سیاست های مثبت در تبلیغ غدیر
مسائل كلى كه در تبليغ غدير بايد مد نظر باشد و در مقام عمل به كار گرفته شود، بعضى مربوط به ساختار فكرى ما و برخى متعلق به شيوه عملى ماست. اذعان به پيچيدگى و دقيق بودن تبليغ غدير و تصميم بر عرضه آن به زيباترين صورت، و عزم راسخ بر استفاده از فرصت هاى گوناگون، مسائلى است كه در تبليغ غدير بايد بر فكر ما حاكم باشد.
توجه به تكيه گاه هاى تبليغ غدير، و سنجش دقيق مخاطبان و به كار گرفتن شكل هاى متنوع تبليغ و شرايط متفاوتى كه براى تبليغ آن پيش مى آيد، مسائلى است كه در مقام عمل بايد در نظر داشته باشيم.
اكنون در ۷ قسمتِ اين بخش سياست هاى مثبت تبليغ را بيان مى كنيم:
ظرافت و دقت در تبليغ غدير
از سياست هاى كلى مثبت در تبليغ غدير، كه بايد قبل و همزمان و حتى بعد از آن بر فكر ما حكام باشد اين است كه غدير يک مفهوم ساده نيست، بلكه هم ابعاد گسترده اى دارد و هم مفاهيم آن بسيار دقيق است و نياز به مو شكافى دارد و هم راه تحقيق درباره آن ادامه دار است. اين حقيقتِ غدير را در ۴ عنوان تبيين مى كنيم:
الف . غدير از ابلاغ تا اعماق تا آثار
بايد در مهندسى تبليغ غدير از خود بپرسيم: غدير از چه مقوله اى است؟ آيا مسئله اى روشن است كه فقط ابلاغ مى خواهد؟ يا اعماقى دارد كه بايد هر چه بيشتر روشن شود؟ و يا هر چه زمان پيش رود مطالب جديدى از آن زاييده مى شود و آثارى بر آن مترتب مى شود كه قبلاً نبوده است؟
واقعيت اين است كه هر ۳ مرحله درباره غدير صادق است، اما براى هر گروه از مخاطبين فازى از آن مناسب است. مهم اين است كه در همه مراحل بيانِ آن نياز به ظرافت دارد، چرا كه جاى سوء استفاده عمدى يا سهوى از فرازهاى آن به نفع برخى افكار غلط وجود دارد، و اين دقت هاست كه سدى در برابر انحرافات در تبليغ بزرگ ترين واژه اسلام مى شود. شايد ضابطه درست اين است كه بگوييم: ما بايد بفهميم در غدير خدا از بشر چه خواسته، نه آنكه با پيش ساخته ذهنى به استقبال غدير برويم و بافته هاى خود را به آن تحميل كنيم!
ابعاد پيچيده تبليغ غدير
لزوم دقت در مفاهيم غدير به عنوان يک سياست كلى در تبليغ آن، آنگاه احساس مى شود كه بپذيريم غدير هدايت يک قوم و يک كشور و يا حتى فقط مسلمانان نيست؛ بلكه فراسوى زمان و مكان است. وقتى مخاطب در برابر موضوعى بدين گستردگى باشد، يقيناً خداوند هم در الفاظ و معانىِ آن ظرافت هايى را به كار برده كه براى واگويه آن به مخاطبان در سطوح متفاوت و ترجمه براى اهالى زبان هاى مختلف پاسخگو باشد.
در نگاهِ ديگر خداوند آن قدر قرائن و ضمائم كنار ماجراى غدير گذاشته كه هر راهى براى تحريف آن فرض شود سدّى در مقابل آن ظاهر مى گردد، و اگر كسى در صدد درست فهميدن باشد جاده روشن و روان است.
تبليغ با مهلت فكر و تعقل و تدبر
اگر پذيرفتيم كه غدير دقيق است، بايد بپذيريم كه مخاطب هم براى فهم آن نياز به مهلتى براى فكر دارد، تا آن را خوب و دقيق بفهمد، و مهلت ديگرى لازم است تا عقل خود را درباره آن به كار گيرد و آن را هضم كند، و سپس درباره آن تصميم گيرى كند.
مُبلّغ بايد اين مهلتِ فكرى را به مخاطب بگويد و او بداند كه سريع نبايد در صدد ردّ يا اِنكار غدير بيفتد، بلكه براى خود فرصتى براى فكر قرار دهد تا به نتيجه صحيح برسد.
از سوى ديگر مُبلّغ بايد فكر كردن و تدبر را به مخاطب بياموزد و فرصت هاى مناسب براى تفكر را به او نشان دهد، چرا كه بسيارى از مخاطبينِ غدير ساعتى براى تفكر و حوصله اى براى تدبر ندارند، و حتى از چگونگى فكر كردن اطلاعى ندارند.
از همين نگاه است كه گاهى بايد به اقرار و اعتراف گرفتن از مخاطب درباره غدير اكتفا كرد، يعنى همين قدر كه كسى اصل مطلب را قبول كرد بالاترين برگ برنده است، تا او از مراحلى از طاقچه هاى فكر را عبور كند و به مفاهيم جزئى تر برسد.
ايجاد تكليف و انگيزه با تبليغ غدير
با توجه به ضرورت دقت درباره غدير، اين وظيفه بر مُبلّغ آن اضافه مى شود كه بايد تبليغ به گونه اى باشد كه ايجاد تكليف كند، و لسان آن انگيزه براى پرداختن به مسئله غدير به وجود آورد.
البته ذات مسئله غدير به دليل ارتباط آن به حساس ترين جايگاه زندگى مردم يعنى مديريت روحى و جسمى جامعه، به گونه اى است كه هر كس خبرى از غدير در هر كجاى دنيا بشنود برايش تكليف ايجاد مى كند كه آن را پيگيرى كند و جوانب بيشترى از آن را دريابد و درباره آن تحقيق نمايد. بايد مخاطب تفهيم شود كه غدير به ما نياز ندارد، و اين ما هستيم كه به غدير نياز داريم!!
اين اتفاق حتى در اولين مراحل ابلاغ آن در زمان پيامبرصلى الله عليه وآله مكرراً اتفاق افتاد، كه يک چادر نشين اطراف مدينه بعد از غدير خدمت پيامبرصلى الله عليه وآله آمد و گفت:
يا رسول اللَّه، حاجيان قوم ما كه در حجة الوداع همراه شما بوده اند براى ما خبر آورده اند كه در بازگشت از حج در غدير خم ولايت و اطاعت على عليه السلام را واجب كرده اى. آيا اين يک دستور از جانب توست يا از جانب خداست و واجب است؟ [۱]
مى بينيم كه وقتى خبر غدير به او مى رسد اهميت مسئله و اساسى بودن آن باعث مى شود تا مدينه بيايد و از پيامبرصلى الله عليه وآله چنين سؤالى را بپرسد.
ابتدا حل مسئله را كشف كند و بعد وجوب و مفهوم اطاعت را روشن نمايد.
پانویس
- ↑ بحار الانوار: ج ۴۰ ص ۵۴ ح ۸۹ .