ابواسحاق زجاج لغوی نحوی: تفاوت میان نسخه‌ها

| نام کامل =ابراهیم بن محمد ابواسحاق زجاج

| تولد =۲۴۱ هجری-بغداد

| شاگردان =احمد بن یحیی ثعلب و ابوالعباس مبرد

| تالیفات = معانی القرآن و اعرابه، کتاب الالفاظ

| زمینه فعالیت =ادبیات عرب و لغت

'''ابراهیم بن محمد ابواسحاق زجاج'''، معروف به زجاج، متولد سال ۲۴۱ هجری در بغداد، از دانشمندان برجسته علوم نحو،<ref>انساب السمعانی ج 3/ 141</ref> لغت و تفسیر قرآن در قرن سوم و چهارم هجری بود. این عالم بزرگ نقش مهمی در توسعه علوم زبان عربی و تفسیر قرآن ایفا کرد.

 

زجاج در جوانی تصمیم گرفت به تحصیل علوم ادبی روی آورد. او از محضر اساتید بزرگی چون احمد بن یحیی ثعلب و ابوالعباس مبرد کسب علم کرد.<ref>مرآة الجنان ج 2/ 262</ref> پس از ورود مبرد به بغداد و مناظره با وی، زجاج آنچه از مکتب کوفه آموخته بود را کنار گذاشت و از شاگردان و ملازمان مبرد شد.

ابواسحاق زجاج در سال ۳۱۱ هجری (و به روایتی ۳۱۰ یا ۳۱۶) در بغداد، همان شهری که در آن زاده شده بود، چشم از جهان فروبست.

او از بزرگان اهل فضل و دین<ref>قال الخطیب فی تاریخ بغداد: کان ابو اسحاق الزجاج هذا من أهل الفضل و الدین، حسن الاعتقاد، حسن المذهب.

تاریخ بغداد ج 6/ 89</ref> و علم نحو و ادب عرب به‌شمار می‌رفت.<ref>عبقات الأنوار فی إمامة الأئمة الأطهار، ج‏8، ص: 102</ref>

ابن خلکان، مورخ مشهور، او را «از اهل علم در ادب و دین استوار» توصیف کرده است.<ref>وفیات الأعیان ج 1/ 49</ref>

زجاج شاگردان برجسته‌ای تربیت کرد، از جمله حمد بن یحیی ثعلب و ابوالعباس مبرد. شیوه تدریس او چنان بود که شاگردان مبرد ابتدا نزد زجاج آموزش می‌دیدند و سپس به محضر مبرد می‌رفتند.<ref>مرآة الجنان ج 2/ 262</ref>

* معانی القرآن و إعرابه: مهم‌ترین اثر او در تفسیر و اعراب قرآن که از سال ۲۸۵ تا ۳۰۱ هجری به تألیف آن مشغول بود.

* تفسیر أسماء الله الحسنی: شرحی بر ۹۹ نام خداوند.

== معنای مولی در کلام ابواسحاق<ref>اسرار غدیر: ص ۱۱۳. چهارده قرن با غدیر: ص ۱۲۱.</ref> ==

در کتاب «[[عوالم العلوم (کتاب)|عوالم العلوم]]» فهرستی از راویان [[حدیث]] و شعرا و اهل لغت [[اهل سنت|عامه]] که معنی «اولی»<ref>(۸) ابو اسحاق الزجاج

اما حکم ابراهیم بن محمد ابو اسحاق الزجاج، بمجیء مولی بمعنی أولی، پس از عبارت فخر الدین رازی در «نهایة العقول» که آنفا در ذکر حکم اخفش منقول شده، واضحست.

میر حامد حسین، عبقات الأنوار فی إمامة الأئمة الأطهار، جلد: ۸، صفحه: ۱۰۱</ref> را معنای اصلی کلمه مولی<ref>[هشتم: ابراهیم بن محمد ابو اسحاق زجاج]

هشتم: ابراهیم بن محمد ابو اسحاق زجاج است که حکم نموده به مجیء مولی به معنی اولی، چنانچه آنفا در ذکر حکم اخفش و سابقاً در فراء ظاهر شد، وزجاج، نجم وهاج سماء فضل و براعت، بلکه بدر منیر فلک اتقان صناعت، و اساطین والاشأن [به] مدح او رطب‌اللسان‌اند، کما لا یخفی علی من راجع «انساب» السمعانی و تاریخ الیافعی (۳۴) و «تهذیب» النووی».

فیض القدیر فیما یتعلق بحدیث الغدیر (خلاصه عبقات الانوار درباره حدیث غدیر)، صفحه: ۲۴۲</ref> دانسته‌اند آورده است،<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۵۹.</ref> که یکی از آنها ابواسحاق زجاج لغوی نحوی م ۳۱۱ است.