۲۵٬۶۶۲
ویرایش
جز
Modir صفحهٔ ابونعیم اصفهانی و غدیر را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به ابونعیم اصفهانی که تغییرمسیر بود منتقل کرد
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (Modir صفحهٔ ابونعیم اصفهانی و غدیر را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به ابونعیم اصفهانی که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخص | {{جعبه اطلاعات شخص | ||
| عنوان = ابونُعَیم اصفهانی | |||
| تصویر = | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام کامل = احمد بن عبدالله بن احمد بن اسحاق بن موسی بن مهران | |||
| سرشناسی = حافظ مشهور اهل سنت | |||
| تولد = ۳۳۶ قمری | |||
| وفات = ۴۳۰ قمری | |||
| استادان = حاکم نیشابوری • ابوشیخ بن حیان • ابوالقاسم طبرانی | |||
| شاگردان = خطیب بغدادی | |||
| تالیفات = حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء | |||
| تحصیلات = ایران، عراق، حجاز | |||
| مذهب = شافعی، اشعری، اهل سنت | |||
| زمینه فعالیت = حافظ حدیث و مؤلف | |||
| علت شهرت = تصوف و تألیف درباره اهل بیت | |||
| خویشان سرشناس = | |||
| نحوه درگذشت = | |||
| محل دفن = اصفهان (محله شیخ ابی‌مسعود امروزی) | |||
| وبگاه = | |||
}} | }}'''ابونُعَیم اصفهانی''' (۳۳۶-۴۳۰ق) از محدثان و مؤلفان برجسته اهل سنت که فعالیت‌های علمی درباره غدیر داشته است. | ||
== معرفی == | ابونعیم اصفهانی از جمله عالمان اهل سنت است که در کنار شیعه و شماری از بزرگان اهل سنت نزول [[آیه ۳ مائده و غدیر|آیه اکمال]] و آیه تبلیغ در روز غدیر خم را نقل کرده‌اند. همچنین او قضیه شعر سرودن [[حسان بن ثابت|حسّان بن ثابت]] در روز غدیر خم، در حضور و به اجازه [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] را نقل کرده است؛ شعری که یکی از وجوه [[دلالت حدیث غدیر۱|دلالت حدیث غدیر]] بر [[امامت]] و [[جانشین|جانشینی]] امیرالمؤمنین علیه السلام دانسته شده است. | ||
احمد بن عبدالله بن احمد بن اسحاق بن موسی بن مهران، مشهور به | |||
در منابع درباره جایگاه علمی ابونعیم مطالب قابل توجهی نقل شده است؛ از جمله این کلام ابن‌عماد حنبلی که ابونعیم در زمینه علو اسناد، همراه با حافظه قوی و تسلط گسترده بر حدیث و فنون آن، در دنیا بی‌نظیر بود. | |||
آثار ابونعیم متنوع و تأثیرگذار خوانده شده است. ''حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء'' از مهم‌ترین آثار به‌شمار رفته است. | |||
== معرفی و مذهب == | |||
احمد بن عبدالله بن احمد بن اسحاق بن موسی بن مهران، مشهور به ابونُعَیم اصفهانی، از محدثان<ref>منهج المقال، ج۲، ص۹۴.</ref> و مؤلفان برجسته اهل سنت<ref>تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۷۵.</ref> دانسته شده است. او در ماه رجب سال ۳۳۶ق در اصفهان متولد شد و در ۲۱ محرم سال ۴۳۰ق درگذشت. به نقل از منابع، ابونعیم در خانواده‌ای اهل علم رشد کرد و از سنین پایین به فراگیری حدیث پرداخت.<ref>طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۸.</ref> | |||
درباره مذهب ابونعیم اختلاف نظر وجود دارد: برخی او را شافعی و اشعری می‌دانند، در حالی که عده‌ای دیگر معتقدند او در باطن شیعه بوده اما تقیه می‌کرده است. این اختلاف نظر ناشی از آثار متنوع او در زمینه‌های مختلف اعتقادی است. | |||
== فعالیت‌های علمی ابونعیم درباره غدیر == | == فعالیت‌های علمی ابونعیم درباره غدیر == | ||
فعالیت‌های علمی ابونعیم اصفهانی درباره غدیر در دو بخش گزارش شده است: اول، روایتِ نزولِ آیه اکمال و آیه تبلیغ در غدیر؛<ref>چکیده عبقات الانوار، ص۴۴۸؛ چکیده عبقات الانوار، ص۴۶۳؛ غدیر در قرآن، ج۱، ص۸۷.</ref> دوم، نقلِ غدیریّه حسّان بن ثابت.<ref>چکیده عبقات الانوار، ص۴۷۷.</ref> | |||
=== روایتِ نزولِ آیه اکمال و آیه تبلیغ در غدیر === | |||
یکی از وجوه [[دلالت حدیث غدیر۱|دلالت حدیث غدیر]] بر [[امامت]] امیرالمؤمنین علیه السلام نزول [[آیه اکمال و شبهات ابن کثیر|آیه اکمال]] و نیز [[آیه تبلیغ و شبهات|آیه تبلیغ]] در رویداد غدیر است. اختصاص آن به غدیر هم نزد شیعه و غیر شیعه از مسلمات است. همچنین، بین [[مفسّرین|مفسران]] و محدثان [[اهل سنت]] مشهور است، اگر چه بعضی از آنان در پی انحراف شأن نزول آیه بوده‌اند. در کنار شیعه، شماری از بزرگان اهل سنت و مشاهیر عالمان آنان نزول [[آیه ۳ مائده و غدیر|آیه اکمال]] و آیه تبلیغ در روز غدیر خم را نقل کرده‌اند. | |||
ابونعیم | از جمله این عالمان ابونعیم است؛ ابونعیم اصفهانی در کتاب [[ما نزل من القرآن فی علی علیه السلام (کتاب)|ما نزل من القرآن فی علی علیه السلام]] نزول [[آیه اکمال و شبهات ابن کثیر|آیه اکمال]] در روز غدیر را از [[سعد بن مالک انصاری (ابوسعید)|ابوسعید خُدری]] و نزول آیه تبلیغ در واقعه غدیر خم را از عطیّه روایت کرده است. فاضل رشیدالدین خان دهلوی نیز در کتاب ''ایضاح لطافة المقال'' [[فرهنگ غدیر در تاریخ|روایت]] ابونعیم را به نقل از شیخ علی متخلّص به حزین لاهیجی آورده است. حاج عبدالوهّاب بن محمد نیز مانند همین روایت را از حافظ ابونعیم نقل کرده است.<ref>نفحات الازهار، ج۸، ص۱۹۵؛ نفحات الازهار، ج۸، ص۲۰۹-۲۱۰.</ref> | ||
== | === نقلِ غدیریّه حسّان بن ثابت === | ||
یکی از وجوه [[دلالت حدیث غدیر۱|دلالت حدیث غدیر]] بر [[امامت]] و [[جانشین|جانشینی]]، [[شعر غدیر|شعر]] [[حسان بن ثابت|حسّان بن ثابت]] است. قضیه شعر سرودن [[حسان بن ثابت|حسّان بن ثابت]] در روز غدیر خم، در حضور و به اجازه [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] را شماری از بزرگان [[اهل سنت]] نقل کرده‌اند. از جمله این افراد ابونُعَیم اصفهانی است. وی در کتاب ''ما نزل من القرآن فی علی علیه السلام'' نیز اشعار حسّان در غدیر را پس از نقل مختصر ماجرای [[غدیر]] و نزول [[آیه اکمال و شبهات ابن کثیر|آیه اکمال]] از [[سعد بن مالک انصاری (ابوسعید)|ابوسعید خُدری]] روایت کرده است.<ref>چکیده عبقات الانوار، ص۴۷۷.</ref> | |||
== جایگاه علمی == | |||
به نقل از منابع، ابونعیم اصفهانی در هشت‌سالگی، از محدثان مشهور اصفهان، مانند ابوشیخ بن حیان و ابوالقاسم طبرانی استماع حدیث کرد.<ref>تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۷۵.</ref> او در ۲۰ سالگی برای کسب علم به مناطق مختلفی از جمله خوزستان، عراق و حجاز سفر نمود.<ref>طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹.</ref> شهرت او به سرعت گسترش یافت و طلاب علم از نقاط مختلف برای شنیدن احادیث به مجلس او در اصفهان می‌آمدند.<ref>تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۹۵.</ref> | |||
درباره جایگاه علمی ابونعیم در منابع چنین آمده است: | |||
* از ابوبکر خطیب: من کسی را ندیدم که لقب «حافظ» به او داده شود، مگر دو نفر: ابونعیم اصفهانی و ابوحازم عبدوی.<ref>تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۹۵.</ref> | |||
* ابن‌مفضل حافظ: استاد ما، سلفی، اخبار مربوط به ابونعیم را جمع‌آوری کرده و از حدود هشتاد نفری که از او حدیث نقل کرده‌اند یاد کرده است. او همچنین افزود که هیچ کتابی مانند ''حلیة الاولیاء'' نوشته نشده است. | |||
* احمد بن محمد بن مردویه: در زمان خود، او فردی بود که مردم برای دیدار و شنیدن حدیث به سویش سفر می‌کردند. در هیچ نقطه‌ای از جهان کسی مسندتر و حافظ‌تر از او نبود. حافظان حدیث جهان نزد او گرد می‌آمدند و هر روز یکی از آنان نوبت داشت تا آنچه می‌خواست بخواند. این جلسات تا نزدیک ظهر ادامه داشت. حتی زمانی که به خانه‌اش بازمی‌گشت، ممکن بود در مسیر نیز بخشی از احادیث برای او خوانده شود. با این حال، او هرگز خسته نمی‌شد و زندگی‌اش میان تألیف و شنیدن احادیث سپری می‌شد.<ref>تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۷۷.</ref> | |||
* ابن‌جوزی: ابونعیم احادیث بسیاری شنید و تألیفات فراوانی انجام داد. او گرایش زیادی به مذهب اشعری در اعتقادات داشت.<ref>شذرات الذهب، ج۱، ص۳۶.</ref> | |||
* ابن‌عماد حنبلی: ابونعیم در زمینه علو اسناد، همراه با حافظه قوی و تسلط گسترده بر حدیث و فنون آن، در دنیا بی‌نظیر بود.<ref>شذرات الذهب، ج۱، ص۳۶.</ref> | |||
وفیات | == آثار == | ||
آثار ابونعیم متنوع و تأثیرگذار خوانده شده است.<ref>تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۷۶.</ref> ''حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء'' از مهم‌ترین آثار به‌شمار رفته<ref>وفیات الاعیان، ج۱، ص۹۱.</ref> که به‌عنوان منبعی برای نقل فضائل امام علی علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام در میان شیعیان مطرح است. ''ذکر اخبار اصبهان'' اثر دیگر اوست که اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ و جغرافیای اصفهان ارائه می‌دهد. | |||
برخی از مهم‌ترین آثار او عبارت‌اند از: | برخی از مهم‌ترین آثار او عبارت‌اند از: | ||
{{کادر}} | {{کادر}} | ||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
* «حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء» کتابی در شرح حال صحابه، تابعین و عارفان بزرگ که | * «حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء» کتابی در شرح حال صحابه، تابعین و عارفان بزرگ که به‌عنوان یکی از منابع مهم تصوف شناخته می‌شود. | ||
* «دلائل النبوه» اثری درباره معجزات و نشانه‌های نبوت پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله. | * «دلائل النبوه» اثری درباره معجزات و نشانه‌های نبوت پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله. | ||
* «ذکر اخبار اصفهان» کتابی درباره تاریخ، جغرافیا و شخصیت‌های برجسته اصفهان. | * «ذکر اخبار اصفهان» کتابی درباره تاریخ، جغرافیا و شخصیت‌های برجسته اصفهان. | ||
* «معرفة | * «معرفة الصحابة» اثری جامع در شرح حال صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله. | ||
* «المستخرج علی البخاری و المستخرج علی مسلم» گردآوری احادیث صحیح از این دو منبع. | * «المستخرج علی البخاری و المستخرج علی مسلم» گردآوری احادیث صحیح از این دو منبع. | ||
* | * «صفة الجنة» کتابی درباره اوصاف بهشت و بهشتیان. | ||
* «ما نزل من القرآن فی امیرالمؤمنین علیه السلام»: درباره آیاتی که به امام علی علیه السلام اشاره دارند. | * «ما نزل من القرآن فی امیرالمؤمنین علیه السلام»: درباره آیاتی که به امام علی علیه السلام اشاره دارند. | ||
* «منقبة المطهرین و مرتبة الطیبین» در فضائل اهل بیت علیهم السلام. | * «منقبة المطهرین و مرتبة الطیبین» در فضائل اهل بیت علیهم السلام. | ||
| خط ۷۱: | خط ۸۰: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام'''؛ محمد بن احمد ذهبی، تحقیق: عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی، ۱۴۰۹ق. | * '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام'''؛ شمس‌الدین محمد بن احمد ذهبی، تحقیق: عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی، ۱۴۰۹ق. | ||
* '''تذكرة الحفاظ (طبقات الحفاظ)'''؛ شمس‌الدین محمد بن احمد ذهبی، بیروت: دار الكتب العلمية، ۱۴۱۹ق. | |||
* '''چکیده عبقات الانوار حدیث غدیر'''؛ میرحامد حسین کنتوری هندی، به‌کوشش: محمدرضا شریفی و مرتضی نادری و سید علی میلانی، قم: عطر عترت، ۱۳۹۶ش. | |||
* '''شذرات الذهب فی اخبار من ذهب'''؛ عبدالحی بن احمد (ابن‌عماد حنبلی)، تحقیق: محمود ارناؤوط و عبدالقادر ارناؤوط، بیروت: دار ابن‌کثیر، ۱۴۰۶ق. | |||
* '''طبقات الشافعیة الکبری'''؛ تاج الدين عبدالوهاب بن تقی‌الدين سبکی، تحقیق: محمود محمد الطناحی و عبد الفتاح محمد الحلو، بی‌جا: هجر للطباعة و النشر و التوزيع، ۱۴۱۳ق. | * '''طبقات الشافعیة الکبری'''؛ تاج الدين عبدالوهاب بن تقی‌الدين سبکی، تحقیق: محمود محمد الطناحی و عبد الفتاح محمد الحلو، بی‌جا: هجر للطباعة و النشر و التوزيع، ۱۴۱۳ق. | ||
* '''غدیر در قرآن، قرآن در غدیر'''؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش. | |||
* '''منهج المقال فی تحقيق أحوال الرجال'''؛ محمد بن علی استرآبادی، قم: مؤسسة آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث، ۱۴۲۲ق. | * '''منهج المقال فی تحقيق أحوال الرجال'''؛ محمد بن علی استرآبادی، قم: مؤسسة آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث، ۱۴۲۲ق. | ||
{{پایان منابع}} | * '''نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار للعلم الحجة آیةالله السید حامد حسین اللکهنوی'''؛ سید علی حسینی میلانی، ناشر: مؤلف، ۱۴۱۴ق. | ||
* '''وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان'''؛ احمد بن محمد ابن خلکان، تحقیق: احسان عباس، بیروت: دار الفکر، بی‌تا.{{پایان منابع}} | |||
[[رده:حدیث غدیر]] | [[رده:حدیث غدیر]] | ||
[[رده:اشخاص مرتبط با غدیر]] | |||