تحفه اثنا عشریه (کتاب)
«تُحفه اِثنا عَشَریه» نوشته عبدالعزیز دهلوی، یکی از آثار شناخته‌شده در رد اعتقادات شیعه امامیه است. این اثر به زبان فارسی نوشته شده و به دلیل ساختار منسجم و تلاش برای نقد جامع اصول اعتقادی شیعه، در میان اهل سنت هند جایگاه ویژه‌ای یافته است.
 | |
| اطلاعات کتاب |
|---|
این کتاب از دوازده باب تشکیل شده و هر باب به یکی از اصول یا آموزه‌های مهم شیعه اختصاص دارد. نویسنده در هر بخش، مبانی اعتقادی شیعه را مورد تحلیل قرار داده و سعی کرده است با استناد به منابع اهل سنت و تفسیر خاص خود، این آموزه‌ها را نقد کند. محورهای اصلی نقد در کتاب، شامل موضوعات توحید، عدل، نبوت، امامت، تقیه، جایگاه اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و نقد شیعه در موضوع صحابه است.
در میان ابواب کتاب، باب هفتم که به امامت حضرت علی (علیه‌السلام) پرداخته است، جنجالی‌ترین و پرچالش‌ترین بخش آن محسوب می‌شود. نویسنده در این بخش، دیدگاه شیعه درباره ولایت و امامت امام علی (علیه‌السلام) را به تفصیل رد کرده و برتری خلفای سه‌گانه را به‌عنوان دیدگاه اهل سنت مطرح کرده است.
این اثر به‌عنوان یکی از جامع‌ترین تلاش‌ها در نقد اعتقادات شیعه، به‌ویژه در حوزه امامت و جایگاه اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، شناخته می‌شود و به همین دلیل، مورد توجه گسترده علمای اهل سنت قرار گرفته است. از سوی دیگر، انتشار این کتاب واکنش‌های جدی و گسترده‌ای از سوی علمای شیعه برانگیخت و باعث نگارش ده‌ها ردیه علمی و مفصل شد که برجسته‌ترین آن‌ها کتاب عبقات الأنوار فی إمامة الأئمة الأطهار، اثر علامه میر حامد حسین هندی است.
این اثر همچنین از سوی برخی محققان به سرقت علمی متهم شده است. میرزا محمدخان کشمیری در پژوهشی نشان داده که کتاب تحفه اثنا عشریه تا حد زیادی اقتباسی از کتاب صواعق موبقه، تألیف خواجه نصرالله کابلی، بوده و عبدالعزیز دهلوی با ایجاد تغییراتی، آن را به نام خود ارائه کرده است.
به طور خلاصه، تُحفه اِثنا عَشَریه، اثری تأثیرگذار در مجادلات کلامی میان شیعه و اهل سنت است که نقدهای فراوانی از سوی علمای شیعه بر آن وارد شده و مبانی آن مورد تحلیل و پاسخگویی قرار گرفته است.
محتوای کتاب
کتاب در دوازده باب تنظیم شده است و هر باب به یکی از موضوعات اعتقادی شیعه اختصاص دارد. عناوین این ابواب به شرح زیر است
- در کیفیت حدوث مذهب تشیع و انشعاب آن به فِرَق مختلف
- در مکائد شیعه و طرق اضلال و تلبیس
- در ذکر أسلاف شیعه و علماء و کتب ایشان
- در احوال اخبار شیعه و ذکر روات آن‌ها
- در الهیات
- در نبوّت و ایمان انبیاء
- در امامت
- در معاد و بیان مخالفت شیعه با ثقلین
- در مسائل فقهیه که شیعه در آن خلاف ثقلین عمل کرده است.
- در مطاعن خلفاء ثلاثه و عایشه و دیگر صحابه
- در خواص مذهب شیعه مشتمل بر ۳ فصل (اوهام، تعصبات، هفوات)
- در تولاّ و تبرّی (مشتمل بر مقدّمات عشره)
منبع
دانشنامه غدیر،جلد ۶،صفحه ۱۱.