غلبه امام زمان بر مشرکان

اَلا اِنَّهُ غالِبُ کُلِّ قَبیلَةٍ مِنْ اَهْلِ الشِّرْکِ وَ هادیها.

آگاه باشید! او بر همهٔ طوایف و قبایل اهل شرک غلبه یافته و آنها را هدایت کند.

<< قبلی بعدی >>

در روایتی از امام باقر علیه السلام از تفسیر آیهٔ: وَ قاتِلُوا الْمُشْرِکینَ کَافَّةً کَما یُقاتِلُونَکُمْ کَافَّة؛ (با همهٔ مشرکان بجنگد، چنان‌که آنان همگی با شما می‌جنگند) سؤال شد امام فرمودند: هنوز تأویل این آیه به وقوع نپوسته است. هنگامی که قائم ما از بعد ما قیام کند، آنان که زمان او را درک کنند، تأویل این آیه را خواهند دید. بی تردید آیین محمدی به هر نقطهای که شب و روز می‌رسد، خواهد رسید و دیگر اثری از شرک روی زمین باقی نمی‌ماند.

در این عبارت دو نکته مهم و قابل توجه به نظر می‌رسد:

یکی این که در این عبارت دو ویژگی متناقض را در امام زمان علیه السلام معرفی می‌کند که یکی از آن غالب بودن و دیگری هادی بودن برای دسته مغلوب است. باید توجه داشت که بسیاری از افراد غالب و پیروز، ویژگی‌هادی بودن را ندارند؛ یعنی خیلی از افراد نمی‌توانند همه صفات متضاد و متناقض را با هم و در آنِ واحد در وجودشان داشته باشند، ولی ائمه علیهم السلام دارای این نوع ویژگی‌ها هستند؛ مثلاً امیرالمؤمنین علی علیه السلام، هم یک جنگ جوی شجاعِ به تمام معناست و هم وقتی بچه یتیمی را می‌بیند، تمام پشتش به لرزه درمی‌آید و گریه می‌کند. امام زمان علیه السلام هم جامع این دو صفت متضاد است؛ یکی غالب کَلِّ قَبِیلَه، و دیگری «هادیها» است؛ یعنی ضمن این که غلبه دارد، ولی با قهر و غلبه آن‌ها را از بین نمی‌برد؛ بلکه هدایت می‌کند. از همین جمله فهمیده می‌شود که وقتی امام زمان علیه السلام ظهور می‌کند، تمام وجودش زور و غضب نیست؛ لذا در برخی از روایات داریم که حضرت در زمان ظهورش جنگ و خون ریزی زیادی خواهد داشت.

اما از طرف دیگر روایت‌هایی داریم که حضرت ابتدا اتمام حجت می‌کنند؛ مثل آن روایاتی که می‌گویند امام زمان علیه السلام در لحظه آغازین ظهور از جانب کعبه ندا می‌دهد که مردم به سوی حق بیایند که محتمل همین مضمون هستند.

در زیارت آل یاسین می‌خوانیم:

السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَلَمُ الْمَنْصُوبُ وَ الْعِلْمُ الْمَصْبُوبُ وَ الْغَوْثُ وَ الرَّحْمَةُ الْوَاسِعَةُ وَعْداً غَیْرَ مَکْذُوبٍ که صفت «واسعه» در مورد ائمه دیگر نیست؛ ولی در مورد امام زمان علیه السلام به کار رفته است و این یعنی رحمتشان فراگیر است و معلوم می‌شود چیزی که غلبه دارد، رحمت امام زمان علیه السلام است تا انتقام و از بین بردن مشرکان؛ چون ائمه مُظِهر و مَظهَر تمام نمای صفات جمال و جلال خداوند هستند و یکی از صفات جمال خداوند این است: «یا من سبقت رحمتُه غضبَه؛ ای کسی که رحمتش بر غضبش پیشی گرفته است.» با این بیان که در مورد خداوند اصل بر این است که رحمت کند ولی به خاطر دوام امواج خروشان رحمت، غضب نیز می‌کند. غضب خداوند به خاطر این است که مزاحمین رحمت را کنار بزند، تا رحمت ادامه پیدا کند؛ لذا امام زمان علیه السلام هم می‌آید تا موانع انتشار رحمتش را برچیند و این موانع چیزی جز مشرکان و ملحدان نیستند.

نکته بعدی در مورد این عبارت این است که اهل شرک در مقابل اهل توحید قرار گرفته است. توحید و شرک نیز با هم متناقض هستند؛ یعنی انسان‌ها یا مشرک اند یا موحّد. البته قابل توجه است که توجه به توحید و خداپرستی و یگانه‌پرستی در فطرت مردم است و مردم از آن موقع که آفریده شده‌اند، به دنبال تحقق کامل این فطرت در عالم بیرون هستند. این موضوع در عالم بشریت فقط به وسیله موعود امم و ادیان، حضرت مهدی علیه السلام انجام شود و این را قرآن نیز وعده داده است:

وَعَدَ اللهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنکُم وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم فِی الاَرضِ کَمَا استَخلَفَ الَّذینَ مِن قَبلِهِم وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُم دینَهُمُ الَّذِی ارتَضی لَهُم وَ لَیُبّدِّلَنَّهُم مَن بَعدِ خَوفِهِم امناً یَعبُدَونَنی لا یُشرِکُونَ بی شَیئاً وَ مَن کَفَرَ بَعدَ ذلِکَ فَاُولئِکَ هُمُ الفاسِقُون

خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، وعده داده است که حتماً آنان را در زمین جانشین [دیگران] کند، همان گونه که پیشینیان آنان را جانشین [دیگران] کرد، و قطعاً دینشان را که برای آنان پسندیده به سودشان استوار نماید، و یقیناً بیمشان را تبدیل به امنیت کند، [تا جایی که] فقط مرا بپرستند [و] هیچ چیزی را شریک من نگیرند. و آنان که پس از این نعمت‌های ویژه ناسپاسی ورزند [در حقیقت] بدکار و نافرمان‌اند.

و اساساً این مسئله، هدفِ آمدنِ امام زمان علیه السلام است. در روایات داریم که وقتی ایشان ظهور می‌کنند، در تمام نقاط زمین ندای پذیرش اسلام بلند خواهد شد. به عنوان نمونه، در روایتی، امام صادق علیه السلام فرمودند: وَ لَهُ اسلَمَ مَن فِی السَّماواتِ وَ الاَرضِ طَوعاً وَ کَرهاً قَالَ: اِذَا قَامَ القَائِمُ لَا یَبقَی ارضٌ الَّا نُودِیَ فِیهَا شَهَادهُ ان لَا الَهَ الَّا اللهِ وَ انَّ مَحَمَّداً رَسُولُ اللهِ

و در آیه دیگری از قرآن داریم که زمین را بندگان صالح خداوند به ارث می‌برند و صاحب می‌شوند: وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ اَنَّ الْاَرْضَ یرِثُهَا عِبَادِی الصَّالِحُونَ؛ و عباد صالح کسانی هستند که موحد و پرچمدار توحید هستند. از طرفی مهم‌ترین ویژگی اصحاب امام زمان علیه السلام موحد بودن ایشان است.

لذا به این نکته مهم می‌رسیم که عبارت «اَلا اِنَّهُ غالِبُ کُلِّ قَبیلَةٍ مِنْ اَهْلِ الشِّرْک» در واقع برگردان و ترجمه آیه وَعَدَ اللهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنکُم وَ عَمِلُو الصَّالِحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم فِی الاَرضِ یا آیه وَ نُرِیدُ اَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْاَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ اَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ است. نکته مهم دیگری که از این مقدمات به دست می‌آید این است که دغدغه اصلی امام زمان علیه السلام این است که مردم، موحّد و یکتاپرست شوند؛ زیرا اصل و اساس رکن جامعه جهانی، توحید است و تا این مهم تحقق نیابد، نمی‌توان جامعه اسلامی جهانی را تشکیل داد؛ لذا ایشان در حین این که غالب و پیروز است، مشرکین را نیز به راه راست و یکتاپرستی دعوت می‌کند.

همچنین در دعای ندبه در توصیف شخصیت و عملکرد امام عصر روحی فداه نیز عباراتی همچون بیان پیامبر صلی الله علیه وآله در خطبهٔ غدیر آمده که به آن اشاره می‌کنیم: این معد لقطع دابرالظلمه؛ این المرتجی لازالة الجور والعدوان؛ این قاصم شوکه المعتدین؛ این هادم ابنیة الشرک و النفاق …

کجاست آنکه آماده شده برای شکستن پشت ظالمان … و کجاست آنکه امید است که جور و دشمنی را براندازد، و کجاست شکننده شوکت سرکشان، و کجاست ویرانگر کاخ شرک و دوروئی.