شواهد التنزیل (کتاب)
«شَواهِدُ ألتَّنزیل لِقَواعِد ألتّفضیل في الآيات النازلة في أهل‌البيت» تألیف حاکم حسکانی (متوفای ۴۹۰ق)، عالم اهل سنت است. این کتاب با توجه به ۲۱۰ آیه قرآنی که در شأن اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده، به بیان مناقب و فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام و خاندان وی پرداخته است. از جمله مباحثی که در این اثر مطرح شده این است که آیه شریفه
يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ... 
[۱] در مورد غدیر و در شأن امیرالمؤمنین علی علیه السلام نازل شده است. شواهد التنزیل از منابع معتبر تفسیر روایی اهل سنت به شمار می‌رود. این کتاب با عنوان «سیمای امام علی علیه اسلام در قرآن» توسط یعقوب جعفری ترجمه شده است.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | حاكم حسكانى |
| تحقیق و تدوین | محمدباقر محمودی |
| تعداد جلد | ۲ |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسه الاعلمی |
| محل نشر | بیروت |
| ترجمه فارسی | |
| نام | سيماى امام على عليه السلام در قرآن |
| مترجم | یعقوب جعفری |
نویسنده
ابوالقاسم عبیدالله عبدالله حسکانی نیشابوری (متوفای ۴۹۰ق- نیشابور)، معروف به «حاکم حسکانی» و ابن حذاء (ابن حداد)، از علماى بزرگ قرن پنجم هجرى است. حاكم حسكانى از علماى مشهور دوران خود بود به طوری که بسيارى از راویان حديث پاى درس او مى‌آمدند تا از او روايت بشنوند و يا اجازۀ روايت بگيرند. برخى او را از علماى اهل تسنن و پيرو مذهب حنفى مى‌دانند و برخى ديگر او را از علماى شيعه مى‌دانند كه تقيه مى‌كرده است. حسکانی از جمله کسانی است که آیه تبلیغ را برای غدیر نقل کرده و معتقد است این آیه اختصاص به غدیر دارد.[۲] برای ایشان حدود صد اثر نقل کرده اند. برخی از آثار وی عبارتند از: «شواهد التنزيل لقواعد التفضيل في الآيات النازلة في أهل‌البيت صلوات الله و سلامه عليهم»؛ «خصائص علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام في القرآن»؛ «فضائل شهر رجب»؛ «تصحيح خبر ردّ الشَّمس و ترغيم النواصب الشُّمُس».
محتوای کتاب
حَسْکانی کتاب را در هفت فصل تدوین کرده است که شش فصل اول مقدمه به حساب می‌آیند. مؤلف در بخش اصلی کتاب که در واقع فصل هفتم آن است، به ترتیب، سوره‌های قرآن و هر آیه‌ای را که در شأن نزول ویژه اهل‌بیت پیامبر وارد شده، طرح کرده است و به نقل اسباب نزول و روایات آن از طریق عامه و خاصه می‌پردازد. در این کتاب ۲۱۰ آیه را به ترتیب سوره‌های قرآن آورده و در ذیل هر کدام روایاتی را از مشایخ خود نقل کرده است. مجموع روایاتی که در تفسیر این آیات ذکر شده بیش از ۱۲۰۰ روایت است.
فهرست مطالب
- مقدّمة التحقیق
- المقدمة
- الفصل الأول: في كثرة خصائص أمير المؤمنين من قول السلف المتقدمين
- اشارة
- قول عبد الله بن عباس
- قول مجاهد بن جبر
- قول سليمان بن طرخان التيمي
- قول بعض الصحابة رضي الله عنهم
- قول أحمد بن حنبل البغدادي
- قول عبد الله بن عمر بن الخطاب
- قول عكرمة
- قول مكاتب عائشة
- الفصل الثاني : في تقدمه بالتلاوة و تفرده بحفظ القرآن
- الفصل الثالث: في سبقه الأقران إلى جمع القرآن
- الفصل الرابع: في توحده بمعرفة القرآن و معانيه،و تفرده بالعلم بنزوله و ما فيه
- قول أنس بن مالك
- قول عبد اللهبن عمر
- قول علي(ع)
- الفصل الخامس: في كثرة ما نزل فيه و في أولاده و العترة من القرآن على الجملة
- الفصل السادس: في أنه المعني،بقوله تعالى: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا في كل القرآن
- و قد نزل في قريب من تسعين موضعا من كتاب الله تعالى
- الفصل السابع: ذكر ما نزل فيهم من القرآن على التفصيل و(على)ترتيب السور
- اشارة
- فمن سورة الفاتحة
- و من سورة البقرة
- و من سورة آل عمران
- و من سورة النساء
- و من سورة المائدة
- و من سورة الأنعام
- و من سورة الأعراف
- و من سورة الأنفال
- و من سورة التوبة
- و من سورة يونس
- و من سورة هود
- و من سورة يوسف
- و من سورة الرعد
- و من سورة إبراهيم
- و من سورة الحجر
- و من سورة النحل
- و من سورة بني إسرائيل
- و من سورة الكهف
- و من سورة مريم
- و من سورة طه
- و من سورة الأنبياء
- و من سورة الحج
- و من سورة المؤمنون
- و من سورة النور
- و من سورة الفرقان
- و من سورة الشعراء
- و من سورة النمل
- و من سورة القصص
- و من سورة العنكبوت
- و من سورة الروم
- و من سورة لقمان
- و من سورة الم تنزيل السجدة
منبع
دانشنامه غدیر ،جلد ۱۳،صفحه ۳۵۸.