امام زمان میراث دار امامان

اَلا اِنَّهُ وارِثُ کُلِّ عِلْمٍ وَ الْمُحیطُ بِکُلِّ فَهْمٍ.

آگاه باشید! او وارث همهٔ علوم و احاطه دارندهٔ بر همهٔ فهمها و ادراکها است.

<< قبلی بعدی >>

در این کلام اشاره است بر اینکه مهدی موعود علیه السلام بر تمام علوم بشری احاطه دارد و چیزی بر او پوشیده نیست. چرا چنین نباشد در صورتی که آن حضرت خلاصه تمام موجودات عالم آفرینش است و علم او علم لدنی (یعنی حضوری) است، و نه اکتسابی و حصولی.

معنای علم حضوری آن است که حقایق در تمام عوالم هستی برای او روشن و آشکار است و چیزی بر او مخفی و پوشیده نیست؛ زیرا در محلش ثابت است که علم حضوری چون از سنخ علم حق متعال است، به خلاف علم حصولی که از هر جهت متناهی و دارای محدودیت است. و لذا جد بزرگوارش، امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی و چون وجود مقدس مهدی موعود علیه السلام وارث بر حق تمام انبیا و اوصیا است باید آنچه از کمالات و فضایل نفسانی در آنان بوده است در وجود مبارکش جمع باشد تا وراثت کاملاً محقق گردد.

کعب الاحبار گوید: او فرزند پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و وارث علوم امام معصوم علیه السلام یکی پس از دیگری است.

در زیارت جامعه کبیره در مورد مقام امام معصوم علیه السلام آمده است؛ذَلَّ کُلُّ شَیْءٍ لَکُم، به راستی همهٔ اشیاء در احاطه اوست و در مقابل ایشان ناچیز است حال این احاطه لازمه سلطنت امام زمان روحی فداه است؛ زیرا شخص سلطان عادل باید به ظاهر و باطن کاملاً احاطه داشته باشد همانگونه که درا بتدای خطبه احاطه علم الهی را پیامبر صلی الله علیه وآله اینگونه بیان کردند: «قَدْ أَحاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْما؛ یقیناً علم خدا به همه چیز احاطه دارد.» قطعاً کسی که سلطنت و حکومتش الهی است، باید بر همه چیز احاطه داشته باشد تا به کسی ظلم نشود. این احاطهٔ علمی سرمنشأ آن از علم پیامبر صلی الله علیه وآله است که آن حضرت به امیرالمؤمنین علیه السلام و در نسل آن حضرت تا به امام زمان روحی فداه انتقال دادند.

پیامبر صلی الله علیه وآله در خطبهٔ غدیر می‌فرمایند: مَعاشِرَ النّاسِ! هذا عَلِیٌّ اخی وَ وَصِیّی وَ واعی عِلْمی؛ ای مردم! این علی برادر و وصی و دربردارنده علم من می‌باشد.

امیرالمؤمنین علیه السلام و اوصیاء ایشان همگی تا به امام زمان علیه السلام دربردارنده علم پیامبر صلی الله علیه وآله هستند، اما اینکه این علمی که نزد امام زمان روحی فداست چه وسعتی دارد در فراز دیگر خطبه می‌فرمایند:

مَعاشِرَ النّاسِ، فَضِّلُوهُ. ما مِنْ عِلْمٍ الّا وَ قَدْ احْصاهُ اللَّهُ فِیَّ، وَ کُلُّ عِلْمٍ عُلِّمْتُ فَقَدْ احْصَیْتُهُ فی امامِ الْمُتَّقینَ، وَ ما مِنْ عِلْمٍ الّا وَ قَدْ عَلَّمْتُهُ عَلِیّاً، وَ هُوَ الْامامُ الْمُبینُ الَّذی ذَکَرَهُ اللَّهُ فی سُورَةِ یس: «وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ.

ای مردم! علی علیه السلام را فضیلت دهید. هیچ علمی نیست مگر آنکه خداوند آن را در من جمع کرده است و هر علمی را که آموخته‌ام در امام المتقین جمع نموده‌ام، و هیچ علمی نیست مگر آنکه آن را به علی علیه السلام آموخته‌ام. اوست «امام مبین» که خداوند در سوره یس ذکر کرده است: «و هر چیزی را در امام مبین جمع کردیم».

بنابراین امام زمان روحی فداه با این وسعت علمی که به ارث برده می‌تواند بر همهٔ اشیاء احاطه داشته باشد.

دِعبل در محضر حضرت رضا علیه السلام وقتی قصیده خود را سرود، و به این دو بیت که درباره امام عصر علیه السلام است، رسید:

خُرُوجُ إِمَامٍ لَا مَحَالَةَ خَارِجٌ یَقُومُ عَلَـی اسْمِ اللَّهِ وَ الْبَرَکَـات‏

یمَیِّزُ فِینَا کُلَّ حَقٍّ وَ بَاطِلٍ وَ یُجْزِی عَلَی النَّعْمَاءِ وَ النَّقِمَات

خروج امامی که قطعاً ظهور می‌کند و به نام خدا و برکت‌های فراوان قیام می‌نماید.

در میان ما هر حقی را از باطل جدا می‌سازد و به مناسبت، پاداش نیکو یا کیفر بد خواهد داد.

حضرت رضا علیه السلام به شدت گریستند و سپس فرمودند: ای خزاعی! روح القدس این دو بیت را به زبان تو جاری ساخت. آیا میدانی آن امام کیست؟

دعبل عرض کرد: نه، ای مولای من! من همین مقدار شنیده‌ام که امامی از شما ظهور نموده، زمین را از هرگونه فساد پاک کرده و از عدل و داد پر می‌سازد همان‌طور که پر از ظلم و ستم شده باشد.

امام علیه السلام فرمود: ای دعبل! امام بعد از من محمد صلی الله علیه وآله است و پس از محمد صلی الله علیه وآله فرزندش علی علیه السلام است، و بعد از علی علیه السلام فرزندش حسن علیه السلام، و پس از حسن علیه السلام فرزندش حجت قائم علیه السلام است، که در غیبتش انتظار او را می‌کِشند و در ظهورش مطاع او باشند. سپس حضرت رضا علیه السلام فرمودند: وَ لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ حَتَّی یَخْرُجَ قَائِمُنَا فَیَمْلَأَهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً؛ اگر نماند از عمر دنیا جز یک روز، خدا آن را آن قدر طولانی نماید تا آن حضرت ظهور کند و زمین را پر از عدل و داد نماید همان‌طور که پر از ظلم و بیداد شده باشد.

گر ظلم شود بسی عالم سوز وز عمر جهان اگر بماند یک روز

آن قدر بر آن روز خدا افزاید تا صاحب ما شود به عالم پیروز

خوشا به حال کسانی که آن روز را درک کنند و شاهد قیام شکوهمند آن حضرت و فتح نمایان او باشند.

میراث دار تمام شرایع و آیین‌های الهی

در کتاب‌های متعددی مثل کتاب «المزار» شیخ مفید، «مصباح المتهجد» شیخ طوسی و دیگر منابع معتبر شیعه زیارت وارث، ذکر شده است. در قسمتی از این زیارت آمده: اَلسَّلامُ عَلی وارِثِ الْأَنْبِیآءِ، وَخاتَمِ الْأَوْصِیآءِ

سلام بر وارث انبیا و خاتم اوصیا

ارث بردن؛ یعنی این‌که چیزی از شخصی که زندگی دنیایی‌اش به پایان رسیده، به شخصی دیگر منتقل شود. این شیء هم می‌تواند چیزی مادی باشد و هم معنوی. با استفاده از منابع اسلامی می‌توان فهمید، آنچه که در این زیارت مد نظر است، هم وراثت اشیای مادی و هم اشیای معنوی می‌باشد. این موارد عبارت‌اند از:

۱. مقام خلیفة اللهی

یعنی همان‌طور که خداوند حضرت آدم علیه السلام را به عنوان خلیفه خود بر روی زمین برگزید، دیگر انبیا و جانشینان آنان نیز به عنوان خلیفه خداوند بر روی زمین و چراغی پر فروغ برای هدایت مردم بودند و این مقام را یکی پس از دیگری به ارث می‌بردند. امام حسین علیه السلام نیز این مقام معنوی را پس از جدّ، پدر و برادر خود عهده‌دار شد.

۲. علم

در بسیاری از روایات و زیارات آمده، حضرت امام حسین علیه السلام و دیگر ائمهٔ اطهار علیهم السلام، به عنوان وارثان علم پیامبران، به ویژه پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله بوده‌اند. حضرت امام صادق علیه السلام در این‌باره می‌فرماید:

حضرت داوود علیه السلام علم پیامبران را به ارث برد و سلیمان علیه السلام نیز این علوم را از پدرش داوود علیه السلام به ارث برد. حضرت محمد صلی الله علیه وآله نیز این علوم را از سلیمان به ارث برده و ما نیز از حضرت محمد به ارث برده‌ایم.

۳. کتاب‌های آسمانی

طبق زیارتی که برای نیمه ماه شعبان و نیز اول ماه رجب ذکر شده، امام حسین علیه السلام وارث تورات و انجیل و زبور است. و امام حسین علیه السلام نیز آگاه به آن مطالب است.

۴. برخی از متعلقات پیامبران

برخی از پیامبران، به همراه خود، وسائل مقدسی داشتند که خاصیت معجزه آسایی داشته‌اند. چیزهایی؛ مانند عصا و صندوق حضرت موسی علیه السلام، لباس حضرت ابراهیم علیه السلام و انگشتر حضرت سلیمان علیه السلام. طبق روایات، این اشیاء به ائمه اطهار علیهم السلام منتقل شده و هم‌اکنون، نزد امام زمان علیه السلام بوده و در موقع ظهور استفاده می‌نماید.

عبدالله بن مسعود می‌گوید:

روزی نزد امیرالمؤمنین علیه السلام بودم، ناگاه مردی را دیدم که می‌گفت: چه کسی مرا به شخصی راهنمایی می‌کند تا از علم او بهره‌مند گردم؟ او از کنار ما عبور کرد. من او را صدا زدم و گفتم: ای آقا! آیا شنیده‌ای که پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: أَنَا مَدِینَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُها؛ من شهر علم هستم و علی علیه السلام درب آن شهر است.

او گفت: آری، شنیده‌ام. گفتم: پس به کجا می‌روی؟!! این شخص، علی ابن ابی طالب علیه السلام است. آن مرد به حضور علی علیه السلام آمد. امیرالمؤمنین علی علیه السلام به او فرمود: اهل کجا هستی؟ او گفت: اهل اصفهان هستم. (علی علیه السلام از بعضی از خصائص اهل اصفهان آن روز یاد کرد) مرد اصفهانی گفت: بیش‌تر بیان کنید. امیرالمؤمنین علیه السلام به زبان اصفهانی به او فرمود: «اروت این وس؛ امروز همین بس است.