تبیین فهم آیه اکمال دین بر اساس نظم فراخطی قرآن

چکیده

طبق دیدگاه گروهی از مفسران و قرآنپژوهان آیه اکمال دین (مائده: ۳) با قبل و بعدش هماهنگی ساختاری و تلازم معنایی ندارد. این ناسازگاری بیشتر ناشی از نوع نگرش به متن قرآنی است که متن را مطابق قواعد رایج در عرف و رابطه خطی و طولی آیات،یعنی توجه به روابط پسین و پیشینی آیه در سیاق و خطی مشخص در نظر می گرفتند، اما با تغییر آن نگرش وگذر از نظم خطی آن سان که آیه با دیگر آیات همخوان و هم معنای خود، شبکه ای از ارتباطات دور و نزدیک را شکل دهد،می توان آیه منظور را با روش تحلیل و تطبیق ساختارهای متوازن در مسیر فرایند فهم درست قرار داد، درصورتی که از یک سو، به اموری چون فضای نزول سوره مائده و ارتباط با سوره های پیش از آن و از سوی دیگر، به نشانه هایی چون واژگان متقارب، ساختارهای متوازن و الگوهای تکرار در آیات متعدد به خصوص آیات دیگر سوره مائده توجه شود.

رهیافت حاصل از واکاوی شبکه ارتباطی آیات مرتبط با آیه اکمال دین، اهمیت و ضرورت امر ولایت را درپی دارد، همان امری که مطابق دیدگاه شیعه، دین با آن کامل شد وکافران را یأس فرا گرفت.کفاری از اهل کتاب به همراه منافقان که در عهدشکنی و تحریف احکام الهی و دشمنی با پیامبر (صلی اله علیه و آله) و... از هیچ چیز دریغ نکردند، اگرچه از ظواهر آیات سوره، اعلان رسمی ولایت امام علی (علیه السلام) در روز غدیر خم به دست نمی آید، اما از دلالت آیات ۵۵ و ۵۶ و۶۷ مائده، بهره مندی حق ولایت برای«الذین آمنوا» و انطباق مصداق برتر آن به علی بن ابی طالب در صورت پذیرش خصوص سبب نزول آیه ولایت (۵۵) در حق ایشان به دست می آید.

منبع

پژوهش های زبانشناختی قرآن، سال:۱۳۹۶ | دوره:۶ | شماره:۱ (پیاپی ۱۱)صفحات :۱۵۳-۱۷۶.