غدیر و خم در لغت
غدیر در لغت برکه آب را گویند و نـیز زمـین پسـتی که آب باران و سیلاب ها در آن جمع شود و تا تابستان باقی نماند .
جمع آن ، غُدُر ( دو حرف اوّل مضموم ) ، غُدْر ( بـه ضم اول و سکون دوّم ) اغدرة و غدران است .
جوهری گوید : خُم غدیر معروفی است کـه بین مکه و مدینه ، در جـحفه[۱] مـی باشد .[۲]
ابن درید ( متوفای ۳۲۱ هـ . ق . ) گوید : خُم غدیر معروفی است و آن همان مکانی است که رسول خدا ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) در آنجا به ایراد خطبه پرداخت و امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ( علیه السـلام ) را برتری داد .[۳]
ابن اثیر ( متوفای ۶۰۶ ) آورده است : غدیر خم جایی است میان مکه و مدینه که آب چشمه ای در آن می ریزد و در آن مسجدی است برای پیامبر ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) .
ابن منظور نیز در لسان العرب آورده است که : غـدیر مـحلّ معروفی است میان مکّه و مدینه ، در جحفه ، و آن غدیر خم است .
و سرانجام بکری در معجم می نویسد : غدیر خم در سه مایلی جحفه ، در سمت چپ ، ابتدای دره جحفه جایی که دره الضرار بـه پایـان می رسد واقع شده . البته مراد سمت چپ کسی است که از مدینه به سوی مکه در حرکت باشد . در آنجا مسجدی است با نام مسجد غدیر و آن در مکانی بنا شده که پیـامبر ( صـلّی الله عـلیه وآله وسلّم ) امیرمؤمنان علی ( علیه السـلام ) را بـه عـنوان جانشین خود به مردم معرفی کرد .
به گفته شهید اوّل ( شهادت ۷۸۶ هـ . ق . ) دیوارهایش تا زمان ایشان پابرجا و نمایان بوده است .
منبع
میقات حج تابستان ۱۳۷۴ - شماره ۱۲.