خطبه غدیر امیرالمؤمنین علیه السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

==تبليغ غدير با خطبه غديرِ اميرالمؤمنين‏ عليه السلام <ref>غدير در آئينه كتاب: ص ۳۱ ۲۹.</ref>==

يكى از موضوعاتى كه در تأليف يا ساير فعاليت‏ هاى فرهنگى غدير بسيار اهميت دارد، و نيز يكى از رخدادهاى هفته غدير -  به غير از خود غدير -  است، خطبه اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در روز غديرِ است.  

خطبه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در روز غدير، خطبه‏ اى است كه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در روز غدير در زمان خلافت ظاهرى خود بيان فرموده اند كه موضوع ديگرى در غدير است.  

==تجلى خطبه غديريه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در عصر ظهور <ref>تجلّى غدير در عصر ظهور: ص ۹۶  - ۷۱.</ref>==

سه خطبه تاريخى براى روز غدير خم در تاريخ ثبت شده، كه هر يك داراى فرازهاى مهمى است و همه آنها در عصر ظهور تجلى خواهد نمود.

خطبه رسول اكرم‏ صلى الله عليه و آله در سرزمين غدير خم

خطبه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در يكى از سال ‏هاى خلافت ظاهرى آن حضرت، كه روز غدير با روز جمعه مصادف شده بود.

خطبه حضرت امام رضا عليه السلام به نقل سيد بن طاووس.

=== الف) سيماى غدير در سخنان اميرعليه السلام ===

۵ . امروز روز آشكار شدن حق و پرده ‏بردارى از جايگاه امامت است.

۶ . امروز روز اكمال دين است.

۷. امروز روز عهد و پيمان است.

۱۱. امروز روز راندن شيطان است.

۱۶. امروز روز ارشاد و هدايت است.

بر اهل تحقيق پوشيده نيست كه همه اين ويژگى ‏ها در عصر ظهور تجلى كامل پيدا مى ‏كند. به ويژه فرازهاى:

مؤمنان شيطان را سنگسار مى‏ كنند <ref>معانى الاخبار: ص ۱۳۹.</ref> ، و پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه و آله او را به هلاكت مى‏ رسانند.<ref>مختصر البصائر: ص ۸۵ ح ۹۲.</ref> البته به روايتى حضرت ولى‏ عصر عليه السلام او را گردن مى ‏زنند<ref>تفسير العياشى: ج ۲ ص ۲۴۲.</ref>، و به نقلى پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله او را سر مى ‏برند.<ref>تفسير القمى: ج ۲ ص ۲۴۵.</ref>

=== ب) رهبران گمراه در خطبه امير عليه السلام ===

امير بيان در فرازى از خطبه غدير به رهبران ضالّ و مُضلّ اشاره نموده، آيه كريمه را تلاوت فرمودند:

«ما از سركرده‏ هاى خود پيروى كرديم پس ما را گمراه ساختند بار خدايا عذاب آنها را دو چندان فرما و آنها را به لعن و غضب شديد خود گرفتار كن».<ref>احزاب /  ۶۷ .</ref>

به هنگام ظهور، جايگاه سركرده‏ هاى گمراه معلوم مى ‏شود، و پيروان گمراهشان از آنها بيزارى مى‏ جويند؛ و آن هنگامى است كه حضرت ولى‏ عصر عليه السلام پيكر دو  

بت بزرگ قريش را از دل خاک بيرون آورده، با همان هيزمى كه روز تهاجم به خانه وحى آورده بودند تا حضرت امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين‏

عليهم السلام را به آتش بكشند! طعمه حريق مى ‏سازند.<ref>دلائل الامامة: ص ۴۵۵ ح ۴۳۵.</ref>

 

=== ج) روز امن و امان ===

مولاى متقيان‏ عليه السلام در فرازى از خطبه غدير در مورد روز غدير فرمودند: هَذَا يَوْم الْأمْن وَ الْأمَان: امروز روز امن و امان است.<ref>مصباح المتهجد: ص ۷۵۶.</ref>

همان گونه كه خداوند منان شهر مكه را بلد امن قرار داده ولى رسول عالميان‏ صلى الله عليه و آله در آن شهر امنيت نداشتند، روز غدير را نيز روز امن و امان قرار داده ولى صاحب غدير در آن روز امنيت نداشتند!

در همان روز اصحاب صحيفه گرد آمدند و پيمان بستند، و در روز سقيفه پيمان خود را به اجرا نهادند. اين امنيت در سطح جهانى و براى همه انسان‏ ها و حتى براى همه جانداران در عصر ظهور تحقق پيدا مى‏ كند.

در اينجا توضيحاتى در مورد خطبه غديريه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام بيان مى‏ كنيم.

از قبيل: روايت خطبه، مدارک و سند خطبه و... :

مصباح المتهجد (شيخ طوسى) : ص ۷۵۸.

اقبال الاعمال (سيد بن طاووس) : ج ۲ ص ۲۶۰.

بحار الانوار(علامه محمدباقر مجلسى) : ج ۹۷ ص ۱۱۲ و ج ۳۷ ص ۱۶۴.

مناقب آل‏ ابى طالب‏ عليهم السلام (ابن‏ شهرآشوب مازندرانى) : ج ۳ ص ۴۳.

وسائل الشيعه (شيخ حر عاملى) : ج ۷ ص ۳۲۷.

با ما سخن گفت فياض فرزند محمد فرزند عمر طرسوسى در طوس سال ۲۵۹ هجرى قمرى -  كه به سن ۹۰ سالگى رسيد -  او ديد كه ابوالحسن على بن موسى الرضا عليه السلام در روز غدير با گروهى از افراد خاص و نزديک به ایشان كه آنها را براى افطار نگه داشتند، و به خانه ‏هايشان غذا و نيكى و پوشاک حتى كفش و انگشتر فرستادند؛ به صورتى كه اوضاعشان را تغيير دادند و اوضاع نزديكانشان را نيز تغيير دادند، و تمام آلات را تعويض كردند. بجز آلاتى كه با آن به ناپاكى قبل از موعدش رفتار شد. و ایشان خصلت‏ هاى پاک و خوب آن روز را بازگو كردند، و در كلامشان بود:

حديث كردند مرا پدرم امام هادى ‏عليه السلام كه فرمودند: حديث كردند مرا جدم امام صادق‏ عليه السلام كه فرمودند: حديث كردند مرا امام باقر عليه السلام كه فرمودند:

حديث كردند مرا امام سيدالعابدين‏ عليه السلام كه فرمودند: حديث كردند مرا پدرم امام حسين‏ عليه السلام كه فرمودند:

در بعضى از سال‏هاى عمر شريف اميرالمومنين‏ عليه السلام جمعه و غدير جمع شد. آن حضرت پنج ساعت از روز گذشته (يعنى حدود يک ساعت به ظهر مانده) بالاى منبر رفتند. پس خدا را شكر كردند به طورى كه كسى قبل از آن چنين شكرى از ایشان نشنيده و كسى چنين سپاسى نكرده بود، و قسمتى از آن حفظ شد.

فنهض ناهض فقال: يا اميرالمؤمنين‏ عليه السلام، و ما الفئام؟ قال: مائة الف نبى و صديق و شهيد، و كيف بمن تكفّل عدداً من المؤمنين و المؤمنات؟ و انا ضمينة على اللَّه تعالى الامان من الكفر و الفقر، و ان مات فى ليلته او يومه او بعده الى مثله من غير ارتكاب كبيرة فأجره على اللَّه تعالى، و من استدان لاخوانه و اعانهم فانا الضامن على اللَّه ان بقّاه قضاه، و ان قبضه حمله عنه. و اذا تلاقيتم فتصافحوا بالسنتكم<ref>بالتسليم خ.</ref> و تهانوا النعمة فى هذا اليوم، و ليبلّغ الحاضر الغائب و الشاهد البائن، و لعيّد الغنىّ على الفقير و القوىّ على الضعيف. امرنى رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه وآله بذلک.

<br />يكى از ميان جمع برخاست و گفت: اى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام، معنى «فئام» چيست؟ امام فرمودند: صد هزار پيامبر صلى الله عليه وآله و راستگو و شهيد، و هر كسى كه مسئوليت بعضى از مؤمنان (زن و مرد) را قبول كند خودم ضامن او هستم به خداوند در برابر سلامت از كفر و فقر، و اگر در آن شب يا روز بدون آنكه گناه كبيره ‏اى انجام دهد بميرد، جزايش با خداست. و با هم خوشرفتار باشيد، و تقسيم نعمت كنيد، و حاضرين غائبين را خبر دهند، و انسان ثروتمند با فقير و قوى با ضعيف عيد ديدنى كند، كه پيامبر خدا  صلى الله عليه وآله چنين دستورى به من دادند.

سپس اميرالمؤمنين‏ عليه السلام خطبه را خواندند و نماز جمعه را نماز عيد قرار دادند، و بعد از آن همراه با فرزند و همراهانشان به سوى خانه حضرت ابومحمد حسن بن على ‏عليهما السلام رهسپار شدند. در آنجا به همه از فقرا و ثروتمندان غذا دادند. بعد از آن به سوى خانه خود رهسپار شدند.

و الا همين كه روايت به يک امام‏ عليه السلام مى‏ رسد و از زبان آن امام ‏عليه السلام نقل مى‏ شود كفايت مى‏ كند. اين حديث را در اين موضوع به مانند حديث «سلسلة الذهب» به همان نام يا حديث «سلسلة النور» مى‏ توان ناميد.

هارون بن موسى بن محمد بن سعيد بن ابومحمد التلعكبرى من بنى ‏شيبان، و كان وجهاً وجيهاً من وجوه اصحابنا. جليل القدر، واسع الرواية، معتمداً عليه، لا يطعن عليه فى شى‏ء<ref>رجال النجاشى: ص ۴۳۹ ش ۱۱۸۴. الخلاصة: ج ۱ ص ۱۸۰. فائق المقال فى الحديث و الرجال (مهذب الدين احمد بصرى) : ص ۲۰۱.</ref> : هارون فرزند موسى فرزند محمد فرزند سعيد فرزند ابومحمد تلعكبرى از خاندان بنى‏ شيبان بوده، و يكى از بزرگان قومش بود. او انسانى مطمئن و با دانش و مورد اعتماد و همه او را قبول داشتند.

'''دو و سه و چهار.''' ابوالحسن على بن احمد خراسانى حاجب، سعيد بن هارون ابوعمر (ابوعمر) مروزى، فيّاض بن محمد بن عمر طرسوسى (طوسى) : اين سه نفر تا آنجا كه تحقيق شد در منابع رجالى ما هيچ ذكرى از آنها نشده است. نه آنها توثيق شده ‏اند و نه آنها را رجاليون ذمّ نموده ‏اند. لذا اين سه نفر در رجال جزو مجهول ‏ها به شمار مى‏ آيند.

بسيارى از علما در طول تاريخ به اين خطبه اشاره نموده، و بعضى نيز پيرامون جواز جماعت نماز عیدغدير به آن استناد نموده ‏اند، كه به يک نمونه اشاره مى‏ كنيم:<br />علامه فاضل هندى در كتاب «كشف اللثام» مى‏ فرمايد: روى الشيخ فى «المصباح» ان امیرالمؤمنین علیه السلام فَصَعِدَ الْمِنْبَرَ عَلَى‏ خَمْسِ‏ سَاعَاتٍ‏ مِنْ‏ نَهَارِ ذَلِكَ‏ الْيَوْمِ‏. فَحَمِدَ اللَّهَ، و ذكر الخطبة و قال: ثم اخذ فى خطبة الجمعة <ref>مصباح المتهجد: ص ۶۹۶ .</ref>، و لم يرو له‏ عليه السلام صلاة بعد الخطبة او قبلها. لكن فرغ من الصلاة المذكورة و الدعاء المأثور بعدها، يتصل بالزوال غالباً. فلذا قدّموها على الصلاة. و ينبغى ان يعرّفهم الامام فى الخطبة فضل ذلک اليوم و ما منّ اللَّه به فيه على عباده من اكمال الدين و اتمام النعمة، بالنص على مولى المؤمنين و امامهم و اميرهم، كما فعله اميرالمؤمنين ‏عليه السلام فى الخطبة المروية عنه<ref>كشف اللثام (هندى) : ج ۴ ص ۴۰۰.</ref>:

'''فصل ششم:''' آداب و سنن ويژه عيد غدير: شب عيد غدير، دعاى شب عيد غدير، آداب و سنن روز عيد غدير: روزه، سفارش‏ هاى مكرر، حكايت روزه ‏دارى برخى از پيامبران و امامان ‏عليهم السلام در روز عيد غدير، پاداش ‏هاى عظيم روزه ‏داشتن در روز عيد غدير، افطارى دادن، اطعام، آراستن، لباس نو پوشيدن جلوه ‏اى از تزئين است، بوى خوش، ديدار با مؤمنان: مصافحه، تبريک گفتن، دلجويى و مهرورزى متقابل، ابراز شادمانى كردن و شادمان ساختن ديگران، پيوند با بستگان و خويشان، افزودن بر هزينه خانواده، كارگشايى، گشاده ‏دستى، هديه دادن، اجتماع، ابراز برائت، كثرت در فرستادن صلوات، سپاس و ستايش، غسل، نماز و نيايش: زيارت، زيارت از راه دور، خواندن دعاى ندبه، پيمان برادرى، عقد اخوت.

'''فصل هشتم:''' واژه‏ نامه، و در پايان: چند سؤالى از اهل‏ تسنن.

ممكن است افراد بسيارى در طول تاريخ از حادثه غدير و اهميت آن سخن گفته و از آن تعاريفى ارائه داده باشند، اما هيچ يک از اين سخنان نمى‏ توانند بيانگر عظمت و شكوه غدير باشد، زيرا تنها كسانى مى‏ توانند تعريف جامع از وقايع و حوادث عرضه نمايند كه خود پديد آورنده آن باشند.

خطبه ‏اى كه حضرتش در يكى از روزهاى جمعه مصادف با روز عيد غدير ايراد فرمودند، كه با حمد و ثناى الهى و با كلمات و جملاتى پرمعنى و شهادت به وحدانيت ذات اقدس الهى و بيان برخى از صفات ثبوتيه و سلبيه بارى تعالى شروع مى‏ شود. پس از تشريح اهميت نبوت و رسالت، به بيان مسئله امامت و مقام امامان مى ‏پردازند و درباره جايگاه واقعى ائمه‏ عليهم السلام و خلقت و نشو و نماى وجودى آنها سخن مى‏ گويند.

در ادامه به نقش پراهميت خود مى ‏پردازند و در كنار حجت ظاهر، شاهدى ديگر را بر حقانيت خود مطرح مى‏ فرمايند. پس از آن، اهميت روز جمعه و عيد غدير را خاطر نشان مى‏ سازند و فلسفه روز جمعه و اعمال مستحب آن را بيان مى ‏نمايند. آنگاه به ارتباط توحيد، نبوت و ولايت و دين با يكديگر اشاره مى ‏كنند و آثار و ثمرات معرفى ولىّ در واقعه غدير را به تفصيل بيان مى ‏كنند.

پس از آن نصايح و پندهاى ارزشمندى مى‏ دهند، و با استناد به آيات قرآن مردم را به اطاعت خدا و رعايت تقوى و دورى از گناه تشويق مى ‏نمايند. سپس در بيان معناى استكبار، استكبار را سرپيچى از پيروى كسى كه مى‏ بايست اطاعت شود مى ‏دانند، و به تفسير «طريق» و «صراط» و «سبيل ‏اللَّه» مى ‏پردازند و مى‏ فرمايند كه منم صراط و سبيل‏ اللَّه و منم نور الانوار.

در پايان خطبه، بار ديگر مردم را به اخلاق فردى، اجتماعى، مالى و... سفارش مى‏ كنند، و استحباب روزه روز غدير و پاداش بس عظيم آن را ياد آور مى ‏شوند.<ref>اقبال الاعمال. بحار الانوار: ج ۹۷ ص ۱۱۲.</ref><br />در بررسى خطبه غدير، حضرت امیرالمؤمنین عليه السلام نكات ارزشمندى به چشم مى‏ خورد كه مهم‏ ترين آنها عبارتند از:

«انّ اللَّه جمع لكم معشر المومنين، فى هذا اليوم عيدين عظيمين كبيرين» . چون روز غدير در هنگام ايراد خطبه مصادف با روز جمعه بوده، حضرت به همين دليل تعبير به «عيدين» كرده و هر دو را به عظمت و بزرگى ياد كرده اند. اين خود بهترين دليل بر «تعيّد» (عيد بودن) روز هجدهم ذى‏ الحجه و برگزارى مراسم جشن و سرور و بزرگداشت آن است.

در عيد بودن روز غدير روايات متعددى از پيامبر صلى الله عليه وآله و امامان شيعه ‏عليهم السلام به ما رسيده است. از جمله روايتى از پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله مى‏ خوانيم كه فرمودند: يوم غدير خم افضل اعياد امتى <ref>بحار الانوار: ج ۹۷ ص ۱۱۰.</ref> : روز غدير خم برترينِ اعياد امت من است. و در جاى ديگرى مى‏ فرمايند: غدير اشرف و اعظم اعياد است.<ref>وسائل الشيعة: كتاب الصوم.</ref>

«انّ هذا يوم عظيم الشأن؛ فيه وقع الفرج و رفعت الدرج و وضحت الحجج» . اين روز ظرف ظهور اراده الهى و زمان ابلاغ پيام الهى و آثار مترتب بر آن است. روزى كه گشايش و فرج حاصل شد، چرا كه نگرانى امت اسلام نسبت به زمان پس از پيامبر صلى الله عليه وآله را بر طرف كرد و به آنها اميد بخشيد. روزى كه نردبان تكامل افراشته شد، و با طرح مسئله امامت و معرفى امام دين به كمال لازم خود رسيد. روزى كه حجت‏ ها آشكار شد و بر همگان اتمام حجت گرديد.

«هذا يوم الايضاح و الافصاح <ref>افصاح به معنى اظهار كردن و مترادف ايضاح است.</ref> عن المقام الصراح <ref>به معنى خالص بودن چيزى از تعلقات است.</ref>» . مقام صراح يعنى جايگاه پاكى و پيراستگى و منظور از آن مقام عصمت و امامت است كه در روز غدير از آن پرده ‏بردارى شد و امام براى همگان مشخص شد، تا ديگر بهانه‏ اى براى منافقان و دو رويان نباشد. البته پيامبر صلى الله عليه وآله به صراحت كسى را معرفى نكرده اند.

«و يوم العهد المعهود» . روز پيمان بسته شده است؛ پيمانى كه پيامبر صلى الله عليه وآله پس از گرفتن اقرار و اعتراف از مردم مبنى بر اينكه پيامبر صلى الله عليه وآله حتى از خود مردم نسبت به خودشان بر آنها اختيار و حق دارند، يادآور شدند كه: من كنت مولاه فعلى مولاه.

«و يوم الشاهد و المشهود» . اين تعبيرى است كه قرآن درباره قيامت به كار برده است <ref>بروج /  ۳.</ref>؛ به اين معنى كه شاهد پيامبرصلى الله عليه وآله و مشهود قيامت است، شاهد انسان ‏ها و مشهود اعمال آنان است. به كار بردن اين تعبير درباره روز غدير به اين معنى است كه پيامبر صلى الله عليه وآله شاهد و امیرالمؤمنین ‏عليه السلام مشهود اند.

پيامبرصلى الله عليه وآله شهادت به ولايت امیرالمؤمنین ‏عليه السلام دادند و انسان‏ ها و فرشتگان بر اين امر گواهى دادند. تاريخ نيز گواهى داد كه گروهى به دليل نيل به مقام ولايت به امیرالمؤمنین ‏عليه السلام تبريک و تهنيت گفتند، لكن پس از چندى و در ظرف تنها چند ماه آن را زير پا گذاشتند!

«يوم تبيان العقود عن النفاق و الجحود» . روزى كه خط حق از جريان نفاق مشخص شد، و روزى كه باعث شد حاميان واقعى از مدعيان دروغين جدا شوند. آنان كه حقايق را آگاهانه انكار كردند و نفاق خود را در عمل آشكار ساختند.

«يوم دحر <ref>«دحر» بر وزن «دهر» به معناى راندن است. صحاح اللغه: ماده «دهر» . </ref> الشيطان». در روز غدير با كامل شدن دين، شيطان نيز -  كه از دين كامل و حقيقت ايمان دل خوشى نداشت -  رانده شد.

[[رده:عظیم ترین فریاد در بیان عظیم ترین فرد]]

[[رده:آخرین و کامل ترین پیام خدای غدیر]]

[[رده:معصومین معلمان علم الیقین]]

[[رده:اعمال عید غدیر]]