سیر تطور گزارش واقعه غدیر در متون تفسیری زیدیه

چکیده

زیدیه یکی از فرق مهم منشعب از شیعه است که با اعتقاد به امامت «زیدبن­ علی­ بن­ الحسین» علیهماالسلام و قراردادن ویژگی­ هایی خاص برای امامت، از شیعه امامیه جدا شدند اما باور به امامت بلافصل حضرت علی ­علیه­ السلام و وجود نصوصی مانند آیات مرتبط با امامت علی علیه­ السلام و روایاتی مانند روایت غدیر، منزلت، ثقلین و... از اشتراکات زیدیه با امامیه است. با وجود این اشتراکات، برخی از فرق اسلامی غیرشیعی، به جهت برخی اشتراکات زیدیه با معتزله در تلاشند با تضعیف مسأله امامت، زیدیه را به اهل سنت نزدیک ­تر سازند. در این نوشتار با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی، دیدگاه مفسران زیدی از قرن دوم تا عصر حاضر ذیل آیات مرتبط با واقعه غدیر، گزارش و عنایت و یا غفلت این تفاسیر از واقعه غدیر تبیین شده است. اشاره به واقعه غدیر و منصوص بودن امامت امام علی علیه السلام (با شدت و ضعف) و با رویکردی نقلی و بدون وجود استدلال­ های منطقی و استنباط های عقلی، در این تفاسیر همواره وجود داشته است و اهل ­سنت و به خصوص وهابیت، با تعظیم برخی از تفاسیر زیدی مانند تفسیر «فتح القدیر» ، روایات مرتبط با غدیر را جعلی اعلام نموده و مفسر را به جهت طرح این روایات مورد نقد قرار داده ­اند. در نهایت اینکه داشتن رویکردی اثباتی توسط شیعه امامیه به منابع زیدیه و جدانساختن میراث زیدیه از میراث امامیه، به تقویت و گسترش میراث و پشتوانه فکری و فرهنگی شیعه امامی، یاری خواهد رساند.

منبع

نشریه مطالعات قرآنی نامه جامعه، پیاپی ۱۴۰ (زمستان ۱۴۰۰).