عبدالرحمن بن محمد رازی (ابن ابی حاتِم، ابومحمد)

نقل آيه تبليغ براى غدير

يكى از وجوه دلالت حدیث غدیر بر امامت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام نزول آيه «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ...» در غدير است. آيه ‏اى كه از جمله مشهورترين آيات غدير است. اختصاص آن به غدير هم نزد شيعه و غير شيعه از مسلمات است، و بين مفسرين و محدثين اهل‏ سنت مشهور است، اگر چه بعضى از آنان در صدد انحراف شأن نزول آيه بوده ‏اند.

از جمله عده‏اى از بزرگان علماى اهل‏ سنت هستند، و يكى از آنها كه نزول آيه «بَلِّغْ» را در غدير ذكر كرده ‏اند، عبدالرحمن بن محمد بن ادريس رازى، ابومحمد، ابن‏ ابى‏ حاتِم (ت ۲۴۰ يا ۲۴۱ -  م ۳۲۷ ق) است. جلال‏ الدين سيوطى در «الدرّ المنثور» نزول آيه تبلیغ در غدیر خم را از ابن‏ ابى حاتِم از ابوسعيد خُدرى نقل كرده است.

ذهبى و جمال ‏الدين اِسنَوى و ابن‏ قاضى شُهبه و جلال ‏الدين سيوطى و بدخشانى: او را توثيق كرده و ستوده ‏اند.ابن ‏عدى، حسن بن على تميمى،قاضى يوسف ميانجى، ابوالشيخ ابن‏ حيّان، ابواحمد حاكم، على بن عبدالعزيز بن مردک و ديگران از او حديث نقل كرده ‏اند.

وى شاگرد پدرش ابوحاتم محمد بن ادريس و ابوزُرعه است. همچنين سيوطى در دو كتاب خود «اللآلى المصنوعة» و «الإتقان» تصريح كرده كه ابن ‏ابى ‏حاتِم در تفسيرش به آوردن صحيح ‏ترين احاديث وارده در تفسير هر آيه ملتزم بوده است. ابوالحسن على بن ابراهيم رازى خطيب، ابويَعلى خليلى، على بن محمد مصرى، على بن احمد فرضى، عباس بن احمد، خليلى، امام ابوالوليد باجى، يحيى بن منده، ابن‏ صلاح در «الطبقات» و ابن ‏سُبكى در «طبقات»، همگى او را توثيق كرده و بسيار ستوده ‏اند، به خصوص در رجال و حديث و تفسير.

همچنين سيف ‏اللَّه ملتانى در كتابش «تنبيه السفيه» در ردّ روايتى از قول كَشّى در مدح زرارة بن اعين از زبان امام باقر علیه السلام مى‏ گويد: ابن‏ ابى‏ حاتِم از سفيان ثورى روايت كرده كه زراره اصلاً ابوجعفر را نديده است. در جايى كه كلام ابن ‏ابى ‏حاتِم كه از سفيان ثَورى معلوم ‏الحال نقل كرده حجّت است، پس روايتش در تفسير آيه تبليغ هم حجّت است. آيا جايز است كه روايت ابن ‏ابى‏ حاتِم در تكذيب يكى از عالمان شيعه حجّت باشد، ولى روايت او در فضل امیرالمؤمنین‏ علیه السلام در برابر اهل‏ سنت حجّت نباشد؟!