اسلام در آیات غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

«بگو: ايمان آورديم به خدا و آنچه بر ما نازل شده و آنچه بر ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب و فرزندانش نازل شده، و آنچه به موسى و عيسى و پيامبران از سوى پروردگارشان داده شد، و ما بين هيچ يک از پيامبران فرق نمى‏ گذاريم و در برابر او سر تسليم فرود مى ‏آوريم».

نسل امروز مايل است تصورى از روزگارى داشته باشد كه در آن مسير طبيعى خلافت پيش مى‏ رفت و على‏ عليه السلام به خلافت مى ‏رسيد، ولى افسوس كه گرفتار ظلمتى از سقيفه است كه نمى‏ تواند اين منظره را در ذهن خود به تصوير بكشد.

اگر دستورات پيامبرصلى الله عليه وآله درباره دوازده امام ‏عليهم السلام عملى مى شد چه فرقى با وضع موجود داشت؟

اينكه سلمان و ابوذر و مقداد در آن روزهاى اول به مردم نهيب مى‏ زدند كه اگر خلافت به صاحبش بازگردد نعمت‏ هاى الهى از آسمان و زمين بر مردم ارزانى خواهد شد، منظورشان چه بود؟

اسلام به معنى سِلم و سلام و تسليم و سلامت نفس و دين و آئين است، كه پيامبر خاتم النبيين‏ صلى الله عليه وآله آورده است. در قرآن مى ‏فرمايد: «خداوند به مؤمنين احسان فرمود و رسولانى فرستاد شما منت نگذاريد كه اسلام آورديد خداوند در دعوت به دين اسلام بر شما احسان فرمود».<ref>آل‏ عمران/۱۶۴. </ref>

اسلام دينى است كه بشر را به مراتب كمال راهنمايى مى ‏نمايد، و اين قرآن است كه ايصال به مطلوب مى‏ كند. ايمان به مراحل مختلف اعمال احكام شريعت و تفقه و فهم دقايق قرآن در سير كمال مطلوب تا رضوان حق جل شانه از مختصات اسلام است. به همين جهات، اسلام و دين و قرآن و ايمان در عالم آفرينش از همه چيز ارزنده‏تر و پر بهاتر است. اين دين كامل است كه علم و عقل را براى بشر تفهيم نمود. بزرگانى فداى اين دين شدند تا شايد بشر بفهمند و به كمال لايق خود برسند و به علت غائى خلقت پى برند.

اينجاست كه عظمت غدير و امر امامت و ولايت روشن مى‏ شود؛ چرا كه كمالِ اين اسلامِ با اين عظمت و كمال، در غدير و با امر امامت و مسئله ولايت رخ داد.

يكى از مضامينى كه در دعاهاى روز غدير آمده<ref>اين مضامين از دعاهايى كه در كتاب «الاقبال» سيد ابن طاووس: ص ۴۶۰ به بعد مذكور است انتخاب شده است. در عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص۲۱۵-۲۲۰ نيز ذكر شده است.</ref>اسلام كامل است:

خدايا، تو را شكر كه بعد از پيامبرصلى الله عليه وآله ما را به امامان ‏عليهم السلام هدايت كردى كه آنان كمال دين و تمام نعمت بودند، و با اين هدايت بود كه اسلام را به عنوان دين ما پسنديدى.

يكى از اسرار غدير آشكار شدن توطئه ‏هاى پنهان است. در سايه غدير اسرارى كشف شد كه اگر اين برنامه نبود آن برنامه ‏ها هرگز دست يافتنى نبود. در سقيفه ‏اى كه بعد از غدير خود را نشان داد معلوم شد چه كسانى به سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله و دستورات الهى ايمان و اعتقاد دارند و چه كسانى ندارند.

چه كسانى حقيقتاً بيعت مى‏ كنند و چه كسانى به ظاهر بيعت مى‏ كنند و در صدد شكستن آن هستند. چه كسانى از نصب اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به خلافت خوشحالند و چه كسانى ناراحت مى‏شوند. چه كسانى در ظاهر مسلمانند و در باطن كفر محض ‏اند.

اين محتواى غدير بود كه كار را يكسره كرد، و پس از پيامبرصلى الله عليه وآله در عرض چند ساعت يا چند روز تمام باطن‏ ها را آشكار ساخت، و هر دو دسته به خوبى شناخته شدند و درجات مختلف ايمانِ افراد، هم براى خودشان روشن شد و هم براى ساير مردم معلوم گرديد.

يكى از مسائلى كه پس از اعلام نزديكى شهادت پيامبرصلى الله عليه وآله و طبعاً در روزها و ماه‏ ها و سال‏ هاى اول پس از رحلت آن حضرت، اسلام را تهديد مى‏ كرد و مى‏ بايست به طور شفاف براى مردم بيان مى ‏شد اقتدار اسلام و نشان دادن پابرجايى اسلام به ملل جهان بود.

در دولت ‏ها و مللِ جهانِ آن روز، اين مسئله مطرح بود كه بعد از پيامبر معظم اسلام‏ صلى الله عليه وآله سرنوشت اسلام چه خواهد شد؟ اينجا بود كه نقطه غدير پاسخى به همه آنان بود.

اين موارد در فرازى از بخش سوم خطبه غدير آمده است. پيامبرصلى الله عليه وآله سابقه على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام را به ميان آورد و سبقت او در ايمان، فداكارى او در شب هجرت و نماز او در اولين روزهاى اسلام را يادآور شد:

در همين رابطه سليم نقل مى‏ كند: ابوذر و سلمان و مقداد برايم نقل كردند، و سپس از على ‏عليه السلام شنيدم. آنان گفتند: مردى بر على بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام فخر نمود. پيامبرصلى الله عليه وآله به على‏ عليه السلام فرمود: اى على، تو بر همه عرب فخر كن<ref>در كتاب فضائل شاذان عبارت چنين است: اى على، بر اهل شرق و غرب و عجم و عرب فخر كن. </ref>كه تو از نظر پسر عمو و پدر و برادر از همه بزرگوارتر هستى. تو خودت و نَسَبَت و همسرت و فرزندانت و عمويت از همه بزرگوارتريد. تو در تقديم جان و مالت از همه بالاتر، و در بردبارى از همه كامل ‏تر، و در اسلام از همه پيشتر و از نظر علم از همه بيشتر هستى.<ref>كتاب سليم: حديث ۶.</ref>

پيشينه تركيب مسلمين تا روز غدير، مسئله ‏اى است كه بسيارى از سؤالات مربوط غدير را پاسخ مى ‏دهد. بايد تركيب جامعه مسلمين را پس از ورود پيامبرصلى الله عليه وآله به مدينه و استقبال از حضرت و پيدا شدن پايگاهى امن براى مسلمين دنبال كرد كه روز به روز عده مسلمانان زيادتر مى‏ شد.

سرعت پيشرفت به حدى بود كه گروه گروه و گاهى تمامى يک قبيله مسلمان مى‏ شدند. از اطراف و اكناف نيز خدمت پيامبرصلى الله عليه وآله مى‏رسيدند و اسلام را مى‏ پذيرفتند.

آنگاه كه جنگ‏ هاى پيامبرصلى الله عليه وآله بالا گرفت و مسلمين در جنبه‏ هاى اجتماعى و نظامى قوت گرفتند و در جنگ ‏ها فاتح شدند، افراد زيادى به عنوان حفظ جان و مال خود مسلمان شدند، و عده‏ اى هم خود را به اكثريت ملحق كردند تا رسوا نشوند.

در سال آخر عمر پيامبرصلى الله عليه وآله در بين چنين تركيب جمعيتى مسلمانان مراسم غدير اجرا شد و كسانى كه مقابل منبر حضرت بودند شامل همه انواع ذكر شده از مسلمين بودند، و چاره‏ اى هم جز اين نبود كه اين [[اتمام حجت]] عظيم در بين همان جمعيت انجام شود.

پس از بيان حديث غدير توسط پيامبرصلى الله عليه وآله و نزول آيه «اليوم اكملت لكم دينكم»، حضرت براى اينكه ثابت كند دينى جز با ولايت على‏ عليه السلام پذيرفته نيست، دو آيه ديگر از قرآن را شاهد گرفت:

انضمام اين دو آيه به آيه اكمال بدان معنى بود كه دين فقط اسلام است و غير اسلام مورد قبول خدا نيست، و آن دينى كه خدا به نام اسلام پذيرفته آن است كه غدير و ولايت در آن است و جانشينان پيامبرش تا روز قيامت دوازده امام‏ عليهم السلام هستند. اينجا بود كه پيامبرصلى الله عليه وآله نفس راحتى كشيد و خطاب به خداوند عرضه داشت: «خدايا تو را شاهد مى ‏گيرم كه من ابلاغ نمودم».

'''امامت'''

 

'''جهت اول: انتخاب بهترين مولى'''

 

'''جهت دوم: معرفى دوازده امام‏ عليهم السلام تا آخر دنيا'''

 

'''جهت سوم: تعيين امام معصوم'''

 

'''جهت چهارم: معدن علم'''

 

'''جهت پنجم: ولايت مطلقه الهيه'''

 

'''جهت ششم: حضرت مهدى ‏عليه السلام'''

 

پيداست كه با حضور منافقان و مسلمانان ضعيف العقيده، جنبه عملى امامت غدير به آسانى قابل تحقق نيست. لذا در غدير -  يعنى روزى كه اصل امامت مطرح شد -  اين پيش ‏بينى به صراحت اعلام شد تا يک مسلمان پس از اعتقاد به امامت، بداند كه اين اعتقاد -  طبق وعده خداوند -  روزى محقق خواهد شد اگر چه آن روز دير باشد؛ و آن روزى است كه حضرت مهدى ‏عليه السلام ظهور كند. اين مسئله دو جهت مهم اعتقادى را تأمين مى‏ كند:

 

'''منابع و مراجع دينى'''

 

'''پيش ‏بينى اول: حلال و حرام غير قابل تغيير'''

 

'''پيش ‏بينى دوم: اهل‏ بيت ‏عليهم السلام مبيّن حلال و حرام'''

 

'''آينده مسلمين'''

 

'''اخطار اول: پيشگويى از امامان ضلالت'''

 

'''اخطار دوم: پيشگويى از نفاق و ضعف ايمان مردم بعد از پيامبر صلى الله عليه و آله'''

 

يكى از معارف بلند غدير اين است كه شرط قبولى اسلام با ولايت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است.

پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير و پس از بيان حديث غدير و نزول آيه اكمال دين، براى اينكه ثابت كند دينى جز با ولايت على ‏عليه السلام پذيرفته نيست، دو آيه ديگر از قرآن را شاهد گرفت: يكى آيه ۱۹ سوره آل عمران: «اِنَّ الدّينَ عِنْدَ اللهِ اْلاِسْلامُ»: «دين نزد خدا فقط اسلام است»؛ و ديگرى آيه ۸۵سوره آل عمران: «وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الاِسْلامِ ديناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِى الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ»:

انضمام اين دو آيه به آيه اكمال بدان معنى بود كه دين فقط اسلام است و غير اسلام مورد قبول خدا نيست، و آن دينى كه خدا به نام اسلام پذيرفته، آن است كه غدير و ولايت در آن است و جانشينان پيامبرش تا روز قيامت دوازده امام‏ عليهم السلام هستند.

و فرمودى: «وَ مَنَ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلامِ ديناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِى الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ»: «هر كس دينى غير از اسلام انتخاب كند هرگز از او قبول نخواهد شد و او در آخرت از زيانكاران خواهد بود».

«خداوند با ولايت من دين اين امت را كامل نمود و نعمت‏ها را بر آنان تمام كرد، و اسلامشان را مورد رضايت قرار داد؛ هنگامى كه در يوم الولاية (روز غدير) به پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: يا محمد، به مردم خبر ده كه امروز دينشان را كامل كردم و نعمتم را بر آنان تمام نمودم و اسلام را به عنوان دينشان راضى شدم».<ref>الخصال: ج ۲ ص ۴۲. بحار الانوار: ج ۳۹ ص ۳۳۶ ح ۵ . </ref>

در حساس ‏ترين لحظات خطبه غدير -  كه بخش چهارم خطبه بود -  و پس از بيان جمله «من كنت مولاه فهذا على مولاه»، پيامبرصلى الله عليه وآله توانسته بود بار سنگين «يا اَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ...» را با موفقيت به مقصود برساند و ولايت دوازده امام‏ عليهم السلام را تا آخر دنيا از فراز منبر غدير اعلام فرمايد.

اينجا بود كه جبرئيل بر قلب مقدس آن حضرت نازل شد و در حالى كه حضرت خطابه را ادامه مى‏ داد آيه ۳ سوره مائده را به عنوان سند افتخار ابدى غدير آورد: «الْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتى وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً»: «امروز دين شما را كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دين شما راضى شدم».

بلافاصله پس از نزول آيه، پيامبرصلى الله عليه وآله در ادامه خطبه فرمود: خدايا، تو هنگام بيان اين مطلب و منصوب نمودنت على‏ عليه السلام را در اين روز، اين آيه را درباره ولايت على نازل كردى:

استسقاى بيشتر بشر و اصرار بر «اهدنا» گفتن باعث گرديده كه خداى متعال دين حنيف اسلام را به وسيله حضرت ابراهيم خليل‏ اللَّه‏ عليه السلام نازل فرمايد. خداى متعال در طريق ابراهيم‏ عليه السلام و مكتب او و نيز در نسل آن حضرت نورانيت و الگو شدن را قرار داد. امتحان ابراهيم ‏عليه السلام فراتر از امتحان آدم ابوالبشرعليه السلام و مقام او بالاتر از بسيارى از انبياء عليهم السلام است.

كلماتى كه ابراهيم ‏عليه السلام بدان امتحان گرديد بيش از كلمات مورد امتحان آدم ‏عليه السلام بوده است. مجاهده بزرگ ابراهيم‏ عليه السلام در راه توحيد و پاكى و صفاى باطن آن حضرت باعث گرديد كه آن وجود مطهر امام مردم گردد، و خداى متعال در پاسخ طلب هدايت مردم رهبرى و حكومت الهى را در آل ابراهيم‏ عليهم السلام قرار دارد:

اينجا پرچم‏دارى انبياء و پيامبرانى مانند حضرت موسى و حضرت عيسى‏ عليهما السلام در مبارزه با شرک و ظلم هويدا مى‏ گردد، و اصرار درونى انسانى در گفتن «اهدنا» با مجاهده اين رسولان بزرگ و اوصياى آنان پاسخ داده مى‏ شود.

[[رده:ادیان الهی]]

[[رده:قرآن کریم]]

[[رده:خطبۀ غدیر]]