خويش اختيارى نيست. پس از خدا من مولاى مؤمنان هستم و از مؤمنان بر خودشان صاحب اختيارترم، و در برابر من آنان را اختيارى نيست.

اكنون هر كس كه من مولاى اويم -  يعنى نسبت به او از خودش صاحب اختيارترم و در برابر من او را اختيارى نيست -  حضرت على بن ابى ‏طالب مولاى اوست، و در برابر او برايش اختيارى نيست.

=== '''سؤال منافقین از پیامبر وهدفشان از طرح سؤال''' ===
سؤال ديگرى از سوى ابوبكر و عمر و منافقين مطرح شد كه نشان مى ‏داد هدف آن قرار دادن آياتى از قرآن در برابر آيات غدير است!

آنان سه آيه:

* {{قرآن|اَطيعُوا اللَّهَ وَ اَطيعُوا الرَّسُولَ وَ اُولِى الأَمْرِ مِنْكُمْ}} <ref>نساء /  ۵۹</ref>
* و {{قرآن|اِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ}}<ref>مائده /  ۵۵</ref>
* و{{قرآن|اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تُتْرَكُوا وَ لَمّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذينَ جاهَدُوا مِنْكُمْ وَ لَمْ‏يَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لا الْمُؤْمِنينَ وَليجَةً}} <ref>توبه /  ۱۶</ref>را مطرح كردند.

هر سه آيه ظاهرى كلى داشت و سه كلمه «'''اولى الامر'''» در آيه اول و «'''زكات در حال ركوع'''» در آيه دوم و «'''مؤمنين'''» در آيه سوم قابليت انطباق بر مصاديق مختلفى داشت.

'''اما پيامبر صلى الله عليه و آله درباره هر سه آيه بارها فرموده بود كه منظور از اين موارد فقط على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام است.'''

اكنون [[منافقین]] با پيش كشيدن اين سه آيه، تفسير هميشگى پيامبر صلى الله عليه و آله را درباره آنها زير سؤال بردند و گفتند: آيا اين سه آيه مخصوص على‏ عليه السلام است؟

پيامبر صلى الله عليه و آله فرصت را بسيار مناسب براى بستن راه هر شبهه‏ اى ديد و با سؤال كنندگان وارد گفتگو شد تا با ذكر تفصيلى درباره آيات مزبور به تكميل مفاهيم خطبه غدير بپردازد.

آن حضرت ابتدا در پاسخ آنان يازده امام را به حضرت على‏ عليه السلام اضافه كرد و فرمود: آرى، اين آيات درباره على و جانشينان من تا روز [[قیامت]] است.

منافقين گفتند: يا رسول ‏الله، آنان را براى ما بيان فرما.

حضرت كه منتظر چنين سؤالى بود پاسخ داد: على برادرم و وزيرم و وارثم و وصيم و خليفه ‏ام در امتم و صاحب اختيار هر مؤمنى بعد از من، سپس پسرم [[امام حسن مجتبی علیه السلام|حسن]]، و سپس [[امام حسین علیه السلام|حسین]]، و بعد از او نُه نفر از فرزندان پسرم حسين، يكى پس از ديگرى كه قرآن با آنان است و آنان با قرآن اند. از آن جدا نمى‏ شوند و قرآن از آنان جدا نمى‏ شود تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند.

با معرفى دوازده امام ‏عليهم السلام، اكنون جاى آن بود كه دست و پاى نفاق بسته شود و با نشان دادن گستره ولايتِ امامان، همسان بودن و صاحب اختيارى آنان با صاحب اختيارى خود اعلام گردد.

براى اين منظور پيامبر مكرم اسلام ‏صلى الله عليه وآله در پيشگاه مردم رو به حضرت على‏ عليه السلام كرد و فرمود: هر كس تو را اطاعت كند مرا اطاعت كرده، و هر كس مرا اطاعت كند خدا را اطاعت كرده است؛ و هر كس از تو سرپيچى كند از خداى تعالى سرپيچى كرده است.<ref>عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۳۳، ۲۳۱ - ۲۳۴. منابع سؤال هنگام حركت از مدينه: عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۲۳۳. كتاب سليم: ص ۱۹۸. فرائد السمطين: ج ۱ ص ۳۱۲ ح ۲۵.</ref>

== منبع ==
سخنرانى استثنائى غدير: ص ۸۱ . 

واقعه قرآنى غدير: ص ۱۱۵.

== پانویس ==
[[رده:قرآن و غدیر]]