آیه ۷۴ فرقان و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | فرقان |
| شماره آیه | ۷۴ |
| جزء | ۱۹ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | ائمه علیهم السلام امام پرهیزکاران در قیامت |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۷۴ سوره فرقان از جمله آیاتی است که در ادعیه مربوط به غدیر آمده و با استفاده از آن خواسته شده که امیرالمؤمنین علیه السلام و فرزندانش از ائمه علیهم السلام امام پرهیزکاران قرار گیرند.
به‌گزارش برخی منابع، آیه ۷۴ سوره فرقان در قسمتی از دعای بعد از نماز روز عيد غدير آمده است. از اين قسمت دعاى غدير دو نكته درباره اين آیه به‌دست داده شده است: اول، اینکه امام غدير مظهر تقوا و موضع اعتماد است؛ دوم اینکه آثار اصلى غدير در روز قيامت ظاهر مىشود: در آن روز غديريان را با امامانشان فرا مىخوانند؛ امام آنان با ديگران قابل مقايسه نخواهند بود. در آن روز است كه آنان از انتخاب الهى خرسند و سرفراز خواهند شد.
آیه‌ای در متن یک دعای غدیری
به‌گفته برخی محققان، آیه ۷۴ سوره فرقان آیه‌ای است که در متن یکی از ادعیه مربوط به غدیر آمده است. يكى از جلوههاى قرآنى غدير دعاها و زياراتى است كه در آنها به تبيين و تفسير آيات مربوط به واقعه غدیر پرداخته شده است. در بسيارى از دعاها و زيارات -به‌خصوص آنچه مربوط به شب و روز غدير است- ناگفتههايى از مسئله غدير به‌چشم مىخورد كه در هيچ روايت ديگرى يافت نمىشود. در مواردى شأن نزول آيات و در مواردى استشهاد به آيههاى قرآن و در مواردى مصداق قرار دادن غدير براى آيه مزبور مطرح شده است.[۱]
از جمله اين موارد آیه ۷۴ سوره فرقان است:[۲] 
وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَاماً؛ و كسانى‌اند كه مى‌گويند: پروردگارا، به ما از همسران و فرزندانمان آن ده كه مايه روشنى چشمان [ما] باشد، و ما را پيشواى پرهيزگاران گردان 
که در دعایی مربوط به غدیر آمده است.
آیه در متن دعا
به‌گزارش برخی منابع، آیه ۷۴ سوره فرقان در قسمتی از دعای بعد از نماز روز عيد غدير چنین آمده است: «فَاسْأَلُكَ يا رَبِّ تَمامَ ما انْعَمْتَ عَلَيْنا ، وَ اجْعَلْ لَنا مِنَ الْمُتَّقينَ اماماً الى يَوْمِ الّدينِ، يَوْمَ يُدْعى كُلَّ اناسٍ بِامامِهِمْ؛ پروردگارا، از تو مىخواهم نعمتت را بر ما كامل كنى... و براى ما از پرهیزکاران امامى تا روز قيامت قرار دهى، همان روزى كه هر گروه از مردم با امامشان صدا زده مىشوند».[۳]
تحلیل اعتقادى آیه در دعا
آیه ۷۴ سوره فرقان در دعای بعد از نماز روز عيد غدير به‌صورت تضمين در كلام گنجانده شده است: این آیه به‌صورت نتيجهگيرى با افزودن «مِن» آمده است و فرموده:«مِنَ الْمُتَّقينَ»؛ يعنى آنچه در قرآن است كلام امامان به خداست كه ما را براى پرهیزکاران امام قرار ده و در اين دعا با اشاره به همان آيه گفته می‌شود: خدايا، براى ما از پرهیزکاران امامى قرار ده. در این باره، رواياتى نيز در منابع وارد شده است.[۴] از اين قسمت دعاى غدير دو نكته درباره اين آیه به‌دست داده شده است:
امام غدير مظهر تقوا و موضع اعتماد
امام غدير موضع اعتماد و مظهر تقواست. در این دعا از خدا امامى از پرهیزکاران خواسته می‌شود آنكه او راهبر به‌سوى خداست. در مقابل، اگر این امام مانند پيشوايان سقيفه فاسقى بعد از فاسقى باشند، نمی‌توان راهبر به‌سوی حق باشند. امام باقر علیه السلام در بيان اين آيه مىفرمايد: «ما را پيشواى پرهيزگاران گردان»، يعنى امامان هدايت‌كننده هدايت‌شده، كه مردم توسط آنان هدايت مىشوند و اين مخصوص آل محمد عليهم السلام است.[۵]
سرفرازى پيروان غدير در قيامت
آثار اصلى غدير در روز قيامت ظاهر مىشود: در آن روز غديريان را با امامانشان فرا مىخوانند؛ امام آنان با ديگران قابل مقايسه نخواهند بود. در آن روز است كه آنان از انتخاب الهى خرسند و سرفراز خواهند شد. در حديث آمده است: روز قيامت، خداوند عزوجل امامان هدايت و چراغهاى تاريكى و عَلَمهاى تقوا، يعنى اميرالمؤمنين، امام حسن و امام حسين عليهم السلام، را صدا مىزند. سپس به آنان گفته مىشود: شما و شيعيانتان از صراط عبور كنيد و بدون حساب وارد بهشت شويد.[۶]
پانویس
- ↑ غدير در قرآن، ج۳، ص۳۵۵.
- ↑ غدير در قرآن، ج۳، ص۳۸۳.
- ↑ الاقبال، ج۲، ص۲۸۷؛ عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۲۱۸.
- ↑ تفسير القمى، ج۱، ص۱۰؛ تفسیر القمی، ج۲، ص۱۱۷. تأويل الآيات الظاهره، ص۲۷۶-۲۷۷؛ تفسیر نور الثقلين، ج۴، ص۴۳؛ بحارالانوار، ج۲۴، ص۱۳۲-۱۳۵؛ بحارالانوار، ج۶۷، ص۲۷۶؛ بحارالانوار، ج۸۹، ص۶۲؛ بحارالانوار، ج۹۵، ص۳۰۶.
- ↑ بحارالانوار، ج۲۴، ص۱۳۵.
- ↑ مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۶۵.
منابع
- الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة؛ سید علی بن موسی بن طاووس، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۸ق.
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة؛ شرف‌الدین علی حسینی استرآبادی، تحقیق: حسین استادولی، قم:مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
- تفسير القمی؛ على بن ابراهيم قمى، تحقیق: طيّب موسوى جزائرى، قم: دار الكتاب، ۱۴۰۴ق.
- تفسير نور الثقلين؛ عبدعلی بن جمعه، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، قم: انتشارات اسماعيليان، ۱۴۱۵ق.
- عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال؛ عبدالله بن نورالله بحرانى اصفهانى، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى، قم: مؤسسة الإمام المهدى علیه السلام، ۱۳۸۲ش.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
- مناقب آل ابی‌طالب؛ محمد بن علی بن شهرآشوب مازندرانی، تحقیق: محمدحسین آشتیانی و سید هاشم رسولی محلاتی، قم: مؤسسه انتشارات علامه، ۱۳۷۹ق.