۲۱٬۸۲۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
گفت: آيا مرا از پاسخ معاف مى دارى؟ گفت: نه. | گفت: آيا مرا از پاسخ معاف مى دارى؟ گفت: نه. | ||
گفت: حالا كه نپذيرفتى پس بگويم كه من | گفت: حالا كه نپذيرفتى پس بگويم كه من [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|علی علیه السلام]] را به دليل عدالتش در مردم و تقسيم يكسانش دوست داشتم، و با توجه به دليل درگيرى و مخالفتت با كسى كه از تو براى حکومت سزاوارتر بود و درخواستت نسبت به چيزى كه براى تو نيست، با تو دشمنى و عداوت ورزيدم. | ||
و على عليه السلام را دوست دارم به خاطر آنچه | و على عليه السلام را دوست دارم به خاطر آنچه [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] در غدير خم براى او قرار داد كه تو نيز شاهد بودى، و براى محبتش نسبت به بيچارگان و بزرگ داشتن دين داران. | ||
و با تو دشمنى كردم به دليل خونريزى ها و تفرقه اندازيت، و به علت متفرق ساختن صفوف يكپارچه مسلمانان و ستم پيشگى ات در قضاوت و داورى ات بر اساس هواى نفس. | و با تو دشمنى كردم به دليل خونريزى ها و تفرقه اندازيت، و به علت متفرق ساختن صفوف يكپارچه مسلمانان و ستم پيشگى ات در [[قضاوت]] و داورى ات بر اساس هواى نفس. | ||
[[معاویة بن ابی سفیان|معاویه]] گفت: فلذلک انتفخ بطنک و عظم ثدياک و ربت عجيزتک (و بدين گونه مرتكب اهانت به اين بانوى بزرگوار شد). | |||
دارميه گفت: به خدا سوگند اين مطلب ضرب المثلى بود كه درباره هند (مادر معاويه) در نزد پدرم زده مى شد! (يعنى آنچه گفتى به روشنى شايسته مادرت هند است). | دارميه گفت: به خدا سوگند اين مطلب ضرب المثلى بود كه درباره [[هند]] (مادر معاويه) در نزد پدرم زده مى شد! (يعنى آنچه گفتى به روشنى شايسته مادرت هند است). | ||
معاويه گفت: به خودت ارفاق كن و خوددارى كن. | معاويه گفت: به خودت ارفاق كن و خوددارى كن. | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
ما كه حرف خوبى گفتيم؛ انه اذا انتفخ بطن المرأة تمّ خلق ولدها، و اذا عظم ثدياها تروى رضيعها، و اذا عظمت عجيزتها رزن مجلسها. (و بدين وسيله خواست اهانت خويش را توجيه كند). | ما كه حرف خوبى گفتيم؛ انه اذا انتفخ بطن المرأة تمّ خلق ولدها، و اذا عظم ثدياها تروى رضيعها، و اذا عظمت عجيزتها رزن مجلسها. (و بدين وسيله خواست اهانت خويش را توجيه كند). | ||
دارمیه آرام گرفت و ساکت شد. | |||
معاويه گفت: آيا على را ديده اى؟ | معاويه گفت: آيا على را ديده اى؟ | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۴: | ||
گفت: آرى. گفت: يكصد شتر سرخ موى نر به همراه چوپانشان. | گفت: آرى. گفت: يكصد شتر سرخ موى نر به همراه چوپانشان. | ||
گفت: با اين ها چه مى كنى؟ گفت: با | گفت: با اين ها چه مى كنى؟ گفت: با [[شیر]] آن ها كودكان را تغذیه مى كنم و با خود آن ها بزرگسالان را زندگى مى بخشم و كسب كرامت مى كنم و ميان خويشان صلح و صفا برقرار مى كنم. | ||
گفت: اگر اين ها را به تو بدهم، آيا پيش تو جايگاه على بن ابى طالب عليه السلام را خواهم يافت؟ | گفت: اگر اين ها را به تو بدهم، آيا پيش تو جايگاه على بن ابى طالب عليه السلام را خواهم يافت؟ | ||
دارميه (يادآور چند ضرب المثل گويا و دندان شكن شد) و گفت: آب اما نه چون «صداه» (كه گواراترين چشمه است)، چراگاه اما نه چون «سعدان» (كه از بهترين گياهان چراگاهى براى شتر است)، و جوان اما نه چون مالک (كه الگوى جوانمردى در ميان ضرب المثل هاى عرب بوده است). اى عجب! بلكه حتى پائين تر از اين ها. | دارميه (يادآور چند ضرب المثل گويا و دندان شكن شد) و گفت: | ||
آب اما نه چون «صداه» (كه گواراترين چشمه است)، چراگاه اما نه چون «سعدان» (كه از بهترين گياهان چراگاهى براى شتر است)، و جوان اما نه چون مالک (كه الگوى جوانمردى در ميان ضرب المثل هاى عرب بوده است). اى عجب! بلكه حتى پائين تر از اين ها. | |||
(با اين پاسخ كوبنده دارميه، معاويه دو بيت شعر گفت با اين مضمون كه: اگر من بر شما بردبارى نكنم، پس از من از چه كسى بايد اميد بردبارى داشت؟ | (با اين پاسخ كوبنده دارميه، معاويه دو بيت شعر گفت با اين مضمون كه: اگر من بر شما بردبارى نكنم، پس از من از چه كسى بايد اميد بردبارى داشت؟ | ||
اينها را به گوارايى بگير، و رفتار فرد بزرگوارى را ياد كن كه در مقابل عداوت و دشمنى به تو پاداش آشتى و سلامتى مى دهد). | اينها را به گوارايى بگير، و رفتار فرد بزرگوارى را ياد كن كه در مقابل [[دشمنان اهل بیت و غدیر|عداوت]] و دشمنى به تو پاداش آشتى و سلامتى مى دهد). | ||
سپس اضافه كرد: به خدا سوگند اگر على زنده بود از اينها هيچ چيزى به تو نمى داد. دارميه گفت: نه به خدا نمى داد، و حتى يک موى از مال مسلمانان را! (يعنى اينها حق مسلمان است، و تو از مال خودت چيزى ندارى كه به اين و آن بدهى).<ref>ربيع الابرار: باب ۴۱. اعلام النساء المؤمنات: ص ۳۳۳. اعيان الشيعة: ج ۶ ص ۳۶۴ (به نقل از العقد الفريد) .</ref> | سپس اضافه كرد: به خدا سوگند اگر على زنده بود از اينها هيچ چيزى به تو نمى داد. دارميه گفت: نه به خدا نمى داد، و حتى يک موى از مال مسلمانان را! (يعنى اينها حق مسلمان است، و تو از مال خودت چيزى ندارى كه به اين و آن بدهى).<ref>ربيع الابرار: باب ۴۱. اعلام النساء المؤمنات: ص ۳۳۳. اعيان الشيعة: ج ۶ ص ۳۶۴ (به نقل از العقد الفريد) .</ref> | ||
| خط ۱۷۵: | خط ۱۷۷: | ||
ويژگى سوم اينكه همه راويان اين حديث، روايت را از عمّه خويش نقل مى كنند، تا به ام كلثوم، دختر فاطمه زهرا عليها السلام مى رسد، و او نيز گفته مادرش فاطمه عليها السلام را نقل مى كند. | ويژگى سوم اينكه همه راويان اين حديث، روايت را از عمّه خويش نقل مى كنند، تا به ام كلثوم، دختر فاطمه زهرا عليها السلام مى رسد، و او نيز گفته مادرش فاطمه عليها السلام را نقل مى كند. | ||
ديگر اينكه اين روايت در يكى از كتاب هاى اهل سنت آمده است، و با بيست واسطه به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى رسد، و در سلسله مشايخ صاحب كتاب نيز يكى از بانوان اهل فضل به نام «زينب» و با كنيه «ام محمد» دختر احمد بن عبدالرحيم، اهل | ديگر اينكه اين روايت در يكى از كتاب هاى اهل سنت آمده است، و با بيست واسطه به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى رسد، و در سلسله مشايخ صاحب كتاب نيز يكى از بانوان اهل فضل به نام «زينب» و با كنيه «ام محمد» دختر احمد بن عبدالرحيم، اهل [[بیت المقدس]] قرار گرفته است. | ||
در برخى منابع شيعى روايتى در فضل [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین علیه السلام]] و شيعيان حضرت با همين سند و البته با افزايش يک «فاطمه» ديگر آمده است، كه متن آن را نيز در پايان خواهيم آورد. | |||
نكته ديگر در سند اين | نكته ديگر در سند اين [[احاديث مرتبط با غدير|حدیث]] اين است كه آخرين راوى اين حديث از خاندان اهل بيت عليهم السلام - كه روايت را براى شخصى به نام بكر بن احمد نقل كرده است - سه نفر از دختران [[امام کاظم علیه السلام|امام موسی بن جعفر علیهما السلام]] از جمله «فاطمه» هستند، كه ظاهراً همان فاطمه معصومه علیها السلام است، و اين از معدود رواياتى است كه [[حضرت معصومه سلام الله علیها|حضرت معصومه علیها السلام]] آن را [[فرهنگ غدیر در تاریخ|روایت]] كرده است. | ||
و اما متن روايت: | و اما متن روايت: | ||
| خط ۱۸۵: | خط ۱۸۹: | ||
مناسب است رشته كلام را به خود ابن الجزرى واگذار كنيم: | مناسب است رشته كلام را به خود ابن الجزرى واگذار كنيم: | ||
و الطف طريق وقع لهذا الحديث و أغربه ما حدثنا به شيخنا خاتمة الحفاظ ابوبكر محمد بن عبداللَّه بن المحبّ المقدسى مشافهة، اخبرتنا الشيخه امّ محمد زينب ابنة احمد بن عبدالرحيم المقدسية، عن ابى المظفر محمد بن فتيان بن المثنى، اخبرنا ابوموسى محمد بن ابى بكر الحافظ، اخبرنا ابنعمّه والدى القاضى ابوالقاسم عبدالواحد بن محمد بن عبدالواحد المدنى بقرائتى عليه، اخبرنا ظفر بن داعى العلوى باسترآباد، اخبرنا والدى و ابواحمد بن مطرف المطرفى، قالا: حدثنا ابوسعيد الادريسى اجازه فيما اخرجه فى تاريخ استرآباد، حدثنى محمد بن محمد بن الحسن ابوالعباس الرشيدى من ولد هارون الرشيد بسمرقند و ما كتبناه الا عنه، حدثنا ابوالحسن محمد بن جعفر الحلوانى، حدثنا على بن محمد بن جعفر الاهوازى مولى الرشيد، حدثنا بكر بن احمد القصرى <ref>بكر بن احمد كه در اينجا با عنوان «قصرى» آمده است، ظاهرا همان «بكر بن احمد العصرى» است، كه در كتب رجال از او نام برده شده و داراى كتاب مناقب بوده است. او از «عصر» شاخه اى از «عبدالقيس» است، و گفته شده است كه نياى او «اشج» بر پيامبر صلى الله عليه وآله وارد شد و حضرت نخستين بار او را با عنوان «اشجّ» مخاطب ساخت.</ref>، حدثتنا فاطمة و زينب و امّ كلثوم بنات موسى بن جعفرعليه السلام، قلن: حدثتنا فاطمة بنت جعفر بن محمد الصادق عليه السلام: حدثتنى فاطمة بنت محمد بن على عليه السلام، حدثتنى فاطمة بنت على بن الحسين عليه السلام، حدثتنى فاطمة و سكينة ابنتا الحسين بن على، عن امّ كلثوم بنت فاطمة بنت النبى عليها السلام، عن | و الطف طريق وقع لهذا الحديث و أغربه ما حدثنا به شيخنا خاتمة الحفاظ ابوبكر محمد بن عبداللَّه بن المحبّ المقدسى مشافهة، اخبرتنا الشيخه امّ محمد زينب ابنة احمد بن عبدالرحيم المقدسية، عن ابى المظفر محمد بن فتيان بن المثنى، اخبرنا ابوموسى محمد بن ابى بكر الحافظ، اخبرنا ابنعمّه والدى القاضى ابوالقاسم عبدالواحد بن محمد بن عبدالواحد المدنى بقرائتى عليه، اخبرنا ظفر بن داعى العلوى باسترآباد، اخبرنا والدى و ابواحمد بن مطرف المطرفى، قالا: حدثنا ابوسعيد الادريسى اجازه فيما اخرجه فى تاريخ استرآباد، حدثنى محمد بن محمد بن الحسن ابوالعباس الرشيدى من ولد هارون الرشيد بسمرقند و ما كتبناه الا عنه، حدثنا ابوالحسن محمد بن جعفر الحلوانى، حدثنا على بن محمد بن جعفر الاهوازى مولى الرشيد، حدثنا بكر بن احمد القصرى<ref>بكر بن احمد كه در اينجا با عنوان «قصرى» آمده است، ظاهرا همان «بكر بن احمد العصرى» است، كه در كتب رجال از او نام برده شده و داراى كتاب مناقب بوده است. او از «عصر» شاخه اى از «عبدالقيس» است، و گفته شده است كه نياى او «اشج» بر پيامبر صلى الله عليه وآله وارد شد و حضرت نخستين بار او را با عنوان «اشجّ» مخاطب ساخت.</ref>، حدثتنا فاطمة و زينب و امّ كلثوم بنات موسى بن جعفرعليه السلام، قلن: حدثتنا فاطمة بنت جعفر بن محمد الصادق عليه السلام: حدثتنى فاطمة بنت محمد بن على عليه السلام، حدثتنى فاطمة بنت على بن الحسين عليه السلام، حدثتنى فاطمة و سكينة ابنتا الحسين بن على، عن امّ كلثوم بنت فاطمة بنت النبى عليها السلام، عن فاطمة عليها السلام بنت رسول اللَّه صلى الله عليه وآله، قالت: انسيتم قول رسول الله صلى الله عليه و آله يوم غدير خمّ: من كنت مولاه فعلى مولاه؟ و قوله صلى الله عليه و آله: انت منّى بمنزلة هارون من موسى؟<ref>الغدير: ج ۱ ص ۱۹۶-۱۹۷.</ref> | ||
همين حديث را با اين سند، يكى ديگر از علماى اهل سنت به نام ابوموسى مدينى در كتاب خويش كه ويژه چنين رواياتى است آورده و آنگاه افزوده است: | |||
هذا الحديث مسلسل من وجه؛ و هو ان كل واحدة من الفواطم تروى عن عمّة لها. فهو رواية خمس بنات: اخ كل واحدة منهنّ عن عمتّها.<ref>الغدير: ج ۱ ص ۱۹۷.</ref> | |||
چنانكه اشاره شد، حديث ديگرى نيز با همين سند ولى با اضافه يک فاطمه ديگر درباره فضيلت اميرالمؤمنين عليه السلام و شيعيانش وارد شده است. | چنانكه اشاره شد، حديث ديگرى نيز با همين سند ولى با اضافه يک فاطمه ديگر درباره فضيلت اميرالمؤمنين عليه السلام و شيعيانش وارد شده است. | ||
آن فاطمه نيز دختر [[امام رضا علیه السلام|امام علی بن موسی الرضا علیهما السلام]] است كه روايت را از سه عمه بزرگوارش فاطمه معصومه و زينب و ام كلثوم عليهم السلام نقل مى كند. اين حديث را مرحوم [[علامه مجلسی]] از كتاب «مسلسلات» جعفر بن على بن احمد قمى اين گونه نقل كرده است: | |||
حدثنا محمد بن على بن الحسين، قال: حدثنى احمد بن زياد بن جعفر، قال: حدثنى ابوالقاسم جعفر بن محمد العلوى العريضى، قال: قال ابوعبداللَّه احمد بن محمد بن خليل، قال: اخبرنى على بن محمد بن جعفر الاهوازى <ref>همان «على بن محمد بن جعفر الاهوازى» است كه در سند «ابن الجزرى» با عنوان «مولى الرشيد» نام برده شد. </ref>، قال: حدثنى بكر بن احنف<ref>به نظر مى رسد «بكر بن احنف» همان «بكر بن احمد» است كه در سند «ابن الجزرى» واقع شده بود و كلمه «احنف» تصحيف همان «احمد» است. چنانكه راوى از «بكر» نيز در هر دو روايت يكى است و در كتب رجال نيز نامى از «بكر بن احنف» برده نشده است. شاهد ديگر اينكه مرحوم شيخ صدوق روايتى را از بكر بن احمد بن محمد از فاطمه بنت الرضا عليه السلام نقل مى كند كه كسى جز همين بكر بن احمد نيست. عيون اخبار الرضا عليه السلام: ج ۲ ص ۷۱. بحار الانوار: ج ۷۱ ص ۳۸۸. در پاورقى بعد، متن حديث خواهد آمد. چنانكه گفتيم كلمه «القصرى» نيز در روايت «ابن الجزرى» مصحف همان «المصرى» است.</ref>، قال: حدثتنا فاطمة بنت على بن موسى الرضا عليه السلام، قالت: حدثتنى فاطمة و زينب و ام كلثوم بنات موسى بن جعفرعليه السلام، قلن: حدثتنا فاطمة بنت جعفر بن محمد عليه السلام، قالت: حدثتنى فاطمة بنت محمد بن على عليه السلام، قالت: حدثتنى فاطمة بنت على بن الحسين عليه السلام، قالت: حدثتنى فاطمة و سكينة ابنتا الحسين بن على عليه السلام، عن ام كلثوم بنت على عليه السلام، عن فاطمة بنت رسول اللَّه عليها السلام، قالت: سمعت رسول الله صلى الله عليه و آله يقول: | |||
فدخلته فاذاً انا بقصر من زمرّد اخضر مجوّف، لم أر احسن منه. و عليه باب من ياقوتة حمراء، مكلّلة بالولؤ، و على الباب ستر. فرفعت رأسى فاذاً مكتوب على الستر: شيعة على هم الفائزون. فقلت: حبيبى جبرئيل، لمن هذا؟ فقال: يا محمد، لابن عمّك و وصيك على بن ابى طالب عليه السلام. يُحشر الناس كلهم يوم القيامة حفاة عراة الا شيعة على، و يُدعى الناس باسماء امهاتهم ماخلا شيعة على؛ فانهم يُدعون باسماء آبائهم. فقلت: حبيبى جبرئيل، و كيف ذاک؟ قال: لانهم احبّوا علياً، فطاب مولدهم .<ref>در اينكه آيا اساساً حضرت رضا عليه السلام فرزندى به جز امام محمد تقى عليه السلام داشته است يا نه، ميان مورخان و ارباب تراجم اختلاف است. برخى تا شش فرزند (پنج پسر و يک دختر به نام عايشه) براى حضرت ذكر كرده اند، و برخى نيز چون شيخ مفيد در الارشاد، به جز حضرت جواد عليه السلام فرزند ديگرى را براى حضرتش ثابت نمى دانند. ابن شهرآشوب فقط يک فرزند براى حضرت قائل است كه همان حضرت جواد عليه السلام باشد. برخى نيز علاوه بر امام جواد عليه السلام از فرزند ديگرى به نام موسى نام برده اند، و برخى نيز پنج فرزند بر شمرده اند (چهار پسر به نامهاى محمد، جعفر، حسن، ابراهيم، و يک دختر) . اعيان الشيعه: ج ۲ ص ۱۳. مناقب ابن شهرآشوب: ج ۴ ص ۳۶۷. از روايت در متن و نيز روايت ديگرى كه مرحوم شيخ صدوق در عيون اخبار الرضا عليه السلام آورده و به آن اشاره دارد، به صراحت استفاده مى شود كه حضرت رضا عليه السلام دخترى به نام «فاطمه» داشته باشد. متن روايت صدوق چنين است: محمد بن احمد بن الحسين، عن على بن محمد بن عنبسه، عن بكر بن احمد بن محمد، عن فاطمه بنت الرضا، عن ابيها، عن ابيه، عن جعفر بن محمد، عن ابيه و عمّه زيد، عن ابيهما على بن الحسين، عن ابيه و عمّه، عن على بن ابى طالب عليهم السلام عن النبى صلى الله عليه وآله، قال: من كفّ غضبه كفّ اللَّه عنه عذابه، و من حسن خلقه بلّغه اللَّه درجه الصائم القائم. عيون اخبار الرضا عليه السلام: ج ۲ ص ۷۱. بحار الانوار: ج ۷۱ ص ۳۸۸. از اين رو با توجه به مجموع گفته هاى ياد شده و با عنايت به نام هايى كه براى فرزندان حضرت بر شمرده اند، مى توان گفت امام رضا عليه السلام را داراى حداقل يک فرزند و حداكثر هشت فرزند دانسته اند. </ref> | لمّا اُسرى بى الى السماء دخلت الجنة، فاذاً انا بقصر من درة بيضاء مجوّفة، و عليها باب مكلّل بالدرّ و الياقوت، و على الباب ستر. فرفعت راسى فاذاً مكتوب على الباب: لا اله الا الله، محمد رسول الله، على ولى القوم. و اذاً مكتوب على الستر: بخٍّ بخٍّ، من مثل شيعة على؟ فدخلته، فاذاً انا بقصر من عقيق احمر مجوّف، و عليه باب من فضة مكلّل بالزبرجد الاخضر. و اذاً على الباب ستر، فرفعت رأسى، فاذاً مكتوب على الباب: محمد رسول الله، على وصى المصطفى. و اذاً على الستر مكتوب: بشِّر شيعة على بطيب المولد. | ||
فدخلته فاذاً انا بقصر من زمرّد اخضر مجوّف، لم أر احسن منه. و عليه باب من ياقوتة حمراء، مكلّلة بالولؤ، و على الباب ستر. فرفعت رأسى فاذاً مكتوب على الستر: شيعة على هم الفائزون. فقلت: حبيبى جبرئيل، لمن هذا؟ فقال: يا محمد، لابن عمّك و وصيك على بن ابى طالب عليه السلام. يُحشر الناس كلهم يوم القيامة حفاة عراة الا شيعة على، و يُدعى الناس باسماء امهاتهم ماخلا شيعة على؛ فانهم يُدعون باسماء آبائهم. فقلت: حبيبى جبرئيل، و كيف ذاک؟ قال: لانهم احبّوا علياً، فطاب مولدهم.<ref>در اينكه آيا اساساً حضرت رضا عليه السلام فرزندى به جز امام محمد تقى عليه السلام داشته است يا نه، ميان مورخان و ارباب تراجم اختلاف است. برخى تا شش فرزند (پنج پسر و يک دختر به نام عايشه) براى حضرت ذكر كرده اند، و برخى نيز چون شيخ مفيد در الارشاد، به جز حضرت جواد عليه السلام فرزند ديگرى را براى حضرتش ثابت نمى دانند. ابن شهرآشوب فقط يک فرزند براى حضرت قائل است كه همان حضرت جواد عليه السلام باشد. برخى نيز علاوه بر امام جواد عليه السلام از فرزند ديگرى به نام موسى نام برده اند، و برخى نيز پنج فرزند بر شمرده اند (چهار پسر به نامهاى محمد، جعفر، حسن، ابراهيم، و يک دختر) . اعيان الشيعه: ج ۲ ص ۱۳. مناقب ابن شهرآشوب: ج ۴ ص ۳۶۷. از روايت در متن و نيز روايت ديگرى كه مرحوم شيخ صدوق در عيون اخبار الرضا عليه السلام آورده و به آن اشاره دارد، به صراحت استفاده مى شود كه حضرت رضا عليه السلام دخترى به نام «فاطمه» داشته باشد. متن روايت صدوق چنين است: محمد بن احمد بن الحسين، عن على بن محمد بن عنبسه، عن بكر بن احمد بن محمد، عن فاطمه بنت الرضا، عن ابيها، عن ابيه، عن جعفر بن محمد، عن ابيه و عمّه زيد، عن ابيهما على بن الحسين، عن ابيه و عمّه، عن على بن ابى طالب عليهم السلام عن النبى صلى الله عليه وآله، قال: من كفّ غضبه كفّ اللَّه عنه عذابه، و من حسن خلقه بلّغه اللَّه درجه الصائم القائم. عيون اخبار الرضا عليه السلام: ج ۲ ص ۷۱. بحار الانوار: ج ۷۱ ص ۳۸۸. از اين رو با توجه به مجموع گفته هاى ياد شده و با عنايت به نام هايى كه براى فرزندان حضرت بر شمرده اند، مى توان گفت امام رضا عليه السلام را داراى حداقل يک فرزند و حداكثر هشت فرزند دانسته اند. </ref> | |||
== اتمام حجت بر بانوان با غدير<ref>چهارده قرن با غدير: ص ۳۷. اسرار غدير: ص ۲۷۲. واقعه قرآنى غدير: ص ۱۱۸.</ref>== | == اتمام حجت بر بانوان با غدير<ref>چهارده قرن با غدير: ص ۳۷. اسرار غدير: ص ۲۷۲. واقعه قرآنى غدير: ص ۱۱۸.</ref>== | ||
يكى از اتمام | يكى از [[اتمام حجت]] ها بر بانوان، [[بیعت]] گرفتن از بانوان در غدير بود. توضيح اينكه برنامه دوم پس از اتمام [[خطبه غدیر]] بيعت همگانى بود كه بايد آن را اصلى ترين قسمت مراسم بعد از خطابه دانست. | ||
در اين مراسم صد و بيست هزار نفر يكى يكى شركت مى كردند و سه روز به طول مى انجاميد. | |||
در كنار بيعت مردان فرصت مناسبى را هم براى بانوان تعيين كردند كه آنان نيز در خيمه بيعت حضور يابند. | |||
براى اين كار دستور دادند تشت بزرگى از [[آب]] آوردند و پرده اى در وسط آن از يک سو تا سوى ديگر زدند به طورى كه آن را به دو قسمت تقسيم مى كرد و آن سوى پرده از اين سو ديده نمى شد. | |||
در | آنگاه [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین علیه السلام]] در يک سوى پرده مى نشست و دست مبارک را داخل آب مى گذاشت. | ||
زنان نيز در سوى ديگر پرده با قرار دادن دست خود در آب بيعت مى كردند و همزمان «السلام عليک يا اميرالمؤمنين» مى گفتند و به حضرتش [[تبریک|تبریک و تهنیت]] مى گفتند. | |||
[[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] دستور بيعت را درباره همسران خود مؤكد داشتند به خصوص آن كه همه همسران حضرت - از جمله عايشه و حفصه - در اين سفر حضور داشتند. | |||
بانوى بزرگ اسلام حضرت فاطمه زهرا | بانوى بزرگ اسلام [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه زهرا علیها السلام]]، ام هانى خواهر اميرالمؤمنين عليه السلام، فاطمه دختر حمزه و اسماء بنت عميس از بانوانى بودند كه در اين بيعت حاضر شدند. | ||
بانوان ديگرى نيز بيعت كردند كه به نامشان تصريح نشده، ولى دستور پيامبر صلى الله عليه و آله به عنوان «نساء المؤمنين» نشانگر حضور تعداد قابل توجهى از بانوان در بيعت غدير است. | بانوان ديگرى نيز بيعت كردند كه به نامشان تصريح نشده، ولى دستور پيامبر صلى الله عليه و آله به عنوان «نساء المؤمنين» نشانگر حضور تعداد قابل توجهى از بانوان در بيعت غدير است. | ||
در روزهاى آخر عمر حضرت زهرا عليها السلام عده اى از زنان مهاجر و انصار به عيادت آمدند. آن حضرت در اين فرصت مطالبى درباره مسئله غصب خلافت مطرح كردند و بر آنان اتمام حجت فرمودند. | در روزهاى آخر عمر حضرت زهرا عليها السلام عده اى از زنان مهاجر و انصار به عيادت آمدند. آن حضرت در اين فرصت مطالبى درباره مسئله غصب خلافت مطرح كردند و بر آنان [[اتمام حجت]] فرمودند. | ||
زنان سخنان حضرت را براى مردان خود نقل كردند، و در پى آن عده اى از سرشناسان [[مهاجرین|مهاجر]] و [[انصار]] به عنوان عذرخواهى نزد حضرت آمدند و عرض كردند: | |||
اى سيدة النساء، اگر ابوالحسن اين مطالب را براى ما مى گفت قبل از آنكه پيمان با اهل سقيفه را محكم كنيم و با آنان [[بیعت]] كنيم، ما هرگز به جاى او با ديگرى بيعت نمى كرديم! حضرت فرمود: | |||
از من دور شويد، كه عذرى از شما پذيرفته نيست بعد از آنكه عذرهايتان خواسته شده است. بعد از كوتاهى شما جايى براى امر و نهى باقى نمانده است. | |||
(و در روايتى فرمود:) بعد از روز غدير خم خداوند هيچ دليل و عذرى (در برابر ولايت) براى احدى باقى نگذاشته است. (و به روايتى فرمود:) آيا پدرم در روز غدير خم براى احدى عذرى باقى گذاشت؟!<ref>بحار الانوار: ج ۴۳ ص ۱۶۱. دلائل الامامة: ص ۳۸. خصال: ص ۱۷۳. </ref> | |||
== حضور بانوان در غدير و در خطبه غدير<ref>اسرار غدير: ص ۴۹. واقعه قرآنى غدير: ص ۷۴. سخنرانى استثنائى غدير: ص ۲۱.</ref>== | == حضور بانوان در غدير و در خطبه غدير<ref>اسرار غدير: ص ۴۹. واقعه قرآنى غدير: ص ۷۴. سخنرانى استثنائى غدير: ص ۲۱.</ref>== | ||
يكى از نكات ماجراى | يكى از نكات ماجراى [[غدیر]] همگانى بودن و گستردگى مخاطبان آن است. آن روز كه صد و بيست هزار نفر در برابر [[سخنرانی|منبر]] غدير گوش به سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله سپرده بودند، تركيب خانوادگى جالبى تشكيل دهنده آن مخاطبين بود. | ||
از يک سو عده اى به صورت خانوادگى در آن مراسم شركت داشتند و افرادى فقط همراه همسر خود و گروهى فقط با پسران يا دختران خود شركت كرده بودند، و مردان و زنانى هم به تنهايى آمده بودند. | از يک سو عده اى به صورت خانوادگى در آن مراسم شركت داشتند و افرادى فقط همراه همسر خود و گروهى فقط با پسران يا دختران خود شركت كرده بودند، و مردان و زنانى هم به تنهايى آمده بودند. | ||
| خط ۲۲۳: | خط ۲۴۱: | ||
گروهى ديگر اطفال خردسال خود را همراه آورده بودند.عجيب تر از همه اين موارد بانوان باردارى بودند كه با مساعد نبودن حالشان، براى درک فيض اين سفر همراه كاروان پيامبر صلى الله عليه و آله شدند، و دو كودک در بين راه يا در مكه به دنيا آمدند. | گروهى ديگر اطفال خردسال خود را همراه آورده بودند.عجيب تر از همه اين موارد بانوان باردارى بودند كه با مساعد نبودن حالشان، براى درک فيض اين سفر همراه كاروان پيامبر صلى الله عليه و آله شدند، و دو كودک در بين راه يا در مكه به دنيا آمدند. | ||
در كنار اين نكته، يكى از نكات مورد توجه در [[خطبه غدیر]]، حضور بانوان در جمع مستمعين خطبه است. در روز غدير و پس اقامه نماز جماعت و آماده سازى منبر غدير، مردم ناظر بودند كه پيامبر صلى الله عليه و آله بر فراز آن منبر ايستادند و اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواندند و به او دستور دادند بالاى منبر بيايد و در سمت راستش بايستد. | در كنار اين نكته، يكى از نكات مورد توجه در [[خطبه غدیر]]، حضور بانوان در جمع مستمعين خطبه است. | ||
در روز غدير و پس اقامه [[نماز جماعت در صحرای غدیر|نماز جماعت]] و آماده سازى منبر غدير، مردم ناظر بودند كه پيامبر صلى الله عليه و آله بر فراز آن منبر ايستادند و اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواندند و به او دستور دادند بالاى منبر بيايد و در سمت راستش بايستد. | |||
سپس حضرت نگاهى به راست و چپ جمعيت نمودند و منتظر شدند تا مردم كاملاً جمع شوند. زنان نيز در قسمتى از مجلس نشستند كه پيامبر صلى الله عليه و آله را به خوبى مى ديدند. پس از آماده شدن مردم، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله سخنرانی تاريخی و آخرين خطابه رسمى خود را براى جهانيان آغاز كردند.<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۷ و ج ۳۷ ص ۲۰۹. عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۴۴، ۹۷ ، ۳۰۱ ، ۳۰۲ . اثبات الهداة: ج ۲ ص ۲۶۷ ح ۳۸۷ ، ۳۹۱ . احقاق الحق: ج ۲۱ ص ۵۳ ، ۵۷ .</ref> | سپس حضرت نگاهى به راست و چپ جمعيت نمودند و منتظر شدند تا مردم كاملاً جمع شوند. زنان نيز در قسمتى از مجلس نشستند كه پيامبر صلى الله عليه و آله را به خوبى مى ديدند. | ||
پس از آماده شدن مردم، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله سخنرانی تاريخی و آخرين خطابه رسمى خود را براى جهانيان آغاز كردند.<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۷ و ج ۳۷ ص ۲۰۹. عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۴۴، ۹۷ ، ۳۰۱ ، ۳۰۲ . اثبات الهداة: ج ۲ ص ۲۶۷ ح ۳۸۷ ، ۳۹۱ . احقاق الحق: ج ۲۱ ص ۵۳ ، ۵۷ .</ref> | |||
== روايت غدير توسط بانوان<ref>اسرار غدير: ص ۱۰۷. چهارده قرن با غدير: ص ۱۲۱. ماهنامه كوثر (ويژه نامه غدير، ش ۲، سال اول، ارديبهشت ۱۳۷۶) : ص ۸۰-۸۵ .</ref>== | == روايت غدير توسط بانوان<ref>اسرار غدير: ص ۱۰۷. چهارده قرن با غدير: ص ۱۲۱. ماهنامه كوثر (ويژه نامه غدير، ش ۲، سال اول، ارديبهشت ۱۳۷۶) : ص ۸۰-۸۵ .</ref>== | ||
كتب مفصلى در زمينه بحث هاى رجالى و تاريخىِ مربوط به [[حدیث غدیر|سند حديث غدير]] تأليف شده است. | كتب مفصلى در زمينه بحث هاى رجالى و تاريخىِ مربوط به [[حدیث غدیر|سند حديث غدير]] تأليف شده است. | ||
در اين كتاب ها، اسماء | در اين كتاب ها، اسماء [[راویان حدیث غدیر از تابعین|راویان حدیث غدیر]] از مرد و زن جمع آورى شده و از نظر رجالى درباره موثق بودن راويان بحث شده و تاريخچه مفصلى از اسناد و راويان حديث غدير تدوين شده و جنبه هاى اعجاب انگيز آن در زمينه هاى اسناد و رجال تبيين گرديده است. | ||
شواهد موجود در كتب تاريخى گوياى اين حقيقت است كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از آغاز رسالت با رويكرد عمده زنان به آئين توحيدى روبرو شد. | شواهد موجود در كتب تاريخى گوياى اين حقيقت است كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از آغاز [[رسالت]] با رويكرد عمده زنان به آئين توحيدى روبرو شد. | ||
اولين پذيرنده اسلام حضرت | اولين پذيرنده اسلام [[حضرت خدیجه سلام الله علیها|حضرت خدیجه علیها السلام]] و اولين شهيده جناب سميه مادر عمّار و نيز بانوانى كه از سابقين و مهاجران شمرده مى شدند، نمونه روشنى از ارزش زنان در دين اسلام را به نمايش مى گذارند. همچنين حضور زنان در [[حجةالوداع|حجة الوداع]] بارزترين و ماندگارترين نوع ارزش والاى بانوان است. اخبار فراوانى كه به وسيله راويان زن از اين مراسم عظيم نقل شده گوياى تلاش گسترده زنان در پاسدارى از اين ميراث مقدس است. دستاوردهاى بانوان در عرصه اخبار غدير به دو گروه عمده تقسيم مى شود: | ||
===اخبار زنان صحابى=== | ===اخبار زنان صحابى=== | ||
يكى از نكات سفر [[حجةالوداع]]، حضور بانوان در اين سفر است. در اين سفر، همه زنان و اهل بيت | يكى از نكات سفر [[حجةالوداع]]، حضور بانوان در اين سفر است. در اين سفر، همه زنان و اهل بيت پيامبر عليهم السلام با وى همراه بودند.<ref>الغدير: ج ۱ ص ۹.</ref> | ||
گروهى از اين بانوان | گروهى از اين بانوان [[حدیث غدیر]] را نقل كرده اند، كه نام و روايتشان چنين است: | ||
==== يک) حضرت زهرا عليها السلام ==== | ==== يک) حضرت زهرا عليها السلام ==== | ||
حضرت فاطمه زهرا | [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه زهرا علیها السلام]] يگانه يادگار رسول اكرم صلى الله عليه و آله است، كه همچون ديگر [[معصومین علیهم السلام|اهل بیت علیهم السلام]] بارها به يادآورى واقعه غدير پرداخت. | ||
نگاهى به سخنان آن بزرگوار جايگاه وى در عرصه اخبار غدير را آشكار مى سازد: | نگاهى به سخنان آن بزرگوار جايگاه وى در عرصه اخبار غدير را آشكار مى سازد: | ||
الف) گروهى از انصار براى توجيه خطاى خويش در غصب خلافت به حضرت زهرا عليها السلام گفتند: اگر مطالب شما را قبل از بيعت با ديگران مى شنيديم با غير على عليه السلام بيعت نمى كرديم. | الف) گروهى از انصار براى توجيه خطاى خويش در غصب خلافت به حضرت زهرا عليها السلام گفتند: اگر مطالب شما را قبل از بيعت با ديگران مى شنيديم با غير على عليه السلام بيعت نمى كرديم. | ||
حضرت فرمود: آيا پدرم در روز غدير براى كسى جاى عذر باقى گذاشت؟!<ref>الخصال: ج ۱ ص ۱۷۳. عوالم العلوم: ج ۱۱ ص ۴۶۷.</ref> | |||
فرمود: شگفتا! آيا روز غدير را فراموش كرديد؟ محمود بن لبيد گفت: آن روز چنان بود، ولى از آنچه به شخص شما اشاره شده بگوييد. حضرت فرمود: خدا را شاهد مى گيرم شنيدم پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: على عليه السلام بهترين كسى است كه در ميان شما جانشين خود قرار مى دهم. على عليه السلام امام و جانشين بعد از من است، و دو فرزندم حسن و حسين و نه تن از فرزندان حسين عليهم السلام امامان نيک هستند. | ب) حضرت در جواب محمود بن لبيد كه پرسيده بود: آيا از سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله دليلى بر [[امامت]] على عليه السلام داريد؟ | ||
فرمود: شگفتا! آيا روز غدير را فراموش كرديد؟ محمود بن لبيد گفت: آن روز چنان بود، ولى از آنچه به شخص شما اشاره شده بگوييد. | |||
حضرت فرمود: خدا را شاهد مى گيرم شنيدم پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: على عليه السلام بهترين كسى است كه در ميان شما جانشين خود قرار مى دهم. | |||
على عليه السلام امام و جانشين بعد از من است، و دو فرزندم حسن و حسين و نه تن از فرزندان حسين عليهم السلام امامان نيک هستند. | |||
اگر از آنان اطاعت كنيد شما را هدايت خواهند كرد، و اگر با آنان مخالفت ورزيد تا قيامت اختلاف در ميان شما حاكم خواهد بود.<ref>الخصال: ج ۱ ص ۱۷۳. عوالم العلوم: ج ۱۱ ص ۴۶۷. </ref> | اگر از آنان اطاعت كنيد شما را هدايت خواهند كرد، و اگر با آنان مخالفت ورزيد تا قيامت اختلاف در ميان شما حاكم خواهد بود.<ref>الخصال: ج ۱ ص ۱۷۳. عوالم العلوم: ج ۱۱ ص ۴۶۷. </ref> | ||
روايتى با سند بسيار دقيق و مشهور بيان | روايتى با سند بسيار دقيق و مشهور بيان مى دارد كه فاطمه عليها السلام حديث غدير را چنين بيان فرمود: | ||
قال رسول الله صلى الله عليه و آله: من كنت وليه فعلى عليه السلام وليه، و من كنت امامه فعلى عليه السلام امامه<ref>احقاق الحق: ج ۲ ص ۴۶۰. و در فيض القدير: ص ۳۹۱، چنين آمده است: من كنت وليه فعلى وليه و امامه. </ref>هر كس من سرپرست اويم على عليه السلام سرپرست او است، و هر كس من امام او هستم على عليه السلام امام او است. | |||
ج) احتجاجى از فاطمه زهرا عليها السلام به وسيله چند تن از زنان به اين صورت روايت شده است: قالت: انسيتم قول رسول الله صلى الله عليه و آله يوم غدير خم: | ج) احتجاجى از فاطمه زهرا عليها السلام به وسيله چند تن از زنان به اين صورت روايت شده است: قالت: انسيتم قول رسول الله صلى الله عليه و آله يوم غدير خم: | ||
من كنت مولاه فعلى عليه السلام مولاه، و قوله: انت منى بمنزلة هارون من موسى عليهما السلام<ref>الغدير: ج ۱ ص ۱۹۷. احقاق الحق: ج ۶ ص ۲۸۲. ارجح المطالب: ص ۵۷۱ . فيض القدير: ص ۳۹۰. </ref>آيا سخن رسول | من كنت مولاه فعلى عليه السلام مولاه، و قوله: انت منى بمنزلة هارون من موسى عليهما السلام<ref>الغدير: ج ۱ ص ۱۹۷. احقاق الحق: ج ۶ ص ۲۸۲. ارجح المطالب: ص ۵۷۱ . فيض القدير: ص ۳۹۰. </ref>آيا سخن رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير خم را فراموش كرده ايد كه فرمود: | ||
هر كس من مولاى او هستم على عليه السلام مولاى او است. و آيا سخنش را فراموش كرده ايد كه فرمود: تو نسبت به من مانند هارون نسبت به موسى عليهما السلام هستى. | هر كس من مولاى او هستم على عليه السلام مولاى او است. و آيا سخنش را فراموش كرده ايد كه فرمود: تو نسبت به من مانند هارون نسبت به موسى عليهما السلام هستى. | ||
| خط ۲۶۷: | خط ۲۹۷: | ||
==== دو) ام سلمه ==== | ==== دو) ام سلمه ==== | ||
حضور همسران پيامبر صلى الله عليه و آله از جمله ام سلمه در مراسم غدير در كتب مختلف مورد تأكيد قرار گرفته است.<ref>معارج النبوة: ج ۲ ص ۳۱۸. </ref> | حضور همسران پيامبر صلى الله عليه و آله از جمله [[امّ سلمه (همسر پیامبر صلی الله علیه و آله)|ام سلمه]] در مراسم غدير در كتب مختلف مورد تأكيد قرار گرفته است.<ref>معارج النبوة: ج ۲ ص ۳۱۸. </ref> | ||
صاحب «روضة الصفا» مى گويد: چون حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله در | صاحب «روضة الصفا» مى گويد: چون حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله در [[غدیر|غدیر خم]] حديث «من كنت مولاه فعلى عليه السلام مولاه» در شأن اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود. | ||
سپس از منبر فرود آمد و در خيمه خاص خود نشست و فرمود كه اميرالمؤمنين عليه السلام در خيمه ديگر بنشيند. بعد از آن طبقات خلائق را فرمود تا به خيمه على عليه السلام رفتند و زبان به | سپس از [[سخنرانی|منبر]] فرود آمد و در خيمه خاص خود نشست و فرمود كه اميرالمؤمنين عليه السلام در خيمه ديگر بنشيند. بعد از آن طبقات خلائق را فرمود تا به خيمه على عليه السلام رفتند و زبان به [[تبریک|تهنیت]] على عليه السلام گشادند. چون مردم از اين امر فارغ شدند، امّهات مؤمنين به فرموده آن حضرت نزد على عليه السلام رفتند و او را تهنيت دادند.<ref>فيض القدير: ص۳۸۸، ۳۸۹.</ref> | ||
ام سلمه يكى از دو زن پيامبر صلى الله عليه و آله است كه حديث غدير را روايت كرده است. او ماجراى غدير را چنين باز مى گويد: اخذ رسول الله صلى الله عليه و آله بيد على عليه السلام بغدير خم، فرفعها حتى رأينا بياض ابطيه. فقال: من كنت مولاه فعلى عليه السلام مولاه. ثم قال: ايها الناس، انى مخلف فيكم الثقلين: كتاب الله و عترتى، و لن يفترقا حتى يردا علىّ الحوض<ref>الغدير: ج ۱ ص۱۷، ۱۸. ملحقات احقاق الحق: ص ۵۳ . معجم رجال الحديث: ج ۲۳ ص ۱۷۷.</ref>: | ام سلمه يكى از دو زن پيامبر صلى الله عليه و آله است كه حديث غدير را روايت كرده است. او ماجراى غدير را چنين باز مى گويد: اخذ رسول الله صلى الله عليه و آله بيد على عليه السلام بغدير خم، فرفعها حتى رأينا بياض ابطيه. فقال: من كنت مولاه فعلى عليه السلام مولاه. ثم قال: ايها الناس، انى مخلف فيكم الثقلين: كتاب الله و عترتى، و لن يفترقا حتى يردا علىّ الحوض<ref>الغدير: ج ۱ ص۱۷، ۱۸. ملحقات احقاق الحق: ص ۵۳ . معجم رجال الحديث: ج ۲۳ ص ۱۷۷.</ref>: | ||
| خط ۲۷۷: | خط ۳۰۷: | ||
در غدير خم رسول خدا صلى الله عليه و آله دست على عليه السلام را بالا برد، تا آنجا كه سفيدى زير بغلش را ديديم. | در غدير خم رسول خدا صلى الله عليه و آله دست على عليه السلام را بالا برد، تا آنجا كه سفيدى زير بغلش را ديديم. | ||
آنگاه فرمود: هر كس من مولاى او هستم، پس على عليه السلام مولاى او است. سپس فرمود: اى مردم، من دو چيز گران بها در ميان شما به جاى مى گذارم: كتاب خدا و عترتم. اين دو هرگز از هم جدا نخواهند شد، تا وقتى كنار حوض نزد من آيند. | آنگاه فرمود: هر كس من مولاى او هستم، پس على عليه السلام مولاى او است. | ||
سپس فرمود: اى مردم، من دو چيز گران بها در ميان شما به جاى مى گذارم: كتاب خدا و عترتم. اين دو هرگز از هم جدا نخواهند شد، تا وقتى كنار حوض نزد من آيند. | |||
ام سلمه از معدود كسانى است كه بعد از شهادت نبى اكرم صلى الله عليه و آله در خط ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام باقى ماند. | ام سلمه از معدود كسانى است كه بعد از شهادت نبى اكرم صلى الله عليه و آله در خط ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام باقى ماند. | ||
| خط ۲۹۴: | خط ۳۲۶: | ||
بعد از شهادت جعفر طیار به عقد [[ابوبكر بن ابى قحافه|ابوبكر]] در آمد، و از وى صاحب محمد شد. در آن زمان كه همسر ابوبكر بود، توطئه قتل وصى پيامبر صلى الله عليه و آله را با هوشيارى و ايثار تمام خنثى نمود. وى همواره از محبان و ملازمان فاطمه زهرا عليها السلام بود. او بعد از شهادت حضرت فاطمه عليها السلام از جمله همسران حضرت على عليه السلام شد. فرزندش محمد را چنان تربيت كرد كه از مريدان و مخلصان اميرالمؤمنين عليه السلام شد. | بعد از شهادت جعفر طیار به عقد [[ابوبكر بن ابى قحافه|ابوبكر]] در آمد، و از وى صاحب محمد شد. در آن زمان كه همسر ابوبكر بود، توطئه قتل وصى پيامبر صلى الله عليه و آله را با هوشيارى و ايثار تمام خنثى نمود. وى همواره از محبان و ملازمان فاطمه زهرا عليها السلام بود. او بعد از شهادت حضرت فاطمه عليها السلام از جمله همسران حضرت على عليه السلام شد. فرزندش محمد را چنان تربيت كرد كه از مريدان و مخلصان اميرالمؤمنين عليه السلام شد. | ||
زمانى كه اسماء در [[حجةالوداع|حجة الوداع]] شركت جست همسر | زمانى كه اسماء در [[حجةالوداع|حجة الوداع]] شركت جست همسر [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] بود، و محمد بن ابى بكر نيز در مسير [[حجةالوداع]] متولد شد. [[ابن عقده]] در «كتاب الولاية» حديث غدير را از او روايت كرده است.<ref>الغدير: ج ۱ ص ۱۷. </ref> | ||
اسماء همچنين از راويان حديث ردّ الشمس به شمار مى رود.<ref>الامالى (صدوق): ص۵۵، ۵۶. الارشاد: ص۱۶۳، ۱۶۴.</ref> | |||
==== چهار) امّ هانى بنت ابى طالب ==== | ==== چهار) امّ هانى بنت ابى طالب ==== | ||
| خط ۳۰۳: | خط ۳۳۷: | ||
اين بانوى گرانقدر احاديثى چون [[ثقلین(حدیث)|ثقلین]]<ref>اعلام النساء: ص ۴۸۸. ارجح المطالب: ص ۳۳۷. </ref> و غدير را از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله روايت كرده است. او درباره واقعه غدير مى گويد: | اين بانوى گرانقدر احاديثى چون [[ثقلین(حدیث)|ثقلین]]<ref>اعلام النساء: ص ۴۸۸. ارجح المطالب: ص ۳۳۷. </ref> و غدير را از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله روايت كرده است. او درباره واقعه غدير مى گويد: | ||
رسول خدا صلى الله عليه و آله از حج بازگشت تا در غدير خم فرود آمد. سپس برخاست و در گرماى سوزان چنين فرمود: اى مردم، هر كس من مولاى او هستم پس على عليه السلام مولاى او است. خدايا، هر كس او را دوست دارد دوست بدار، و هر كس با او دشمنى كند دشمن بدار. هر كس او را زبون سازد زبون گردان، و هر كس او را يارى كند يارى كن.<ref>ينابيع المودة: ص ۴۰. اعلام النساء: ص ۴۸۹. الغدير: ج ۱ ص ۱۸. احقاق الحق: ج ۲ ص ۴۶۳. </ref> | رسول خدا صلى الله عليه و آله از حج بازگشت تا در غدير خم فرود آمد. سپس برخاست و در گرماى سوزان چنين فرمود: اى مردم، هر كس من مولاى او هستم پس على عليه السلام مولاى او است. | ||
خدايا، هر كس او را دوست دارد دوست بدار، و هر كس با او دشمنى كند دشمن بدار. هر كس او را زبون سازد زبون گردان، و هر كس او را يارى كند يارى كن.<ref>ينابيع المودة: ص ۴۰. اعلام النساء: ص ۴۸۹. الغدير: ج ۱ ص ۱۸. احقاق الحق: ج ۲ ص ۴۶۳. </ref> | |||
==== پنج) عايشه دختر ابى بكر ==== | ==== پنج) عايشه دختر ابى بكر ==== | ||
او در شمار همسران پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و حاضران در [[حجةالوداع|حجة الوداع]] جاى داشت. در كتب مختلف [[اهل سنت]] روايت غدير از وى نقل شده است. | او در شمار همسران پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و حاضران در [[حجةالوداع|حجة الوداع]] جاى داشت. در كتب مختلف [[اهل سنت]] روايت غدير از وى نقل شده است. | ||
ابن عقده در | [[ابن عقده]] در «[[حدیث الولایة]]» روايت او را نيز ذكر مى كند.<ref>الغدير: ج ۱ ص ۴۸. احقاق الحق: ج ۲ ص ۴۶۰. </ref> | ||
بررسى موضع گيرى هاى وى و تطبيق آن با عملكرد ام سلمه همسر ديگر پيامبر صلى الله عليه و آله كه در تاريخ از خود بر جاى نهاده، تحقيق در انگيزه ها، تعيين جهت گيرى ها و موقعيت هاى آن دو، مى تواند براى تمام بانوان نمونه هايى تجربه شده و تاريخى و الگويى عملى و آكنده از راهكار باشد. | بررسى موضع گيرى هاى وى و تطبيق آن با عملكرد ام سلمه همسر ديگر پيامبر صلى الله عليه و آله كه در تاريخ از خود بر جاى نهاده، تحقيق در انگيزه ها، تعيين جهت گيرى ها و موقعيت هاى آن دو، | ||
مى تواند براى تمام بانوان نمونه هايى تجربه شده و تاريخى و الگويى عملى و آكنده از راهكار باشد. | |||
==== شش) فاطمه دختر حمزة بن عبدالمطلب ==== | ==== شش) فاطمه دختر حمزة بن عبدالمطلب ==== | ||
وى از صحابيات مشهور پيامبر صلى الله عليه و آله است. ابن عقده و منصور رازى | وى از صحابيات مشهور پيامبر صلى الله عليه و آله است. ابن عقده و منصور رازى [[حدیث غدیر]] را از وى نقل كرده اند.<ref>الغدير: ج ۱ ص ۵۸.</ref> | ||
==== هفت) همسر زيد بن ارقم ==== | ==== هفت) همسر زيد بن ارقم ==== | ||
از جمله كسانى كه | از جمله كسانى كه حدیث غدیر را روايت كرده اند [[زید بن ارقم انصاری|زید بن ارقم]] و نيز همسر وى مى باشد.<ref>الميزان: ص ۵۹. </ref> | ||
===روايات زنان تابعى و...=== | ===روايات زنان تابعى و...=== | ||
| خط ۳۲۲: | خط ۳۶۰: | ||
# الشيخة ام محمد زينب ابنة احمد بن عبدالرحيم المقدسيه | # الشيخة ام محمد زينب ابنة احمد بن عبدالرحيم المقدسيه | ||
# فاطمه معصومه دختر امام موسى بن جعفر عليه السلام | # فاطمه معصومه دختر [[امام کاظم علیه السلام|امام موسى بن جعفر عليه السلام]] | ||
# زينب دختر امام موسى بن جعفر عليه السلام | # زينب دختر امام موسى بن جعفر عليه السلام | ||
# ام كلثوم دختر امام موسى بن جعفر عليه السلام | # ام كلثوم دختر امام موسى بن جعفر عليه السلام | ||
# فاطمه دختر امام جعفر بن محمد صادق عليه السلام | # فاطمه دختر [[امام صادق علیه السلام|امام جعفر بن محمد صادق عليه السلام]] | ||
# فاطمه دختر امام محمد بن على باقر عليه السلام | # فاطمه دختر [[امام باقر علیه السلام|امام محمد بن على باقر عليه السلام]] | ||
# فاطمه دختر امام على بن حسين سجاد عليه السلام | # فاطمه دختر [[امام سجاد علیه السلام|امام على بن حسين سجاد عليه السلام]] | ||
# فاطمه دختر امام حسين بن على عليه السلام | # فاطمه دختر [[امام حسین علیه السلام|امام حسين بن على عليه السلام]] | ||
# سكينه دختر امام حسين بن على عليه السلام | # سكينه دختر امام حسين بن على عليه السلام | ||
# ام كلثوم دختر فاطمه زهرا عليها السلام | # ام كلثوم دختر فاطمه زهرا عليها السلام | ||
اين گروه از فاطمه زهرا عليها السلام نقل كرده اند كه حضرت فرمود | اين گروه از فاطمه زهرا عليها السلام نقل كرده اند كه حضرت فرمود: | ||
آيا سخن رسول خدا صلى الله عليه | انسيتم قول رسول اللَّه صلى الله عليه و آله يوم غدير خم: من كنت مولاه فعلى عليه السلام مولاه، و قوله: انت منى بمنزلة هارون من موسى عليهما السلام<ref>اسنى المطالب فى مناقب على بن ابى طالب عليه السلام (جزرى) : ص ۳۲. احقاق الحق: ج ۲۱ ص ۲۶، ۲۷ . بحار الانوار: ج ۳۶ ص ۳۵۳. عوالم العلوم: ج ۱۱ ص ۴۴۴. اثبات الهدى: ج ۲ ص ۵۵۳ و ج ۳ ص ۱۲۷. اعلام النساء المؤمنات: ص ۵۷۸. </ref>: | ||
آيا سخن رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير را فراموش كرديد كه فرمود: هر كس من مولاى او هستم على عليه السلام مولاى او است؟ و آيا گفتارش را فراموش كرديد كه فرمود: | |||
اى على، جايگاه تو در برابر من مانند جايگاه هارون در برابر موسى عليهما السلام است؟ | |||
==== يازده) عايشه بنت سعد ==== | ==== يازده) عايشه بنت سعد ==== | ||
الف) | الف) [[عایشه بنت سعد]] بيشتر روايت هايش را از پدرش [[سعد بن ابی وقاص (ابواسحاق)|سعد بن ابی وقاص]]<ref>الخصائص (نسائى) : ص ۴۷۳.</ref> نقل مى كند، و نزد [[ابن حجر عسقلانی|ابن حجر]] از راويان موثق به شمار مى رود.<ref>التقريب (ابن حجر) : ص ۴۷۳.</ref> | ||
او روايت غدير را از زبان پدرش چنين بازگو مى كند: كنّا مع رسول الله صلى الله عليه و آله بطريق مكة و هو متوجه اليها (كذا فى النسخ و الصحيح: و هو متوجه الى المدينة). | |||
فلما بلغ غدير خم، وقف للناس، ثم ردّ من تبعه و لحقه من تخلّف. فلما اجتمع الناس اليه قال: ايها الناس، من وليكم؟ قالوا: اللَّه و رسوله، ثلاثاً. ثم اخذ بيد على عليه السلام فأقامه، ثم قال: | |||
من كان الله و رسوله وليه فهذا وليه. اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه <ref>الغدير: ج ۱ ص ۳۸- ۴۱ . براى روايات ديگر او در فضائل اميرالمؤمنين عليه السلام مراجعه شود به: اسنى المطالب: ص ۵۲ . ملحقات احقاق الحق: ص ۱۹۰،۱۸۹.</ref>: | |||
با [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|رسول خدا صلی الله علیه و آله]] در راه مكه بوديم و او به سوى مكه توجه داشت (در نسخه هاى صحيح مى خوانيم كه به مدينه توجه داشت). | |||
وقتى به غدير خم رسيد ايستاد، تا آنان كه جلو بودند رسيدند. مردم پيرامونش گرد آمدند و حضرت فرمود: اى مردم، سرپرست شما كيست؟ حاضران سه بار گفتند: خدا و پيامبرش. | |||
آنگاه دست على عليه السلام را بلند كرد و فرمود: هر كس خدا و رسول او سرپرستش هستند اين سرپرست او است. | |||
خدايا، هر كس او را دوست دارد دوست بدار، و آن كس كه با او دشمنى مى ورزد دشمن بدار. | |||
==== دوازده) ==== | ==== دوازده) ==== | ||