سید حیدر حلّی
سید حیدر بن سلیمان حلی (۱۲۴۶–۱۳۰۴ق)، شاعر برجسته شیعه اهل عراق و مشهور به «شاعر اهل بیت»، عمده عمر خود را به سرودن مدایح و مراثی خاندان پیامبر علیهم السلام اختصاص داد و با اشعار حماسی و عاطفی، تأثیر شایانی بر ادبیات مذهبی شیعه داشت. وی دانشمند و ادیب قرن سیزدهم قمری بود که آثارش، از جمله دیوان «الدر الیتیم»، سبب اشتهار در جهان اسلام شد و در نجف اشرف، مرقد امام علی علیه السلام، به خاک سپرده شد.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید حیدر بن سلیمان حلی |
| سرشناسی | شاعر اهل بیت و مرثیهسرای شیعه عراق |
| تولد | ۱۵ شعبان ۱۲۴۶ق، بیرمانه، حله، عراق |
| وفات | ۹ ربیعالثانی ۱۳۰۴ق، حله، عراق |
| محل دفن | نجف اشرف، حرم امام علی علیه السلام |
| خویشان سرشناس | آل مزید (اسدی)، پدر: سید سلیمان صغیر، جد: سلیمان کبیر |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید مهدی حلی (عمویش)، سید ابراهیم طباطبایی |
| شاگردان | سید محمد مرعشی |
| تحصیلات | ادبیات و علوم دینی در حله و نجف |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | ادبیات عربی، شعر و مرثیهسرایی |
| علت شهرت | قصاید و اشعار آیینی، مراثی امام حسین علیه السلام |
زندگینامه
سید حیدر در ۱۵ شعبان ۱۲۴۶ هجری قمری در روستای بیرمانه شهر حله عراق به دنیا آمد و نسبش با ۳۲ واسطه به زید بن علی و امام زینالعابدین علیه السلام میرسد.[۱] خاندان او، آل مزید اسدیین، از مشاهیر منطقه حله بودند و پدرش، سید سلیمان صغیر، خود از چهرههای شناختهشده محلی بود.[۲]
سید حیدر حلی تربیت و پرورش علمی و ادبی خود را نزد عمویش سید مهدی حلی آغاز کرد و در محافل ادبی شهرهای حله و نجف حضور فعال داشت.[۳] او شاگرد مستقیم سید ابراهیم طباطبایی بود و بعدها مدیریت انجمنهای ادبی نجف و حله را برعهده گرفت.[۴]
شعر سید حیدر متأثر از سید رضی و مهیار دیلمی بود و عمده اشعارش را در قالب قصاید دینی، مدح و مرثیه اهل بیت علیهم السلام سرود. او اشعار مهیار دیلمی را جمعآوری و ویرایش کرد و در قصیدهسرایی، نوآوری و عناصر عاطفی قوی را با رویکردی حماسی و اخلاقی تلفیق نمود.[۵] اشعار او اغلب در رثای امام حسین علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام بود، بهگونهای که وی «شاعر اهل بیت» لقب گرفت و نقش بارزی در ایجاد ادبیات عاشورایی شیعه ایفا کرد.[۶]
نویسندگان تراجم و پژوهشگران معاصر، سید حیدر را انسانی متعبد، متواضع، سخاوتمند[۷] و برخوردار از التزام عملی به شعائر و احکام دینی دانستهاند.[۸] وی باور داشت راه نیل به تقرب الهی، مدیحهسرایی و رثای اهل بیت علیهمالسلام است. روایات متعددی نقل شده که امام زمان علیه السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها در خواب، به اشعار او رضایت دادهاند و سید حیدر بر همین اساس ابیات خاصی را وصیت کرد همراه کفنش بگذارند.[۹]
حیدر حلی در شب چهارشنبه ۹ ربیعالثانی ۱۳۰۴ هجری قمری درگذشت و پس از تشییع باشکوه از حله به نجف، در صحن حرم امام علی علیه السلام به خاک سپرده شد. در سوگ او، مدارس دینی نجف و سامرا تعطیل شد و مجالس مرثیه با حضور بزرگان و شاعران برگزار گردید.[۱۰]
تألیفات
تألیفات سید حیدر بن سلیمان حلی عبارتاند از:
- «دمیة القصر فی شعراء العصر»
- «العقد المفصل فی نعت قبیلة المجد المؤثل»
- «الاشجان فی مراثی خیر انسان»
- «دیوان شعر»
سید حیدر حلّی و مسجد غدیر
از زمان وقوع واقعه غدیر آنجا به عنوان مکانی متبرک در تاریخ ثبت شد، و چون بر سر راه حجاج بود هیچگاه از خاطرهها محو نشد. آنجا را به نام مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله نام نهادند و به زیارت آنجا آمدند. در کنار احیای مسجد غدیر از سوی معصومین علیهم السلام و اصحاب و علما، از جمله سید حیدر کاظمی (م ۱۲۶۵ ق) معروف به سید حیدر حلّی است. او در کتاب «عمدة الزائر» میگوید: «از مساجد شریفه مسجد غدیر خم است، و این مسجد نزدیک جحفه است که امروزه به نام رابغ خوانده میشود. دیوارهای این مسجد تا امروز باقی است و سابقه آن مشهور و مشخص است.[۱۱]
راه حج غالباً از غدیر بوده ولی ناصبیان برای مخفی کردن این فضیلت جاده را تغییر دادهاند، اگرچه غدیر به جاده کنونی هم نزدیک است».[۱۲]
پانویس
- ↑ معجم رجال الفکر و الادب، ج۱، صص۴۴۲–۴۴۳
- ↑ طبقات اعلام الشیعه ج۱۴ ص۶۸۵
- ↑ طبقات اعلام الشیعه ج۱۴، ص۶۸۶
- ↑ معارف الرجال، ج۱، صص۳۲–۳۶
- ↑ ادب الطف ج۸، ص۱۵
- ↑ ریحانه الادب، ج۲، ص۶۳
- ↑ الاعلام زرکلی، ج۲، ص۳۲۹.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۶، ص۲۶۶
- ↑ تکمله امل الآمل، ج۲، ص۵۵۵
- ↑ طبقات اعلام الشیعه ج۱۴ ص۶۸۸
- ↑ چهارده قرن با غدیر: ص ۲۱۲. غدیر کجاست؟: ص ۳۲.
- ↑ عمدة الزائر: ص ۵۲.