سوره نساء آیه ۱۴۵ و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

با در نظر گرفتن اينكه غدير مراسم مفصلى در سه روز بوده، گذشته از آياتى كه مستقيماً در آن ايام نازل شده و در قسمت آيات نازل شده در غدير ذكر شد، آياتى هم در ضمن كلام به صورت اشاره آمده و منظور از آنها بيان شده است.

اين موارد در تفسير ۱۸ آيه است، كه از جمله اين آيات، آيه ۱۴۵ سوره نساء و آيه ۲۹ سوره نحل است:

اى مردم، امامانى كه مردم را به آتش جهنم دعوت مى‏ كنند، و ياران و [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86 تابعین] و پيروانشان در پايين ‏ترين درجه آتش جهنم جاى دارند و چه بد است اقامتگاه متكبرين ... . بدانيد كه آنان [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87_%D9%85%D9%84%D8%B9%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%88_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B7_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85 اصحاب صحیفه] ‏اند.<ref>مراجعه شود به كتاب: اسرار غدير: ص ۱۴۹ بخش ۶ .</ref>

[https://wikighadir.com/index.php/%D8%AE%D8%B7%D8%A8%D9%87_%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1 خطابه غدیر] وارد مرحله معرفى دشمنان شده و اين شناسايى را از رهبران ضلالت آغاز كرده است.

پس از آنكه امامان دعوت كننده به آتش را معرفى نموده، اينک نوبت آن است كه شدت [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B9%D8%B0%D8%A7%D8%A8 عذاب] خداوند را درباره آنان گوشزد فرمايد و اتباع آنان را نيز نشانه رود تا خود را آسوده از سزاى الهى ندانند.

در چنين موقعيتى با [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B3 اقتباس] از دو آيه [https://wikighadir.com/index.php/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 قرآن] و تركيب هر دو در يک جمله جايگاه جهنمى آنان و اتباعشان را بيان فرموده است.

آيه اول در سوره نساء و درباره «دَرك اسفَل جهنم» است. اين آيه در ضمن آياتى است كه از آيه ۱۳۷ اين سوره در وصف [https://wikighadir.com/index.php/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%86 منافقین] آغاز شده و آنان را به دوستى با كافرين و دورى از مؤمنين، و نيز انتظار بلا براى مؤمنان و حيله‏ گرى با خداوند و متحير بودن در دين توصيف فرموده، تا اينجا كه مى‏ فرمايد: «منافقين در پست‏ترين جاى جهنم ‏اند».

روزى كه بر در خانه على و فاطمه‏ عليهما السلام براى گرفتن [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA بیعت] آمدند چهار هزار نفر مسلح در كوچه‏ هاى [https://wikighadir.com/index.php/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87 مدینه] آماده بودند كه اگر مهاجمين با مشكلى رو به رو شدند به عنوان كمک بيايند.<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۲۰۲،۱۰۷.</ref>

آنگاه كه دومى فرياد زد: «هيزم بياوريد تا خانه را با اهلش آتش بزنم»، [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE تاریخ] مى ‏گويد: «فَحَمَلُوا حَزْمَ الْحَطَبِ...» يعنى عده ‏اى بسته‏ هاى هيزم را حمل كردند تا بر در خانه فاطمه ‏عليها السلام چيدند.<ref>كتاب سليم: ص ۱۴۹.</ref>

او با لگد در را شكست و بقيه در پى او بى ‏اجازه به خانه وحى يورش آوردند. آيا اينها چه كسانى بودند؟ على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام را چهل نفر مى ‏كشيدند و طناب بر گردن براى [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA بیعت] مى‏ بردند و فاطمه عليها السلام كمربند على ‏عليه السلام را گرفته مانع مى‏ شد. اينها چه كسانى بودند؟<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۳۱۷،۲۸۳،۲۷۰.</ref>

آنگاه كه فدک را غصب كردند همين گروه بودند كه راضى نبودند اين سرزمين در دست فاطمه‏ عليها السلام باشد و دلشان مى‏ تپيد كه فدک داخل بيت ‏المال شود تا همه از آن سهمى ببرند؛ و لذا در برابر هر جسارت و اقدامى نسبت به [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7_%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7 حضرت زهرا علیها السلام] مهر سكوت بر لب زدند، و كار به جايى رسيد كه آن حضرت خطابه بلند خويش را ايراد فرمايد و از هميارى مردم با ظالمين شكايت نمايد.<ref>بحار الانوار: ج ۲۹ ص ۲۴۳.</ref>

پس از «انصار» نوبت «اتباع» به معناى [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86 تابعین] است. آنان كه نگذاشتند اين آتشِ برافروخته بر ضد اهل ‏بيت‏ عليهم السلام خاموش شود و اين راه را زنده نگاه داشتند و نسل ‏هاى بعدى مسلمانان را بدان سو كشاندند؛ همچون تابعين واقعى پيامبر صلى الله عليه و آله كه نگذاشتند چراغ نورانى اسلام در نسل‏ هاى بعدى خاموش شود.

اتباع دومى پس از او نقشه بسيار دقيقى اجرا كردند تا عثمان خلافت را به دست گرفت و [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B3%D9%82%DB%8C%D9%81%D9%87 سقیفه] ده سال ديگر به حيات خود ادامه داد.

تا آنگاه كه پس از فوران ظلم سقيفه، مردم به ساحت قدس اميرالمؤمنين ‏عليه السلام پناه آوردند و [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 خلافت ظاهری امیرالمؤمنین ‏علیه السلام] آغاز شد.

عده ‏اى ديگر سر از بصره درآوردند كه دختر سقيفه رياستشان را بر عهده داشت و [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%85%DB%8C طلحه] از امضا كنندگان [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87_%D9%85%D9%84%D8%B9%D9%88%D9%86%D9%87_%D8%AF%D9%88%D9%85 صحیفه دوم] نيز در كنار او بود. در همين حال در داخل كشورِ على ‏عليه السلام و لشكر او نفوذِدار و دسته سقيفه به حدى بود كه علناً بدعت‏ هاى عمر را اجرا مى‏كردند و اگر حضرت مانعشان مى‏شد فريادشان بلند مى‏ شد.

روزى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در [https://wikighadir.com/index.php/%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87 کوفه] به [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 امام حسن‏ علیه السلام] دستور داد تا بين مردم اعلام كند: نماز تراويح كه در ماه رمضان به جماعت مى‏ خوانند -  و از بدعت‏هاى دومى است‏ممنوع و حرام است.

عرض كرد: يا اميرالمؤمنين، مردم فرياد مى‏ زنند: «واعمراه! واعمراه» يعنى: اى عمر، به فرياد ما برس!! اميرالمؤمنين‏ عليه السلام فرمود: برو و به مردم بگو: نمازتان را بخوانيد!<ref>تهذيب الاحكام: ج ۳ ص ۷۰ ح ۲۲۷.</ref> و مى ‏بينيم كه آن حضرت را وادار مى‏ كردند كه از برداشتن بدعت‏ هاى [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A8%DA%A9%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D9%82%D8%AD%D8%A7%D9%81%D9%87 ابوبکر] و [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A8 عمر] دست بردارد!

«اشياع» كه جمع «شيعه» به معناى «پيرو» است، شامل همه كسانى مى ‏شود كه در طول [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE تاریخ] به هر صورتى و در هر موقعيتى راه اولى و دومى را پذيرفته ‏اند و قلباً يا لساناً و يا عملاً در راه پيشبرد اهداف [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B3%D9%82%DB%8C%D9%81%D9%87 سقیفه] گام برداشته ‏اند. اين عنوان محدوده زمانى و مكانى ندارد و تا آخرين روز دنيا ادامه خواهد يافت و در پرونده سقيفه نام همه پيروانشان ثبت خواهد شد.

در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله انصار و اتباع و اشياع در رديف امامان آتش قرار گرفته ‏اند و يک خبر مهم درباره همه آنان اعلام شده و آن درک اسفل جهنم است، و اين همان پايه اعتقادى ماست كه هر كس راهى را برگزيند و به هر كس اقتدا كند همراه او خواهد بود و تا نهايت آن راه خواهد رفت.

نكته دوم در جمله «انهم و انصارهم و اتباعهم و اشياعهم فى الدرك الاسفل من النار»، «درك اسفل» است. كلمه «دَرْك» -  كه «دَرَك» هم در قرائت آن صحيح است -  به معناى آخرين نقطه در عمق چيزى مثل درياست.

اگر چه به نظر مى‏ رسد با ذكر كلمه اول نيازى به «اسفَل» نيست، ولى آنگاه كه جايگاه بنيانگذاران ظلم را در جهنم بدانيم درخواهيم يافت كه اين تركيب كلمات براى ترسيم آن [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B9%D8%B0%D8%A7%D8%A8 عذاب] وحشتناک لازم است.

در [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB حدیث] ديگر خدا مى‏ فرمايد: «دومى و اصحابش را در قعرى از جهنم مى‏ آويزم كه ابليس در درجه ‏اى بالاتر بر او كه پايين‏تر است مى‏ نگرد و او را لعنت مى‏ كند»!<ref>بحار الانوار: ج ۳۱ ص ۱۲۴.</ref>

حدیث ديگرى در اين زمينه از اميرالمؤمنين ‏عليه السلام وارد شده كه فرمود: روزى به سمت بيرون [https://wikighadir.com/index.php/%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87 کوفه] خارج شدم و [https://wikighadir.com/index.php/%D9%82%D9%86%D8%A8%D8%B1_(%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85) قنبر] پيشاپيش من در حركت بود. در اين هنگام [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B4%DB%8C%D8%B7%D8%A7%D9%86 ابلیس] رو به ما مى ‏آمد.

بلى، از تو شقى‏تر خلق كرده ‏ام، نزد مالک (خزانه ‏دار جهنم) برو تا به تو نشان دهد.

[https://wikighadir.com/index.php/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A8 عمر] به او گفت: اى خليفه پيامبر! چرا صداى واى و ويل بلند كرده ‏اى؟

وقتى نام «[https://wikighadir.com/index.php/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AA_%D8%AC%D9%87%D9%86%D9%85 تابوت]» را آورد گمان كردم هذيان مى‏ گويد. گفتم: كدام تابوت؟ گفت: تابوتى از آتش كه با قفلى از آتش بسته شده است. در آن دوازده نفرند، از جمله من و اين رفيقم.

گفتم: [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A8 عمر]؟ گفت: آرى، پس مقصودم كيست؟ و نيز ده نفر ديگر كه در چاهى در جهنم هستيم. بر در آن چاه صخره‏ اى است كه هرگاه خدا بخواهد جهنم را شعله‏ور كند آن صخره را بلند مى‏ كند.<ref>بحار الانوار: ج ۳۰ ص ۱۳۰،۱۲۹. كتاب سليم: ص ۳۴۹ - ۳۵۱.</ref>

معروف‏ترين نمونه چنين متكبرانى ابليس است كه خداوند در آيات متعددى از [https://wikighadir.com/index.php/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 قرآن] تكبر او را با عبارات مختلف بيان مى‏ فرمايد. در مواردى مى‏ فرمايد:

و باز در اين درجه متوقف نشدند و [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85 احکام] الهی را تغيير دادند و آن را كم يا زياد نمودند؛ و بالاتر از آن تكبر را بدانجا رساندند كه عمل كنندگان به احكام خداوند را زدند و كشتند و تبعيد نمودند.

خدايا، تو را شكر كه ما را از انصار و اتباع و اشياع [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B3%D9%82%DB%8C%D9%81%D9%87 سقیفه] قرار ندادى، و بار ديگر تو را شكر كه با نجات از اين امامان دعوت كننده به آتش در درک اسفل جهنم قرار نگرفتيم، و سپاسگزاريم كه از متكبرين نيستيم؛ بلكه از پيروان آل محمديم كه به امر خدا هدايت مى‏ كنند و تسليم ‏ترين بندگان در برابر تواند و ما را به اعلا درجه بهشت رهنمون ‏اند.