دانشنامه غدیر

ابلیس و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

صفحه بحث

ابلیس و غدیر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۵

۳۲۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲ دسامبر ۲۰۲۳
←‏حضور و ظهور ابليس در غدير[39]
خط ۴۱۶: خط ۴۱۶:


== حضور و ظهور ابليس در غدير<ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۳۱.</ref> ==
== حضور و ظهور ابليس در غدير<ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۳۱.</ref> ==
  صبح روز دوازدهم ذى‏الحجة در سفر حجةالوداع، با طلوع فجر نماز صبح خوانده شد. پس از آن مردم همچنان منتظر بودند تا نزديكى ظهر شد و پيامبررمى جمرات سه گانه را آغاز كرد و به ترتيب با همراهى مردم سه جمره را رمى كردند.
  صبح روز دوازدهم ذى‏ الحجة در سفر حجةالوداع، با طلوع فجر نماز صبح خوانده شد. پس از آن مردم همچنان منتظر بودند تا نزديكى ظهر شد و پيامبررمى جمرات سه گانه را آغاز كرد و به ترتيب با همراهى مردم سه جمره را رمى كردند.


زمينه‏سازى براى غدير چنان حساب شده و منظم پيش مى‏رفت كه ابعاد گسترده آن هر لحظه جهت گيرى تازه‏اى را نشان مى‏داد. اكنون نوبت آن بود كه با جلوه‏اى بى‏سابقه مردم منظره‏اى را كه احتمال نمى‏دادند به چشم خود ببينند.
زمينه‏ سازى براى غدير چنان حساب شده و منظم پيش مى‏رفت كه ابعاد گسترده آن هر لحظه جهت گيرى تازه ‏اى را نشان مى‏ داد. اكنون نوبت آن بود كه با جلوه‏ اى بى ‏سابقه مردم منظره ‏اى را كه احتمال نمى ‏دادند به چشم خود ببينند.


آن روز مردم در مِنا كنار پيامبرصلى الله عليه وآله بودند كه چشمشان به مردى افتاد كه به ركوع و سجود مى‏رفت و تضرع مى‏نمود. كسانى كه حاضر بودند گفتند: يا رسول اللَّه! چه نماز زيبايى مى‏خواند! فرمود: »اين همان شيطان است كه پدر شما را از بهشت بيرون كرد« .
آن روز مردم در مِنا كنار پيامبرصلى الله عليه وآله بودند كه چشمشان به مردى افتاد كه به ركوع و سجود مى ‏رفت و تضرع مى‏ نمود. كسانى كه حاضر بودند گفتند: يا رسول اللَّه! چه نماز زيبايى مى‏ خواند! فرمود:‹‹اين همان شيطان است كه پدر شما را از بهشت بيرون كرد››.


در اينجا على‏عليه السلام با بى‏اعتنايى به سوى او رفت و او را محكم تكان داد به گونه‏اى كه استخوان‏هايش در هم فرو رفت. سپس فرمود: »انشاء اللَّه تو را خواهم كشت« .
در اينجا على‏ عليه السلام با بى‏ اعتنايى به سوى او رفت و او را محكم تكان داد به گونه ‏اى كه استخوان‏ هايش در هم فرو رفت. سپس فرمود: ‹‹انشاء اللَّه تو را خواهم كشت››.


شيطان پاسخ داد: تا هنگام وقت معلوم از طرف پروردگار بر قتل من قادر نخواهى بود. چرا قصد قتل مرا كرده‏اى؟ به خدا قسم احدى تو را مبغوض نمى‏دارد مگر آنكه نطفه من قبل از نطفه پدرش در رحم مادر او قرار مى‏گيرد. من در اموال و اولاد دشمنان تو شريك هستم. آنگاه با اشاره به آيه 64 سوره اسراء گفت: اين همان كلام خداوند عز و جل در كتاب محكمش است كه مى‏فرمايد: »وَ شارِكْهُمْ فِى الاَمْوالِ وَ الاَوْلادِ« : »در اموال و اولاد آنان شريك باش« . پيامبرصلى الله عليه وآله در حالى كه مردم مى‏شنيدندفرمود:
شيطان پاسخ داد: تا هنگام وقت معلوم از طرف پروردگار بر قتل من قادر نخواهى بود. چرا قصد قتل مرا كرده‏ اى؟ به خدا قسم احدى تو را مبغوض نمى ‏دارد مگر آنكه نطفه من قبل از نطفه پدرش در رحم مادر او قرار مى‏ گيرد. من در اموال و اولاد دشمنان تو شريك هستم. آنگاه با اشاره به آيه ۶۴سوره اسراء گفت: اين همان كلام خداوند عز و جل در كتاب محكمش است كه مى‏ فرمايد:‹‹وَ شارِكْهُمْ فِى الاَمْوالِ وَ الاَوْلادِ››:‹‹در اموال و اولاد آنان شريك باش››. پيامبرصلى الله عليه وآله در حالى كه مردم مى ‏شنيدندفرمود:


»يا على، راست مى‏گويد. كسى از قريش تو را مبغوض نمى‏دارد مگر زنا زاده، و كسى از انصار تو را مبغوض نمى‏دارد مگر يهودى، و كسى از عرب تو را مبغوض نمى‏دارد مگر زنا زاده، و كسى از بقيه مردم تو را مبغوض نمى‏دارد مگر اهل شقاوت« .
‹‹يا على، راست مى ‏گويد. كسى از قريش تو را مبغوض نمى‏ دارد مگر زنا زاده، و كسى از انصار تو را مبغوض نمى‏ دارد مگر يهودى، و كسى از عرب تو را مبغوض نمى‏ دارد مگر زنا زاده، و كسى از بقيه مردم تو را مبغوض نمى‏ دارد مگر اهل شقاوت››.


سپس لحظاتى سر مبارك را پايين انداخت، و بعد سر خود را بلند كرده فرمود: »اى انصار، فرزندان خود را بر محبت على عرضه كنيد. اگر پاسخ مثبت دادند فرزند شما هستند، و اگر نپذيرفتند فرزند شما نيستند« .××× 1 علل الشرائع: ص 142. بحار الانوار: ج 18 ص 88 و ج 27 ص 151 و ج 39 ص 174 و ج 60 ص 236. مستدرك الوسائل: ج 2 ص 39. ×××
سپس لحظاتى سر مبارك را پايين انداخت، و بعد سر خود را بلند كرده فرمود:‹‹اى انصار، فرزندان خود را بر محبت على عرضه كنيد. اگر پاسخ مثبت دادند فرزند شما هستند، و اگر نپذيرفتند فرزند شما نيستند››.<ref>علل الشرائع: ص ۱۴۲. بحار الانوار: ج ۱۸ ص ۸۸ و ج ۲۷ ص ۱۵۱ و ج ۳۹ ص ۱۷۴ و ج ۶۰ ص ۲۳۶. مستدرك الوسائل: ج ۲ ص ۳۹.</ref>


  همچنين مراجعه شود به عنوان: شيطان /  آيه »وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ« .
==    دشمنى شيطان با غدير<ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۲۴۵.</ref> ==
  با برنامه ‏ريزى جامع براى سخنرانى استثنائى غدير و گام‏هاى سخن در اين خطابه جهانى، اين پيش‏ بينى‏ ها و آن تداركات با كيفيت و محتوايى كه خطابه غدير داشت و برنامه‏ هايى كه پس از سخنرانى انجام شد، در بهترين فرض ممكن به ثمر رسيد؛ به گونه‏ اى كه نتايج آن براى قرن‏ ها باقى ماند و نسل ‏هاى آينده بشريت آن را به همان عظمت تلقى كردند و نتيجه گرفتند.


==    دشمنى شيطان با غدير ==
جا دارد اين ثمره بزرگ غدير را از دشمن درجه يك آن بشنويم. شياطين و در رأس آنان ابليس، در ايام غدير خوب مى‏ فهميدند كه در آن موقعيت عظيم چه راه هدايت و نجاتى براى بنى ‏آدم تا آخرين روز دنيا پيش ‏بينى شده است.
××× 2 سخنرانى استثنائى غدير: ص 245. ×××


  با برنامه‏ريزى جامع براى سخنرانى استثنائى غدير و گام‏هاى سخن در اين خطابه جهانى، اين پيش‏بينى‏ها و آن تداركات با كيفيت و محتوايى كه خطابه غدير داشت و برنامه‏هايى كه پس از سخنرانى انجام شد، در بهترين فرض ممكن به ثمر رسيد؛ به گونه‏اى كه نتايج آن براى قرن‏ها باقى ماند و نسل‏هاى آينده بشريت آن را به همان عظمت تلقى كردند و نتيجه گرفتند.
همين كه پيامبرصلى الله عليه وآله بر فراز منبر فرمود:‹‹مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ››، ابليس فريادى كشيد و همه لشكريانش را فراخواند و به آنان گفت:‹‹اين پيامبر كارى كرد كه اگر به نتيجه برسد هرگز خدا معصيت نخواهد شد››!


جا دارد اين ثمره بزرگ غدير را از دشمن درجه يك آن بشنويم. شياطين و در رأس آنان ابليس، در ايام غدير خوب مى‏فهميدند كه در آن موقعيت عظيم چه راه هدايت و نجاتى براى بنى‏آدم تا آخرين روز دنيا پيش‏بينى شده است.
شياطين هم گفتند: امر وصايت را براى افراد معينى بعد از خود قرار داد. اين برنامه يك مسئله مستحكم شد كه هر كدام از جانشينانش از دنيا برود ديگرى به جاى او قرار مى‏ گيرد. در واقع امروز اين مرد پيمانى بست كه هيچ كس تا روز قيامت نمى ‏تواند آن را بشكند!<ref>عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۳۰۳ ۱۴۱ ۱۲۵. بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۲۵۶ ح ۴۰ و ج ۳۱ ص ۶۳۷ ح ۱۴۷ و ج ۳۷ ص ۱۶۸ ۱۶۴ ۱۳۵ ۱۱۹ و ج ۶۳ ص ۲۵۶.</ref>


همين كه پيامبرصلى الله عليه وآله بر فراز منبر فرمود: »مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ« ، ابليس فريادى كشيد و همه لشكريانش را فراخواند و به آنان گفت: »اين پيامبر كارى كرد كه اگر به نتيجه برسد هرگز خدا معصيت نخواهد شد« !
== شادى شيطان از ارتداد مسلمين<ref>روضه كافى: ص ۳۴۴ ح ۵۴۲ .</ref> ==
 
  امام باقرعليه السلام فرمود: هنگامى كه پيامبرصلى الله عليه وآله در روز غدير دست اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را گرفت، ابليس در بين گروهش فريادى كشيد و همه شياطينى كه در خشكى و دريا بودند نزد او گرد آمدند و گفتند: اى آقاى ما، و اى مولاى ما، چه نگرانى برايت پيش آمده است؟ ما فريادى وحشتناك تر از اين از تو نشنيده بوديم!
شياطين هم گفتند: امر وصايت را براى افراد معينى بعد از خود قرار داد. اين برنامه يك مسئله مستحكم شد كه هر كدام از جانشينانش از دنيا برود ديگرى به جاى او قرار مى‏گيرد. در واقع امروز اين مرد پيمانى بست كه هيچ كس تا روز قيامت نمى‏تواند آن را بشكند!××× 1 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 303 141 125. بحار الانوار: ج 28 ص 256 ح 40 و ج 31 ص 637 ح 147 و ج 37 ص 168 164 135 119 و ج 63 ص 256. ×××
 
== شادى شيطان از ارتداد مسلمين ==
2 روضه كافى: ص 344 ح 542 . ×××
 
  امام باقرعليه السلام فرمود: هنگامى كه پيامبرصلى الله عليه وآله در روز غدير دست اميرالمؤمنين‏عليه السلام را گرفت، ابليس در بين گروهش فريادى كشيد و همه شياطينى كه در خشكى و دريا بودند نزد او گرد آمدند و گفتند: اى آقاى ما، و اى مولاى ما، چه نگرانى برايت پيش آمده است؟ ما فريادى وحشتناكتر از اين از تو نشنيده بوديم!


ابليس گفت: اين پيامبر كارى كرد كه اگر به نتيجه برسد هرگز معصيت خداوند انجام نخواهد گرفت.
ابليس گفت: اين پيامبر كارى كرد كه اگر به نتيجه برسد هرگز معصيت خداوند انجام نخواهد گرفت.
خط ۴۵۲: خط ۴۴۶:
شياطين گفتند: اى آقاى ما، و اى مولاى ما، تو بودى گمراه كننده آدم!!
شياطين گفتند: اى آقاى ما، و اى مولاى ما، تو بودى گمراه كننده آدم!!


هنگامى كه منافقين در بين خود گفتند: »پيامبر از روى هواى نفس سخن‏مى‏گويد« و يكى از آن دو نفر )ابوبكر و عمر( به ديگرى گفت: »نمى‏بينى چگونه چشمانش در سرش مانند مجانين مى‏گردد« ، هنگامى كه اين سخنان را گفتند ابليس از خوشحالى فريادى كشيد و دوستانش را جمع كرد و گفت: »شما مى‏دانيد كه من قبلاً گمراه كننده آدم بوده‏ام«!؟ گفتند: آرى. ابليس گفت: »آدم عهد و پيمان را شكست ولى به خداوند كافر نشد؛ اينان عهد و پيمان را شكستند و به پيامبر كافر شدند« !!
هنگامى كه منافقين در بين خود گفتند:‹‹پيامبر از روى هواى نفس سخن‏ مى‏گويد››و يكى از آن دو نفر(ابوبكر و عمر)به ديگرى گفت:‹‹نمى‏ بينى چگونه چشمانش در سرش مانند مجانين مى‏ گردد››، هنگامى كه اين سخنان را گفتند ابليس از خوشحالى فريادى كشيد و دوستانش را جمع كرد و گفت:‹‹شما مى‏ دانيد كه من قبلاً گمراه كننده آدم بوده ‏ام››!؟ گفتند: آرى. ابليس گفت:‹‹آدم عهد و پيمان را شكست ولى به خداوند كافر نشد؛ اينان عهد و پيمان را شكستند و به پيامبر كافر شدند››!!
 
هنگامى كه پيامبرصلى الله عليه وآله از دنيا رفت و مردم غير على‏عليه السلام را براى خلافت به پا داشتند، ابليس تاج پادشاهى بر سر گذاشت و منبرى نصب كرد و بر روى آن نشست و شياطينش را جمع كرد و به آنان گفت: شادى كنيد، چرا كه تا امام قيام نكند خداوند اطاعت نمى‏شود××× 1 جمله آخر اين حديث در متن عربى چنين است: »لايُطاعُ اللَّهُ حَتّى يَقُومَ الإمامُ« . اين جمله احتمال دو معنى دارد: الف. تا امام بر حقى امور را به دست نگيرد خدا اطاعت نمى‏شود. ب. تا امام‏زمان عجل اللَّه فرجه قيام نكند خدا بطور كامل اطاعت نمى‏شود. ××× .   ××× 2 اسرار غدير: ص 70. روضه كافى: ص 344 ح 542 . ×××
 
== شركت شيطان در عدم قبول ولايت ==
××× 3 غدير در قرآن: ج 2 ص 250 249 237 236. ×××


  يكى از آياتى كه در خطبه غدير به صورت ضمنى آمده و در مورد امتحان همه جانبه خداست، آيه 179 سوره آل عمران است:
هنگامى كه پيامبرصلى الله عليه وآله از دنيا رفت و مردم غير على‏ عليه السلام را براى خلافت به پا داشتند، ابليس تاج پادشاهى بر سر گذاشت و منبرى نصب كرد و بر روى آن نشست و شياطينش را جمع كرد و به آنان گفت: شادى كنيد، چرا كه تا امام قيام نكند خداوند اطاعت نمى‏ شود جمله آخر اين حديث در متن عربى چنين است:‹‹لايُطاعُ اللَّهُ حَتّى يَقُومَ الإمامُ››. اين جمله احتمال دو معنى دارد:  


»ما كانَ اللَّه لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَ ما كانَ اللَّه لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَ لكِنَّ اللَّه يَجْتَبِى مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشاءُ، فَآمِنُوا بِاللَّه وَ رُسُلِهِ وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ« :
الف. تا امام بر حقى امور را به دست نگيرد خدا اطاعت نمى ‏شود.


ب. تا امام‏ زمان عجل اللَّه فرجه قيام نكند خدا بطور كامل اطاعت نمى ‏شود.<ref>اسرار غدير: ص ۷۰. روضه كافى: ص ۳۴۴ ح ۵۴۲ . </ref>


»خداوند مؤمنين را به حال خود رها نخواهد كرد تا آنكه خبيث را از پاكيزه جدا كند، و خداوند شما را بر غيب مطلع نمى‏كند، ولى خدا از پيامبرانش هر كس را بخواهد انتخاب مى‏كند. پس به خدا و پيامبرانش ايمان آوريد، و اگر ايمان آوريد و تقوى پيشه كنيد براى شما اجر عظيمى خواهد بود« .
== شركت شيطان در عدم قبول ولايت<ref>غدير در قرآن: ج ۲ ص ۲۵۰ ۲۴۹ ۲۳۷ ۲۳۶.</ref> ==
  يكى از آياتى كه در خطبه غدير به صورت ضمنى آمده و در مورد امتحان همه جانبه خداست، آيه۱۷۹سوره آل عمران است:


پيامبرصلى الله عليه وآله هم در خطبه غدير مى‏فرمايد: مَعاشِرَ النّاسِ، انَّ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَكُنْ لِيَذَرَكُمْ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ، وَ ما كانَ اللَّه لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ:
‹‹ما كانَ اللَّه لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَ ما كانَ اللَّه لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَ لكِنَّ اللَّه يَجْتَبِى مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشاءُ، فَآمِنُوا بِاللَّه وَ رُسُلِهِ وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ››:


اى مردم، خداوند عز و جل شما را به حال خود رها نخواهد كرد تا آنكه خبيث را از پاكيزه جدا كند، و خداوند شما را بر غيب مطلع نمى‏كند.××× 1 اسرار غدير: ص 150 بخش 6 . ×××
‹‹خداوند مؤمنين را به حال خود رها نخواهد كرد تا آنكه خبيث را از پاكيزه جدا كند، و خداوند شما را بر غيب مطلع نمى ‏كند، ولى خدا از پيامبرانش هر كس را بخواهد انتخاب مى‏ كند. پس به خدا و پيامبرانش ايمان آوريد، و اگر ايمان آوريد و تقوى پيشه كنيد براى شما اجر عظيمى خواهد بود››.


آنچه در اينجا و در حاشيه مسئله طيب و خبيث و طهارت مولد و خبث ولادت لازم به ذكر است شركت شيطان در مسئله نطفه است. شركت شيطان در عمل انسان كه به شريك بودن او در آن عمل باز مى‏گردد از عوامل قطعى در خباثت است و در عدم پذيرش ولايت اهل‏بيت‏عليهم السلام اثر يقينى دارد.
پيامبرصلى الله عليه وآله هم در خطبه غدير مى ‏فرمايد: مَعاشِرَ النّاسِ، انَّ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَكُنْ لِيَذَرَكُمْ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ، وَ ما كانَ اللَّه لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ:


خداوند در قرآن به صراحت مى‏فرمايد: »وَ شارِكْهُمْ فِى الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ«××× 2 اسراء /  64 . ×××، و بايد ديد آثار اين شرك شيطان در كجا ظاهر مى‏شود.
اى مردم، خداوند عز و جل شما را به حال خود رها نخواهد كرد تا آنكه خبيث را از پاكيزه جدا كند، و خداوند شما را بر غيب مطلع نمى‏ كند.<ref>اسرار غدير: ص ۱۵۰ بخش ۶ .</ref>


براى حذر از شركت شيطان از لسان خود او شنيدن بياد ماندنى‏تر است، چرا كه او خوب از كار خود و تأثير آن آگاه است و سماجتى عجيب بر آن دارد. روزى ابليس در برابر اميرالمؤمنين‏عليه السلام ظاهر شد و گفت: من با دشمنان تو در اموال و اولاد شركت كرده‏ام!××× 1 بحار الانوار: ج 27 ص 251. ××× و در مقابل گفت: به خدا قسم با احدى از محبينت در مادرشان شريك نشده‏ام!××× 2 بحار الانوار: ج 18 ص 88 . ×××
آنچه در اينجا و در حاشيه مسئله طيب و خبيث و طهارت مولد و خبث ولادت لازم به ذكر است شركت شيطان در مسئله نطفه است. شركت شيطان در عمل انسان كه به شريك بودن او در آن عمل باز مى‏ گردد از عوامل قطعى در خباثت است و در عدم پذيرش ولايت اهل‏بيت‏ عليهم السلام اثر يقينى دارد.


و روزى ديگر به آن حضرت گفت: اى پسر ابى‏طالب، كسى نيست كه تو را مبغوض بدارد مگر اينكه با پدرش در رحم مادرش و در فرزند و مالش شريك بوده‏ام.
خداوند در قرآن به صراحت مى‏ فرمايد:‹‹وَ شارِكْهُمْ فِى الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ››<ref>اسراء /  ۶۴ .</ref>، و بايد ديد آثار اين شرك شيطان در كجا ظاهر مى‏ شود.


كتاب خدا را خوانده‏اى كه مى‏فرمايد: »وَ شارِكْهُمْ فِى الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ ...« .××× 3 بحار الانوار: ج 39 ص 178 ح 21. ×××
براى حذر از شركت شيطان از لسان خود او شنيدن بياد ماندنى‏ تر است، چرا كه او خوب از كار خود و تأثير آن آگاه است و سماجتى عجيب بر آن دارد. روزى ابليس در برابر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام ظاهر شد و گفت: من با دشمنان تو در اموال و اولاد شركت كرده ‏ام! <ref>بحار الانوار: ج ۲۷ ص ۲۵۱.</ref> و در مقابل گفت: به خدا قسم با احدى از محبينت در مادرشان شريك نشده ‏ام!<ref>بحار الانوار: ج ۱۸ ص ۸۸ .</ref>


از مسايل پيچيده خلقت كيفيت شركت شيطان در انعقاد نطفه است كه نتيجه‏اش خبث ولادت مى‏شود. در اين باره دو حديث در دو جهت مى‏آوريم:
و روزى ديگر به آن حضرت گفت: اى پسر ابى‏ طالب، كسى نيست كه تو را مبغوض بدارد مگر اينكه با پدرش در رحم مادرش و در فرزند و مالش شريك بوده ‏ام.


امام باقرعليه السلام درباره زنا مى‏فرمايد: وقتى مردى زنا مى‏كند شيطان هم شركت مى‏كند و هر دو با هم عمل را انجام مى‏دهند در حالى كه يك نطفه است و فرزند از آن به وجود مى‏آيد و شركت شيطان مى‏شود.××× 4 وسائل الشيعة: ج 20 ص 312. ×××
كتاب خدا را خوانده ‏اى كه مى‏ فرمايد:‹‹وَ شارِكْهُمْ فِى الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ ...››.<ref>بحار الانوار: ج ۳۹ ص ۱۷۸ ح ۲۱.</ref>از مسايل پيچيده خلقت كيفيت شركت شيطان در انعقاد نطفه است كه نتيجه ‏اش خبث ولادت مى‏ شود. در اين باره دو حديث در دو جهت مى‏ آوريم:


امام صادق‏عليه السلام درباره موارد غير زنا نيز از حضور شيطان بر حذر مى‏دارد و مى‏فرمايد: هر گاه مردى به همسرش نزديك شود و براى عمل زناشويى كنار او قرار گيرد شيطان در آنجا حاضر مى‏شود. اگر نام خدا را بر زبان آورد شيطان از او دور مى‏شود، ولى اگر بدون ذكر نام خدا كار را انجام دهد شيطان شركت مى‏كند، و عمل زناشويى از هر دو با هم واقع مى‏شود در حالى كه نطفه يكى است.
امام باقرعليه السلام درباره زنا مى‏ فرمايد: وقتى مردى زنا مى‏ كند شيطان هم شركت مى‏ كند و هر دو با هم عمل را انجام مى ‏دهند در حالى كه يك نطفه است و فرزند از آن به وجود مى ‏آيد و شركت شيطان مى‏ شود. <ref>وسائل الشيعة: ج ۲۰ ص ۳۱۲.</ref>


از امام صادق‏عليه السلام پرسيدند: اين از كجا معلوم مى‏شود؟ فرمود: از حب و بغض ما.××× 5 وسائل الشيعة: ج 20 ص 113. ×××
امام صادق‏ عليه السلام درباره موارد غير زنا نيز از حضور شيطان بر حذر مى ‏دارد و مى‏ فرمايد: هر گاه مردى به همسرش نزديك شود و براى عمل زناشويى كنار او قرار گيرد شيطان در آنجا حاضر مى‏ شود. اگر نام خدا را بر زبان آورد شيطان از او دور مى ‏شود، ولى اگر بدون ذكر نام خدا كار را انجام دهد شيطان شركت مى‏ كند، و عمل زناشويى از هر دو با هم واقع مى‏ شود در حالى كه نطفه يكى است.


نمونه ديگرى كه شركت شيطان در اموال و اولاد را با هم ترسيم مى‏كند و ثمره شوم آن را گوشزد مى‏نمايد، كلام اميرالمؤمنين‏عليه السلام است كه مى‏فرمايد: ابوبكر و عمر حق ما را غصب كردند و با آن كنيزانى خريدند و زن‏ها را به ازدواج در آوردند. بدانيد كه ما شيعيانمان را از جهت حقوقمان حلال قرار داديم تا ولادتشان طيب باشد. يعنى اموال اهل‏بيت‏عليهم السلام كه غصب شده و قيمت كنيزان و مهريه زنان قرار داده شده اين ازدواج را مشوّه ساخته و ولادت آنان را از اين جهت هم ناپاك ساخته است.××× 1 بحار الانوار: ج 27 ص 147 ح 7. ×××
از امام صادق‏ عليه السلام پرسيدند: اين از كجا معلوم مى‏ شود؟ فرمود: از حب و بغض ما.<ref>وسائل الشيعة: ج ۲۰ ص ۱۱۳.</ref>


== شيطان در خطبه غدير ==
نمونه ديگرى كه شركت شيطان در اموال و اولاد را با هم ترسيم مى‏كند و ثمره شوم آن را گوشزد مى‏ نمايد، كلام اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است كه مى‏ فرمايد: ابوبكر و عمر حق ما را غصب كردند و با آن كنيزانى خريدند و زن‏ها را به ازدواج در آوردند. بدانيد كه ما شيعيان مان را از جهت حقوق مان حلال قرار داديم تا ولادتشان طيب باشد. يعنى اموال اهل‏بيت‏ عليهم السلام كه غصب شده و قيمت كنيزان و مهريه زنان قرار داده شده اين ازدواج را مشوّه ساخته و ولادت آنان را از اين جهت هم ناپاك ساخته است. <ref>بحار الانوار: ج ۲۷ ص ۱۴۷ ح ۷.</ref>
××× 2 غدير در قرآن: ج 2 ص 135 35. واقعه قرآنى غدير: ص 92. ×××


== شيطان در خطبه غدير<ref>غدير در قرآن: ج ۲ ص ۱۳۵ ۳۵. واقعه قرآنى غدير: ص ۹۲.</ref> ==
  پيامبرصلى الله عليه وآله در چند فراز از خطبه غدير نام شيطان را بردند:
  پيامبرصلى الله عليه وآله در چند فراز از خطبه غدير نام شيطان را بردند:


1-  در فرازى از بخش اول خطبه غدير نام شياطين را برده و خداوند را هلاك كننده آنان معرفى فرمود:
۱-  در فرازى از بخش اول خطبه غدير نام شياطين را برده و خداوند را هلاك كننده آنان معرفى فرمود:قاصِمُ كُلِّ جَبّارٍ عَنيدٍ، وَ مُهْلِكُ كُلِّ شَيْطانٍ مَريدٍ.در هم شكننده هر زورگوى با عناد، و هلاك كننده هر شيطان سر پيچ و متمرّد.
 
قاصِمُ كُلِّ جَبّارٍ عَنيدٍ، وَ مُهْلِكُ كُلِّ شَيْطانٍ مَريدٍ.
 
در هم شكننده هر زورگوى با عناد، و هلاك كننده هر شيطان سر پيچ و متمرّد.


2-  در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير، با يادى از حضرت آدم‏عليه السلام و ماجراى او با شيطان، مردم را متوجه دو نكته بزرگ نمود. از يك سو حسد شيطان را يادآور شد و هشدار داد كه مبادا درباره على‏عليه السلام حسد ورزيد كه اعمالتان نابود شود. از سوى ديگر لغزش حضرت آدم‏عليه السلام را با اين عنوان مطرح كرد كه او با يك خطا از بهشت رانده شد در حالى كه صفوة اللَّه بود، و متذكر شد كه شما هر لحظه در معرض لغزش و خطا قرار داريد در حالى كه مقام شما از حضرت آدم‏عليه السلام بسيار پايين‏تر است و در ميان شما دشمنان خدا وجود دارند.
۲-  در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير، با يادى از حضرت آدم ‏عليه السلام و ماجراى او با شيطان، مردم را متوجه دو نكته بزرگ نمود. از يك سو حسد شيطان را يادآور شد و هشدار داد كه مبادا درباره على‏ عليه السلام حسد ورزيد كه اعمالتان نابود شود. از سوى ديگر لغزش حضرت آدم ‏عليه السلام را با اين عنوان مطرح كرد كه او با يك خطا از بهشت رانده شد در حالى كه صفوة اللَّه بود، و متذكر شد كه شما هر لحظه در معرض لغزش و خطا قرار داريد در حالى كه مقام شما از حضرت آدم‏ عليه السلام بسيار پايين‏ تر است و در ميان شما دشمنان خدا وجود دارند.مَعاشِرَ النّاسِ، اِنَّ اِبْليسَ اَخْرَجَ آدَمَ مِنَ الْجَنَّةِ بِالْحَسَدِ، فَلا تَحْسُدُوهُ فَتَحْبِطَ اَعْمالُكُمْ وَ تَزِلَّ اَقْدامُكُمْ، فَإِنَّ آدَمَ اُهْبِطَ إلَى الاَرْضِ بِخَطيئَةٍ واحِدَةٍ، وَ هُوَ صَفْوَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ كَيْفَ بِكُمْ وَ اَنْتُمْ اَنْتُمْ وَ مِنْكُمْ اَعْداءُ اللَّهِ:اى مردم، شيطان آدم را با حسد از بهشت بيرون كرد. مبادا به على حسد كنيد كه اعمالتان نابود شود و قدم‏ هايتان بلغزد. آدم به خاطر يك خطا به زمين فرستاده شد در حالى كه انتخاب شده خداوند عز و جل بود، پس شما چگونه خواهيد بود در حالى كه شماييد و در بين شما دشمنان خدا هستند.


مَعاشِرَ النّاسِ، اِنَّ اِبْليسَ اَخْرَجَ آدَمَ مِنَ الْجَنَّةِ بِالْحَسَدِ، فَلا تَحْسُدُوهُ فَتَحْبِطَ اَعْمالُكُمْ وَ تَزِلَّ اَقْدامُكُمْ، فَإِنَّ آدَمَ اُهْبِطَ إلَى الاَرْضِ بِخَطيئَةٍ واحِدَةٍ، وَ هُوَ صَفْوَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ كَيْفَ بِكُمْ وَ اَنْتُمْ اَنْتُمْ وَ مِنْكُمْ اَعْداءُ اللَّهِ:
۳-  پيامبرصلى الله عليه وآله در دنباله سخن خود در بخش پنجم خطبه غدير با يادى از حضرت آدم‏ عليه السلام و ماجراى او با شيطان، مردم را متوجه دو نكته بزرگ نمود. از يك سو حسد شيطان را يادآور شد و هشدار داد كه مبادا درباره على ‏عليه السلام حسد ورزيد كه اعمالتان سقوط كند.از سوى ديگر لغزش حضرت آدم‏ عليه السلام را با اين عنوان مطرح كرد كه او با يك خطا از بهشت رانده شد در حالى كه صفوة اللَّه بود، و متذكر شد كه شما هر لحظه در معرض لغزش و خطا قرار داريد در حالى كه مقام شما از حضرت آدم ‏عليه السلام بسيار پايين ‏تر است و در ميان شما دشمنان خدا وجود دارند.
 
اى مردم، شيطان آدم را با حسد از بهشت بيرون كرد. مبادا به على حسد كنيد كه اعمالتان نابود شود و قدم‏هايتان بلغزد. آدم به خاطر يك خطا به زمين فرستاده شد در حالى كه انتخاب شده خداوند عز و جل بود، پس شما چگونه خواهيد بود در حالى كه شماييد و در بين شما دشمنان خدا هستند.
 
3-  پيامبرصلى الله عليه وآله در دنباله سخن خود در بخش پنجم خطبه غدير با يادى از حضرت آدم‏ عليه السلام و ماجراى او با شيطان، مردم را متوجه دو نكته بزرگ نمود. از يك سو حسد شيطان را يادآور شد و هشدار داد كه مبادا درباره على‏عليه السلام حسد ورزيد كه اعمالتان سقوط كند.
 
از سوى ديگر لغزش حضرت آدم‏عليه السلام را با اين عنوان مطرح كرد كه او با يك خطا از بهشت رانده شد در حالى كه صفوة اللَّه بود، و متذكر شد كه شما هر لحظه در معرض لغزش و خطا قرار داريد در حالى كه مقام شما از حضرت آدم‏عليه السلام بسيار پايين‏تر است و در ميان شما دشمنان خدا وجود دارند.


به عنوان تكميل در مورد عذاب ابليس در قيامت و البته مقايسه عذاب او با عذاب عمر بن خطاب در حديث چنين آمده است:
به عنوان تكميل در مورد عذاب ابليس در قيامت و البته مقايسه عذاب او با عذاب عمر بن خطاب در حديث چنين آمده است:


روز قيامت ابليس را مى‏آورند در حالى كه با يك افسار آتشين بر او لجام زده‏اند، ولى دومى را مى‏آورند در حالى كه با دو افسار آتشين بر او لجام زده‏اند. ابليس نزد او مى‏رود و فرياد مى‏زند و مى‏گويد: مادر به عزايت بنشيند، تو كيستى؟ من كسى هستم كه اولين و آخرين را گول زدم ولى با يك افسار بسته شده‏ام در حالى كه تو با دو افسار بسته شده‏اى؟!
روز قيامت ابليس را مى‏ آورند در حالى كه با يك افسار آتشين بر او لجام زده‏ اند، ولى دومى را مى ‏آورند در حالى كه با دو افسار آتشين بر او لجام زده ‏اند. ابليس نزد او مى ‏رود و فرياد مى ‏زند و مى‏ گويد: مادر به عزايت بنشيند، تو كيستى؟ من كسى هستم كه اولين و آخرين را گول زدم ولى با يك افسار بسته شده‏ ام در حالى كه تو با دو افسار بسته شده ‏اى؟!
 
دومى مى‏گويد: من كسى هستم كه هر دستورى دادم اطاعت شدم در حالى كه خداوند دستور مى‏ داد و مورد عصيان و سرپيچى قرار مى‏ گرفت.××× 1 كتاب سليم: ص 165 164. ×××


== غدير روز شناخت شياطينِ انس و ياوران ابليس ==
دومى مى‏ گويد: من كسى هستم كه هر دستورى دادم اطاعت شدم در حالى كه خداوند دستور مى‏ داد و مورد عصيان و سرپيچى قرار مى‏ گرفت.<ref>كتاب سليم: ص ۱۶۵ ۱۶۴.</ref>
××× 2 غدير در قرآن: ج 3 ص 311 309. ×××


  دشمنان غدير به طور جدى در آيات قرآن مطرح شده‏اند، و پيامبرصلى الله عليه وآله به صراحت آياتى از قرآن را به آنان تفسير كرده است. در اين باره مى‏توان 21 عنوان از آيات غدير استخراج نمود، كه از جمله آنها »روز شناخت شياطينِ انس« و »روز شناخت ياوران ابليس« است:
== غدير روز شناخت شياطينِ انس و ياوران ابليس<ref>غدير در قرآن: ج ۳ ص ۳۱۱ ۳۰۹.</ref> ==
  دشمنان غدير به طور جدى در آيات قرآن مطرح شده‏ اند، و پيامبرصلى الله عليه وآله به صراحت آياتى از قرآن را به آنان تفسير كرده است. در اين باره مى‏ توان۲۱ عنوان از آيات غدير استخراج نمود، كه از جمله آنها‹‹روز شناخت شياطينِ انس››و‹‹روز شناخت ياوران ابليس››است:


غدير آن روزى است كه شياطين در پوست انسان خود را نشان دادند، در حالى كه سعى در مخفى كارى حال خود داشتند و خود را به پيامبرصلى الله عليه وآله بسيار نزديك نشان مى‏دادند.
غدير آن روزى است كه شياطين در پوست انسان خود را نشان دادند، در حالى كه سعى در مخفى كارى حال خود داشتند و خود را به پيامبرصلى الله عليه وآله بسيار نزديك نشان مى ‏دادند.


آن روز با نزول آيه »وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِىٍّ عَدُوًّا شَياطِينَ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ يُوحِى بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً«××× 3 انعام /  112. ××× بر همه معلوم شد كه چه آتشى زير خاكستر براى اسلام تدارك فتنه مى‏بيند.
آن روز با نزول آيه‹‹وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِىٍّ عَدُوًّا شَياطِينَ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ يُوحِى بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً››<ref>انعام /  ۱۱۲.</ref> بر همه معلوم شد كه چه آتشى زير خاكستر براى اسلام تدارك فتنه مى ‏بيند.


همچنين غدير روز شناسايى كسانى بود كه ابليس چشم اميد بدانان داشت و در آرزوى يارى آنان لحظه‏شمارى مى‏كرد، تا آنجا كه گمان خود را بر آنان عملى كرد و مصداق »وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ«××× 1 سبأ /  20. ××× شدند، در حالى كه گروه »إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ«××× 2 حجر /  42. ××× همچنان ستبر و استوار راه خود را ادامه دادند.
همچنين غدير روز شناسايى كسانى بود كه ابليس چشم اميد بدانان داشت و در آرزوى يارى آنان لحظه‏ شمارى مى‏كرد، تا آنجا كه گمان خود را بر آنان عملى كرد و مصداق‹‹وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ››<ref>سبأ /  ۲۰.</ref> شدند، در حالى كه گروه‹‹إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ››<ref>حجر /  ۴۲.</ref>همچنان ستبر و استوار راه خود را ادامه دادند.


== فرياد شيطان در غدير ==
== فرياد شيطان در غدير<ref>اسرار غدير: ص ۶۹ .</ref> ==
××× 3 اسرار غدير: ص 69 . ×××
  امام باقرعليه السلام فرمود: ابليس چهار مرتبه فرياد بلند كشيده است: روزى كه مورد لعن خداوند قرار گرفت، روزى كه از آسمان‏ ها به زمين فرستاده شد، روزى كه پيامبرصلى الله عليه وآله مبعوث شد، روز غدير خم(كه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام منصوب شد).<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۱.</ref>


  امام باقرعليه السلام فرمود: ابليس چهار مرتبه فرياد بلند كشيده است: روزى كه مورد لعن خداوند قرار گرفت، روزى كه از آسمان‏ها به زمين فرستاده شد، روزى كه پيامبرصلى الله عليه وآله مبعوث شد، روز غدير خم )كه اميرالمؤمنين‏عليه السلام منصوب شد( .××× 4 بحار الانوار: ج 37 ص 121. ×××
==   فريب ابليس در خطبه غدير<ref>اسرار غدير: ص ۲۱۶.</ref> ==
 
  پيامبرصلى الله عليه وآله در خطبه غدير و در حاشيه شناخت ائمه ضلال به عموم مردم متذكر شدند كه از خود مطمئن نباشيد و از هواى نفس و فريب شيطان در حذر باشيد، و بدانيد كه اگر من از دنيا رفتم يا كشته شدم اين احتمال وجود دارد كه نه تنها گمراه شويد بلكه عقب گرد كنيد و به جاهليت برگرديد.
==   فريب ابليس در خطبه غدير ==
××× 5 اسرار غدير: ص 216. ×××
 
  پيامبرصلى الله عليه وآله در خطبه غدير و در حاشيه شناخت ائمه ضلال به عموم مردم متذكر شدند كه از خود مطمئن نباشيد و از هواى نفس و فريب شيطان در حذر باشيد، و بدانيد كه اگر من از دنيا رفتم يا كشته شدم اين احتمال وجود دارد كه نه تنها گمراه شويد بلكه عقبگرد كنيد و به جاهليت برگرديد.
 
== نااميدى ابليس و شياطين در غدير ==
××× 6 غدير در قرآن: ج 1 ص 347. ×××


== نااميدى ابليس و شياطين در غدير<ref>غدير در قرآن: ج ۱ ص ۳۴۷.</ref> ==
  از جمله آياتى كه در غدير بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شده اين آيه است:
  از جمله آياتى كه در غدير بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شده اين آيه است:


»الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً«××× 7 مائده /  3. ×××:
‹‹الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً››<ref>مائده /  ۳.</ref>:


»امروز كسانى كه كافر شدند از تخريب دين شما نااميد شدند، پس از آنان نترسيد و از خدا بترسيد. امروز دين شما را كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دين شما راضى شدم« .
‹‹امروز كسانى كه كافر شدند از تخريب دين شما نااميد شدند، پس از آنان نترسيد و از خدا بترسيد. امروز دين شما را كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دين شما راضى شدم››.


آنچه در اينجا قابل ذكر است اينكه يأس و نااميدى دشمنان اسلام كه در آيه آمده تا آنجا پيش رفت كه ابليس و شياطين -  كه پايه گذاران كفرو نفاق در جهانند -  اهميت و ارزش اعلان چنين ولايتى در غدير را دريافتند، و در بين خود از اين شكست فرياد بر آوردند.
آنچه در اينجا قابل ذكر است اينكه يأس و نااميدى دشمنان اسلام كه در آيه آمده تا آنجا پيش رفت كه ابليس و شياطين -  كه پايه گذاران كفرو نفاق در جهانند -  اهميت و ارزش اعلان چنين ولايتى در غدير را دريافتند، و در بين خود از اين شكست فرياد بر آوردند.


اصحاب ابليس به او گفتند: اين امت مورد رحمت قرار گرفتند و از گمراهى محفوظ شدند و ديگر نه ما را و نه تو را بر آنان راهى نيست، چرا كه امام و پناه خود بعد از پيامبرشان را شناختند.××× 1 كتاب سليم: ص 579 . الكافى )روضه( : ج 8 ص 343 ح 541 . ×××
اصحاب ابليس به او گفتند: اين امت مورد رحمت قرار گرفتند و از گمراهى محفوظ شدند و ديگر نه ما را و نه تو را بر آنان راهى نيست، چرا كه امام و پناه خود بعد از پيامبرشان را شناختند.<ref>كتاب سليم: ص ۵۷۹ . الكافى(روضه) ج ۸ ص ۳۴۳ ح ۵۴۱ .</ref>
 
ابليس هم به آنان گفت: اين پيامبر كارى كرد كه اگر به نتيجه برسد هرگز معصيت خداوند انجام نخواهد گرفت.××× 2 الكافى )روضه( : ج 8 ص 344 ح 542 . ××× اين گونه كه او سخن گفت برنامه مستحكمى را پيش‏بينى كرد كه هر كدام از جانشينانش از دنيا برود ديگرى جاى او را خواهد گرفت.××× 3 بحار الانوار: ج 37 ص 168 120. عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 135 125. ×××


مى‏بينيم كه ابليس و شياطين كه انواع راه‏هاى گمراهى مردم را تجربه كرده‏اند، چگونه از اهميت برنامه پيامبرصلى الله عليه وآله آگاهند و در صورت اجراى آن خود را شكست خورده مى‏يابند.
ابليس هم به آنان گفت: اين پيامبر كارى كرد كه اگر به نتيجه برسد هرگز معصيت خداوند انجام نخواهد گرفت<ref>الكافى (روضه): ج ۸ ص ۳۴۴ ح ۵۴۲.</ref>. اين گونه كه او سخن گفت برنامه مستحكمى را پيش‏بينى كرد كه هر كدام از جانشينانش از دنيا برود ديگرى جاى او را خواهد گرفت.<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۸ ۱۲۰. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۳۵ ۱۲۵.</ref>


و لذا ابليس به يارانش گفت: اصحاب پيامبر به من وعده داده‏اند كه به هيچ يك از گفته‏هاى او اقرار نكنند و آنان هرگز اين پيمان خود را نمى‏شكنند.××× 4 بحار الانوار: ج 37 ص 168 120. عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 135 125. ×××
مى‏ بينيم كه ابليس و شياطين كه انواع راه‏ هاى گمراهى مردم را تجربه كرده ‏اند، چگونه از اهميت برنامه پيامبرصلى الله عليه وآله آگاهند و در صورت اجراى آن خود را شكست خورده مى ‏يابند.


در نگاهى ديگر آن قدر مردم را وسوسه مى‏كند و به سوى ضلالت سوق مى‏دهد كه بعد از غصب خلافت توسط سقيفه به يارانش مى‏گويد: چگونه ديديد مرا هنگامى كه كارى كردم تا امر خدا و پيامبر را درباره اطاعت على بن ابى‏طالب كنار گذاردند!××× 1 الكافى )روضه( : ج 8 ص 343 ح 541 . كتاب سليم: ص 579 . ×××
و لذا ابليس به يارانش گفت: اصحاب پيامبر به من وعده داده ‏اند كه به هيچ يك از گفته ‏هاى او اقرار نكنند و آنان هرگز اين پيمان خود را نمى ‏شكنند.<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۸ ۱۲۰. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۳۵ ۱۲۵.</ref>


اين گفته‏هاى شيطان و اقدامات او حاكى از آن است كه شأنيت و اقتضاى آن برنامه الهى يأس همه دشمنان اسلام بوده است، ولى اگر مانعى بر سر راه آن ايجاد شود طبيعى است كه آن يأس‏هاى دشمنان به اميد تبديل خواهد شد.
در نگاهى ديگر آن قدر مردم را وسوسه مى‏ كند و به سوى ضلالت سوق مى‏ دهد كه بعد از غصب خلافت توسط سقيفه به يارانش مى‏ گويد: چگونه ديديد مرا هنگامى كه كارى كردم تا امر خدا و پيامبر را درباره اطاعت على بن ابى‏ طالب كنار گذاردند!<ref>الكافى(روضه): ج ۸ ص ۳۴۳ ح ۵۴۱ . كتاب سليم: ص ۵۷۹ .</ref>


== وحشت شياطين در غدير ==
اين گفته‏ هاى شيطان و اقدامات او حاكى از آن است كه شأنيت و اقتضاى آن برنامه الهى يأس همه دشمنان اسلام بوده است، ولى اگر مانعى بر سر راه آن ايجاد شود طبيعى است كه آن يأس‏هاى دشمنان به اميد تبديل خواهد شد.
××× 2 اسرار غدير: ص 68 . واقعه قرآنى غدير: ص 131. اسرار غدير: ص 70. ×××


  ابليس و دار و دسته‏اش -  اين دشمنان سخت‏كوش انسان -  »غدير« را هولناك‏ترين مقطع براى خود به حساب آوردند. آنان واهمه داشتند كه پس از غدير، راه گمراهىِ انسان‏ها بسته شود. به همين جهت در آن روز، بسيار محزون بودند و فريادشان بلند بود.
== وحشت شياطين در غدير<ref>اسرار غدير: ص ۶۸ . واقعه قرآنى غدير: ص ۱۳۱. اسرار غدير: ص ۷۰.</ref> ==
  ابليس و دار و دسته ‏اش -  اين دشمنان سخت‏كوش انسان -‹‹غدير››را هولناك‏ترين مقطع براى خود به حساب آوردند. آنان واهمه داشتند كه پس از غدير، راه گمراهىِ انسان‏ها بسته شود. به همين جهت در آن روز، بسيار محزون بودند و فريادشان بلند بود.


ولى شياطين انسى به فرياد ابليس و گروهش رسيدند و در همان غدير وعده‏هايى به او دادند و نقشه‏هايى كشيدند و توطئه‏هايى نمودند كه آن حزن و اندوه و فريادهاى شيطان يكباره تبديل به خوشحالى و سرور گرديد.
ولى شياطين انسى به فرياد ابليس و گروهش رسيدند و در همان غدير وعده‏ هايى به او دادند و نقشه‏ هايى كشيدند و توطئه‏ هايى نمودند كه آن حزن و اندوه و فريادهاى شيطان يكباره تبديل به خوشحالى و سرور گرديد.


هنگامى كه پس از رحلت پيامبرصلى الله عليه وآله اجراى دقيق آن نقشه‏ها را در سقيفه ديدند سر از پا نمى‏شناختند، و ابليس )بزرگِ شياطين( در آن روز تاجگذارى كرد و دستور شادى و سرور رسمى به گروهش داد.
هنگامى كه پس از رحلت پيامبرصلى الله عليه وآله اجراى دقيق آن نقشه‏ ها را در سقيفه ديدند سر از پا نمى‏ شناختند، و ابليس(بزرگِ شياطين)در آن روز تاجگذارى كرد و دستور شادى و سرور رسمى به گروهش داد.


از سوى ديگر افشاى عكس‏العمل‏ها و اقدامات شياطين ابليسى و شياطين انسى، از مهم‏ترين بخش‏هاى موضوع غدير به شمار مى‏آيد، زيرا در سايه آن به آسانى مى‏توان دريافت كه آنچه پس از رحلت پيامبرصلى الله عليه وآله به وقوع پيوست و آن طور كه مردم زحماتِ يك عمر آن حضرت و آن خطابه عظيم در غدير را ناديده گرفته و به فراموشى سپردند، هرگز بدون پايه‏ريزى و برنامه‏هاى قبلى انجام نگرفته بود و شياطين و منافقين آخرين تلاش‏هاى خود را در اين زمينه انجام داده بودند.
از سوى ديگر افشاى عكس‏ العمل‏ ها و اقدامات شياطين ابليسى و شياطين انسى، از مهم‏ترين بخش‏هاى موضوع غدير به شمار مى‏ آيد، زيرا در سايه آن به آسانى مى‏ توان دريافت كه آنچه پس از رحلت پيامبرصلى الله عليه وآله به وقوع پيوست و آن طور كه مردم زحماتِ يك عمر آن حضرت و آن خطابه عظيم در غدير را ناديده گرفته و به فراموشى سپردند، هرگز بدون پايه ‏ريزى و برنامه‏ هاى قبلى انجام نگرفته بود و شياطين و منافقين آخرين تلاش‏ هاى خود را در اين زمينه انجام داده بودند.


در غدير، هم ابليس و گروهش عزا گرفته بودند، و هم منافقين در هاله‏اى از يأس و نااميدى به سر مى‏بردند، و توطئه‏هاى خود را نقش بر آب مى‏ديدند.
در غدير، هم ابليس و گروهش عزا گرفته بودند، و هم منافقين در هاله ‏اى از يأس و نااميدى به سر مى‏ بردند، و توطئه‏ هاى خود را نقش بر آب مى ‏ديدند.


هم شيطان و شياطينش در فكر راهى تازه براى گمراهى امت و به جهنم كشاندن مسلمين بودند، و هم كافرانِ به ظاهر مسلمان چاره‏اى براى بازگشت و عقب گرد به دوران جاهليت واحياى دوباره كفر و شرك و الحاد جستجو مى‏كردند.
هم شيطان و شياطينش در فكر راهى تازه براى گمراهى امت و به جهنم كشاندن مسلمين بودند، و هم كافرانِ به ظاهر مسلمان چاره اى براى بازگشت و عقب گرد به دوران جاهليت واحياى دوباره كفر و شرك و الحاد جستجو مى‏ كردند.


آنچه در اين قسمت از تاريخ تكان دهنده است اينكه در غدير، شياطين دل به منافقين بسته بودند و چشم به دست آنان و نقشه‏هايشان داشتند و خود را از هر جهت مستأصل مى‏ديدند.
آنچه در اين قسمت از تاريخ تكان دهنده است اينكه در غدير، شياطين دل به منافقين بسته بودند و چشم به دست آنان و نقشه‏ هايشان داشتند و خود را از هر جهت مستأصل مى‏ ديدند.


اين منافقانِ مشرك و كافر بودند كه روى شيطان و شيطانيان را سفيد كردند، و به فرزندان خَلَف خود كه دستِ كمى از آنها نداشتند درسِ مقابله با وحى و نبوت و دستگاه الهى را دادند، و چنان نقشه‏اى پياده كردند كه نه فقط خود به مقاصد شومشان رسيدند، بلكه تا آخر روزگار اكثريتى از مسلمين را از راه و صراط مستقيم دوازده جانشين بر حقِّ پيامبرشان منحرف كردند و چهره خلافت اسلامى  را هم نزد جهانيان مشوَّه ساختند.
اين منافقانِ مشرك و كافر بودند كه روى شيطان و شيطانيان را سفيد كردند، و به فرزندان خَلَف خود كه دستِ كمى از آنها نداشتند درسِ مقابله با وحى و نبوت و دستگاه الهى را دادند، و چنان نقشه‏ اى پياده كردند كه نه فقط خود به مقاصد شوم شان رسيدند، بلكه تا آخر روزگار اكثريتى از مسلمين را از راه و صراط مستقيم دوازده جانشين بر حقِّ پيامبرشان منحرف كردند و چهره خلافت اسلامى  را هم نزد جهانيان مشوَّه ساختند.


پس از اتمام خطبه غدير و بيعت همگانى با اميرالمؤمنين‏عليه السلام و با شكست چندين توطئه منافقين، اكنون جا دارد سرى به پشت پرده غدير بزنيم و نيم نگاهى داشته باشيم به آنجا كه جز پيامبر و على‏عليهما السلام نديدند. شياطين و در رأس آنان ابليس ايام غدير را در غوغايى به سر مى‏بردند و خوب مى‏فهميدند كه در آن موقعيت عظيم چه راه هدايت و نجاتى براى بنى‏آدم تا آخرين روز دنيا پيش بينى شده است.
پس از اتمام خطبه غدير و بيعت همگانى با اميرالمؤمنين‏ عليه السلام و با شكست چندين توطئه منافقين، اكنون جا دارد سرى به پشت پرده غدير بزنيم و نيم نگاهى داشته باشيم به آنجا كه جز پيامبر و على‏ عليهما السلام نديدند. شياطين و در رأس آنان ابليس ايام غدير را در غوغايى به سر مى‏ بردند و خوب مى‏ فهميدند كه در آن موقعيت عظيم چه راه هدايت و نجاتى براى بنى‏ آدم تا آخرين روز دنيا پيش بينى شده است.


آنان پيش از همه در غدير حاضر شده بودند و نتايج اين مراسم عظيم را بررسى مى‏كردند، و از سوى ديگر عكس‏العمل گروه‏هاى مردم را زير نظر داشتند؛ در واقع آينده بلند مدتى را مى‏ديدند كه در آن زيباترين گونه هدايت انسان پيش‏بينى شده بود.
آنان پيش از همه در غدير حاضر شده بودند و نتايج اين مراسم عظيم را بررسى مى‏ كردند، و از سوى ديگر عكس ‏العمل گروه‏ هاى مردم را زير نظر داشتند؛ در واقع آينده بلند مدتى را مى ‏ديدند كه در آن زيباترين گونه هدايت انسان پيش ‏بينى شده بود.


اين بود كه آن روز را هولناك‏ترين مقطع براى خود به حساب آوردند كه اگر فرامين آن روز به مرحله عمل مى‏رسيد همه راه‏هاى انحراف تا ابد بر انسان‏ها بسته مى‏شد. اين را بزرگ شياطين يعنى ابليس -  كه از روز اول كمر به گمراهى مردم بسته بود -  بهتر از اصحابش مى‏فهميد.
اين بود كه آن روز را هولناك‏ ترين مقطع براى خود به حساب آوردند كه اگر فرامين آن روز به مرحله عمل م ى‏رسيد همه راه‏ هاى انحراف تا ابد بر انسان ‏ها بسته مى‏ شد. اين را بزرگ شياطين يعنى ابليس -  كه از روز اول كمر به گمراهى مردم بسته بود -  بهتر از اصحابش مى ‏فهميد.


همين كه پيامبرصلى الله عليه وآله بر فراز منبر اميرالمؤمنين‏عليه السلام را بر سر دست بلند كرد و فرمود: »مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَولاهُ ...« ابليس فريادى كشيد و همه لشكريانش را فراخواند. با اين فرياد، همه شياطين در هر جا كه بودند نزد او جمع شدند و گفتند: اى آقاى ما و اى مولاى ما ! اين چه فريادى بود؟! چه چيزى تو را اين گونه به وحشت انداخته است؟! ما تاكنون فريادى وحشتناك‏تر از اين از تو نشنيده بوديم.
همين كه پيامبرصلى الله عليه وآله بر فراز منبر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را بر سر دست بلند كرد و فرمود:‹‹مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَولاهُ ...››ابليس فريادى كشيد و همه لشكريانش را فراخواند. با اين فرياد، همه شياطين در هر جا كه بودند نزد او جمع شدند و گفتند: اى آقاى ما و اى مولاى ما! اين چه فريادى بود؟! چه چيزى تو را اين گونه به وحشت انداخته است؟! ما تاكنون فريادى وحشتناك ‏تر از اين از تو نشنيده بوديم.


ابليس گفت: »اين پيامبر كارى كرد كه اگر به نتيجه برسد هرگز خدا معصيت نخواهد شد«! شياطين كه سابقه ماجراى حضرت آدم‏عليه السلام را به خاطر داشتند گفتند: اى آقاى ما، تو همان كسى هستى كه آدم را گمراه كردى! ولى گويا از اين پس اين امت رحمت شده محفوظ از گناه خواهند بود، و ديگر تو و ما را بر اينان راهى نيست؛ چرا كه امام و پناه خود بعد از پيامبرشان به آنان شناسانده شد.
ابليس گفت:‹‹اين پيامبر كارى كرد كه اگر به نتيجه برسد هرگز خدا معصيت نخواهد شد››! شياطين كه سابقه ماجراى حضرت آدم ‏عليه السلام را به خاطر داشتند گفتند: اى آقاى ما، تو همان كسى هستى كه آدم را گمراه كردى! ولى گويا از اين پس اين امت رحمت شده محفوظ از گناه خواهند بود، و ديگر تو و ما را بر اينان راهى نيست؛ چرا كه امام و پناه خود بعد از پيامبرشان به آنان شناسانده شد.


ابليس گفت: »واى بر شما، امروز شما مانند روز عيسى است! به خدا قسم مردم را درباره على گمراه خواهم كرد«!
ابليس گفت:‹‹واى بر شما، امروز شما مانند روز عيسى است! به خدا قسم مردم را درباره على گمراه خواهم كرد››!


با اينكه ابليس پاسخ اصحابش را داد ولى آنان خاك بر سر ريختند و به جزع و فزع افتادند. ابليس به آنان گفت: شما را چه شده است؟ آنان گفتند: اين چه اتفاقى بود كه رخ داد؟! ما گمان مى‏كرديم وقتى محمد از دنيا برود اصحاب او متفرق مى‏شوند، ولى مى‏بينيم كه امر وصايت را براى افراد معينى بعد از خود قرار داد. به خدا قسم، تو به ما اين گونه نگفته بودى. تو خبر داده بودى كه وقتى اين پيامبر از دنيا برود اصحاب او متفرق مى‏شوند؛ ولى اين برنامه يك مسئله مستحكم شد كه هر كدام از جانشينانش از دنيا برود ديگرى به جاى او قرار مى‏گيرد. امروز اين مرد پيمانى را بست كه هيچ انسانى تا روز قيامت نمى‏تواند آن را بشكند!
با اينكه ابليس پاسخ اصحابش را داد ولى آنان خاك بر سر ريختند و به جزع و فزع افتادند. ابليس به آنان گفت: شما را چه شده است؟ آنان گفتند: اين چه اتفاقى بود كه رخ داد؟! ما گمان مى‏ كرديم وقتى محمد از دنيا برود اصحاب او متفرق مى ‏شوند، ولى مى‏ بينيم كه امر وصايت را براى افراد معينى بعد از خود قرار داد. به خدا قسم، تو به ما اين گونه نگفته بودى. تو خبر داده بودى كه وقتى اين پيامبر از دنيا برود اصحاب او متفرق مى‏ شوند؛ ولى اين برنامه يك مسئله مستحكم شد كه هر كدام از جانشينانش از دنيا برود ديگرى به جاى او قرار مى گيرد. امروز اين مرد پيمانى را بست كه هيچ انسانى تا روز قيامت نمى ‏تواند آن را بشكند!


ابليس در پاسخ آنان گفت: »هرگز چنين نيست! خيالتان راحت باشد! اصحاب او به پيمانى كه از آنان گرفت وفا نمى‏كنند. آنان كه همراه او هستند در اين باره به من وعده‏هايى داده‏اند كه به چيزى از آنچه گفت اقرار نكنند، و مى‏دانم كه هرگز در وعده‏اى كه به من داده‏اند تخلف نمى‏كنند« . با اعلام اين مطلب لشكر شيطان متفرق شدند.
ابليس در پاسخ آنان گفت:‹‹هرگز چنين نيست! خيالتان راحت باشد! اصحاب او به پيمانى كه از آنان گرفت وفا نمى‏ كنند. آنان كه همراه او هستند در اين باره به من وعده‏ هايى داده ‏اند كه به چيزى از آنچه گفت اقرار نكنند، و مى‏دانم كه هرگز در وعده ‏اى كه به من داده ‏اند تخلف نمى‏ كنند››. با اعلام اين مطلب لشكر شيطان متفرق شدند.


اينجا بود كه آيه 20 سوره سبأ نازل شد: »وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ اِبْليسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ اِلاّ فَريقاً مِنَ الْمُؤْمِنينَ« : »ابليس گمان خود را به باور آنان رسانيد، و جز گروهى از مؤمنين پيرو او شدند« .
اينجا بود كه آيه ۲۰ سوره سبأ نازل شد:‹‹وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ اِبْليسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ اِلاّ فَريقاً مِنَ الْمُؤْمِنينَ››:‹‹ابليس گمان خود را به باور آنان رسانيد، و جز گروهى از مؤمنين پيرو او شدند››.


با نزول اين آيه بار ديگر ابليس فريادى زد، و آنان بازگشتند و گفتند: اى آقاى ما، اين فرياد دوم چه بود؟! او گفت: واى بر شما، به خدا قسم خداوند سخن مرا در آيه‏اى از قرآن نقل كرد و اين آيه را نازل كرد: »وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ اِبْليسُ ظَنَّهُ ...« . بعد از اين خبر باز هم شياطين متفرق شدند.
با نزول اين آيه بار ديگر ابليس فريادى زد، و آنان بازگشتند و گفتند: اى آقاى ما، اين فرياد دوم چه بود؟! او گفت: واى بر شما، به خدا قسم خداوند سخن مرا در آيه‏اى از قرآن نقل كرد و اين آيه را نازل كرد:‹‹وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ اِبْليسُ ظَنَّهُ ...››. بعد از اين خبر باز هم شياطين متفرق شدند.


ابليس به دقت ناظر حركات منافقين بود. وقتى با منصوب شدن اميرالمؤمنين‏عليه السلام گروهى از آنان گفتند: »از روى هواى نفس سخن مى‏گويد« ، و نيز عمر به ابوبكر گفت: »آيا چشمانش را نمى‏بينى كه در سرش مانند ديوانگان مى‏چرخد« ، ابليس از خوشحالى فرياد ديگرى زد و بار ديگر دار و دسته‏اش را جمع كرد و به آنان گفت: »مى‏دانيد كه من قبلاً گمراه كننده آدم بوده‏ام«؟ گفتند: آرى. گفت: »آدم پيمان را شكست ولى به خدا كافر نشد، اما اينان هم پيمان را شكستند و هم به پيامبر كافر شدند« !
ابليس به دقت ناظر حركات منافقين بود. وقتى با منصوب شدن اميرالمؤمنين‏ عليه السلام گروهى از آنان گفتند:‹‹از روى هواى نفس سخن مى‏گويد››، و نيز عمر به ابوبكر گفت:‹‹آيا چشمانش را نمى بينى كه در سرش مانند ديوانگان مى ‏چرخد››، ابليس از خوشحالى فرياد ديگرى زد و بار ديگر دار و دسته ‏اش را جمع كرد و به آنان گفت:‹‹مى ‏دانيد كه من قبلاً گمراه كننده آدم بوده ‏ام››؟ گفتند: آرى. گفت:‹‹آدم پيمان را شكست ولى به خدا كافر نشد، اما اينان هم پيمان را شكستند و هم به پيامبر كافر شدند››!


ابليس كه از نقل سخن خود در آيه‏اى از قرآن كريم خرسند بود، با شنيدن »اِلاّ فَريقاً مِنَ الْمُؤْمِنينَ« سخت برآشفت. پس سرش را به سوى آسمان بلند كرد و خطاب به خداوند گفت: »قسم به عزت و جلالت، اين گروه مؤمن را هم به بقيه ملحق خواهم كرد« !
ابليس كه از نقل سخن خود در آيه ‏اى از قرآن كريم خرسند بود، با شنيدن‹‹اِلاّ فَريقاً مِنَ الْمُؤْمِنينَ››سخت برآشفت. پس سرش را به سوى آسمان بلند كرد و خطاب به خداوند گفت:‹‹قسم به عزت و جلالت، اين گروه مؤمن را هم به بقيه ملحق خواهم كرد››!


در اينجا آيه 42 سوره حجر نازل شد و پيامبرصلى الله عليه وآله كه شاهد گفتگوى ابليس با لشكريانش بود، اين آيه را خطاب به ابليس تلاوت فرمود: »اِنَّ عِبادى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ ...« : »تو را بر بندگان واقعى من راهى نيست« .
در اينجا آيه ۴۲سوره حجر نازل شد و پيامبرصلى الله عليه وآله كه شاهد گفتگوى ابليس با لشكريانش بود، اين آيه را خطاب به ابليس تلاوت فرمود: ‹‹اِنَّ عِبادى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ ...››:‹‹تو را بر بندگان واقعى من راهى نيست››.


پس از اين ماجراها دار و دسته ابليس متفرق شدند، اما او بار ديگر فريادى زد و آنان بازگشتند و گفتند: اى آقاى ما، اين فرياد سوم چه بود؟! او گفت: »به خدا قسم، به خاطر اصحاب على!« آنگاه ابليس در حضور شياطين خطاب به خداوند گفت: »يا رب، قسم به عزت و جلالت، چنان معاصى و گناهان را براى آنان زيبا جلوه دهم كه مرتكب آن شوند، و اين گونه آنان را نزد تو مبغوض نمايم« .
پس از اين ماجراها دار و دسته ابليس متفرق شدند، اما او بار ديگر فريادى زد و آنان بازگشتند و گفتند: اى آقاى ما، اين فرياد سوم چه بود؟! او گفت: ‹‹به خدا قسم، به خاطر اصحاب على!››آنگاه ابليس در حضور شياطين خطاب به خداوند گفت:‹‹يا رب، قسم به عزت و جلالت، چنان معاصى و گناهان را براى آنان زيبا جلوه دهم كه مرتكب آن شوند، و اين گونه آنان را نزد تو مبغوض نمايم››.


ابليس كه همچنان در منظر پيامبرصلى الله عليه وآله قرار داشت، و رفتار او زير نگاه‏هاى پيامبرصلى الله عليه وآله بود، براى آنكه مردم او را ديده و سخن او را شنيده باشند به صورت پيرمردى نزد پيامبرصلى الله عليه وآله آمد و به طعنه گفت: »اى محمد، چقدر كم هستند آنان كه با تو بر سر آنچه درباره پسر عمويت گفتى بيعت مى‏كنند«! و اين اشاره‏اى بود به آنچه بسيارى از آن جمعيت در دل داشتند و از اظهار آن خوددارى مى‏كردند.××× 1 كتاب سليم: ص 145. الكافى: ج 8 ص 345. تفسير القمى: ج 2 ص 201. تأويل الآيات: ج 2 ص 474 473 ح 6  5 . تفسير العياشى: ج 2 ص 301 ح 111. الاقبال: ج 2 ص 249. شرح الاخبار: ج 2 ص 236. مدينة المعاجز: ج 2 ص 243. بحار الانوار: ج 28 ص 256 ح 40 و ج 31 ص 637 ح 147 و ج 37 ص 168 164 135 119 و ج 63 ص 256. عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 303 141 135 125. ×××
ابليس كه همچنان در منظر پيامبرصلى الله عليه وآله قرار داشت، و رفتار او زير نگاه‏ هاى پيامبرصلى الله عليه وآله بود، براى آنكه مردم او را ديده و سخن او را شنيده باشند به صورت پيرمردى نزد پيامبرصلى الله عليه وآله آمد و به طعنه گفت:‹‹اى محمد، چقدر كم هستند آنان كه با تو بر سر آنچه درباره پسر عمويت گفتى بيعت مى‏ كنند››! و اين اشاره ‏اى بود به آنچه بسيارى از آن جمعيت در دل داشتند و از اظهار آن خوددارى مى‏ كردند.<ref>كتاب سليم: ص ۱۴۵. الكافى: ج ۸ ص ۳۴۵. تفسير القمى: ج ۲ ص ۲۰۱. تأويل الآيات: ج ۲ ص ۴۷۴ ۴۷۳ ح ۶  ۵ . تفسير العياشى: ج ۲ ص ۳۰۱ ح ۱۱۱. الاقبال: ج ۲ ص ۲۴۹. شرح الاخبار: ج ۲ ص ۲۳۶. مدينة المعاجز: ج ۲ ص ۲۴۳. بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۲۵۶ ح ۴۰ و ج ۳۱ ص ۶۳۷ ح ۱۴۷ و ج ۳۷ ص ۱۶۸ ۱۶۴ ۱۳۵ ۱۱۹ و ج ۶۳ ص ۲۵۶. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۳۰۳ ۱۴۱ ۱۳۵ ۱۲۵.</ref>


== منبع ==
== منبع ==
برگرفته از «https://wikighadir.com/view/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/18649»