عمران بن حصین خزاعی (ابونجید)
عمران بن حصین خزاعی، کنیهاش ابو نجید، در سال هفتم هجری، همزمان با فتح خیبر، اسلام آورد و پس از آن در غزوههای پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله شرکت کرد. او در فتح مکه پرچمدار قبیله خزاعه بود و از صحابه فاضل و فقیه و از شیعیان و یاران امیرالمؤمنین علی علیه السلام بهشمار میرفت.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عمران بن حصین بن عبید بن کعب بن عمرو خزاعی کعبی |
| سرشناسی | صحابی پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله، فقیه، قاضی بصره |
| تولد | حدود سال ۷ هجری قمری |
| وفات | سال ۵۲ هجری قمری، بصره |
| محل دفن | بصره |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | پرچمدار قبیله خزاعه در فتح مکه، قاضی بصره |
| علت شهرت | از صحابه و یاران امام علی علیه السلام، اعتراض به خلافت ابوبکر و دفاع از ولایت علی علیه السلام |
زندگینامه[۱]
عمران بن حصین پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله، به ولایت و جانشینی بلافصل امام علی علیه السلام اعتقاد داشت و در این زمینه به خلافت ابوبکر اعتراض کرد. او به ابوبکر یادآور شد که پیامبر صلی الله علیه وآله روزی علی علیه السلام را به عنوان امیرالمؤمنین معرفی کرده و همگان به او سلام دادهاند. بریده اسلمی نیز با استناد به آیه قرآن، استدلال کرد که همانگونه که نبوت و حکومت در خاندان ابراهیم جمع شده، در خاندان پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله نیز میتواند جمع گردد. این سخنان موجب خشم عمر شد و گفته شد که آثار این خشم تا پایان عمر در او باقی ماند.
پیش از واقعه جمل، به دستور عثمان بن حنیف (نماینده امام علی علیه السلام در بصره)، عمران بن حصین نزد عایشه، طلحه و زبیر رفت تا علت حرکت آنان به سمت بصره را جویا شود. او در گفتوگو با طلحه، حرکت آنان را محکوم کرد و گفت: «شما عثمان را کشتید و ما خشمگین نشدیم؛ با علی علیه السلام بیعت کردید و ما نیز بیعت کردیم. اگر کشته شدن عثمان درست بود، چرا به اینجا آمدهاید؟ و اگر اشتباه بود، سودش به شما رسیده است».
با وجود ارادت و اعتقاد به حقانیت امام علی علیه السلام، عمران بن حصین با وسوسه نفس و تسویل شیطان از شرکت در جنگ جمل خودداری کرد و در رکاب حضرت امیر علیه السلام حضور نیافت. همچنین در جنگهای صفین و نهروان نیز نامی از او در تاریخ ثبت نشده است.
در دوران حکومت زیاد، عمران قضاوت بصره را بر عهده داشت و در سال ۵۲ هجری در همان شهر درگذشت. عمران بن حصین در دوران بیماری خود، به شدت از دیدگاه عمر انتقاد میکرد. او به مطرف گفت که پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله میان حج و متعه را جمع کرد و هیچ آیهای در قرآن بر منع آن نازل نشده است، اما مردی (اشاره به عمر) با حکمی خودساخته، آن را ممنوع ساخت.
اتمام حجت با غدیر[۲]
یکی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه وآله م که با غدیر اتمام حجت نموده عمران بن حصین است:
۱.عمران بن حصین واقعه غدیر را این گونه نقل کرده است: پیامبرصلی الله علیه وآله فرمود: شما از من پرسیدید که صاحب اختیارتان پس از من کیست، و من به شما خبر دادم. سپس دست علی بن ابی طالب علیه السلام را در غدیر خم گرفت و گفت: «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ…».[۳]
۲.پس از غصب خلافت، عمران بن حصین به ابوبکر گفت: تو در روز غدیر از کسانی بودی که به علی به عنوان امیرالمؤمنین، سلام دادی! آیا آن روز را به یاد میآوری یا فراموش کردهای؟ ابوبکر گفت: یادم هست![۴]
روایت حدیث غدیر[۵]
ابن عقده در «حدیث الولایة» حدیث غدیر را از عمران بن حصین روایت کرده است. همچنین مولوی محمدسالم بخاری و ترمذی نموده و خطیب خوارزمی و شمس الدین جزری در «اسنی المطالب» حدیث غدیر را از او نقل کردهاند.[۶]