آیه ۳ مائده و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۵۶: خط ۱۵۶:


==== نكته ششم: معرفى حافظ دين خدا ====
==== نكته ششم: معرفى حافظ دين خدا ====
در روايتى معرفى حافظ دين خدا ريشه كامل شدن دين ذكر شده است:امام صادق‏ عليه السلام مى‏ فرمايد: {{قرآن|اليوم اكملت دينكم}}{{متن عربی بِاقامَةِ حافِظِهِ ...}}: «امروز دين شما را كامل گردانيدم» با منصوب كردن حفظ كننده دين ... .<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۵۶ ح ۳۹. مناقب ابن شهرآشوب: ج ۳ ص ۲۳.</ref>با توجه به اين شش دسته روايات، اين نكته روشن مى‏ شود كه محور در همه اينها همان نقطه اصلى غدير يعنى «ولايت» است.ولى در بعضى از آنها صاحب ولايت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به عنوان اولين منصوب شده اين مقام ذكر شده است.در بعضى ديگر همه صاحبان ولايت يعنى دوازده امام‏ عليهم السلام ذكر شده ‏اند.در عده‏ اى از روايات آثار ولايت مطرح شده كه در موردى اطاعت مطلق مردم از مقام ولايت است.در موردى ديگر دوستى با دوستان صاحب ولايت و دشمنى با دشمنان او است.در جايى ديگر حضور صاحب ولايت براى حفظ دين به عنوان مظاهر اين ولايت ذكر شده ‏اند.
در روايتى معرفى حافظ دين خدا ريشه كامل شدن دين ذكر شده است:امام صادق‏ عليه السلام مى‏ فرمايد: {{قرآن|اليوم اكملت دينكم}}{{متن عربی| بِاقامَةِ حافِظِهِ ...}}: «امروز دين شما را كامل گردانيدم» با منصوب كردن حفظ كننده دين ... .<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۵۶ ح ۳۹. مناقب ابن شهرآشوب: ج ۳ ص ۲۳.</ref>با توجه به اين شش دسته روايات، اين نكته روشن مى‏ شود كه محور در همه اينها همان نقطه اصلى غدير يعنى «ولايت» است.ولى در بعضى از آنها صاحب ولايت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به عنوان اولين منصوب شده اين مقام ذكر شده است.در بعضى ديگر همه صاحبان ولايت يعنى دوازده امام‏ عليهم السلام ذكر شده ‏اند.در عده‏ اى از روايات آثار ولايت مطرح شده كه در موردى اطاعت مطلق مردم از مقام ولايت است.در موردى ديگر دوستى با دوستان صاحب ولايت و دشمنى با دشمنان او است.در جايى ديگر حضور صاحب ولايت براى حفظ دين به عنوان مظاهر اين ولايت ذكر شده ‏اند.


=== قسمت دوم آيه: {{قرآن|أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}} ===
=== قسمت دوم آيه: {{قرآن|أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}} ===
خط ۱۶۳: خط ۱۶۳:
شكى نيست كه دين خدا اصول و فروعى دارد، و پيامبر صلى الله عليه و آله در طول بيست و سه سال با آماده شدن شرايطِ هر يک از اصول و فروع دين اقدام به تبيين آنها مى‏ فرمود.لازمه مراعات ظرفيت مردم و شرايط جامعه، تدريج در ابلاغ معارف و فرامين الهى از يک سو و شرح و بسط مفاهيم آن به اقتضاءات مختلف از سوى ديگر است، و اين امر درباره همه مسايل دين مشهود است. به خصوص درباره «ولايت» مى‏ بينيم كه پيامبر صلى الله عليه و آله در موقعيت‏ هاى مختلف به تناسب فكر مخاطبين اقدام به بياناتى مختصر يا مفصل، و همچنين عميق يا غير عميق درباره آن فرموده است.آنچه براى درک دقيق جمله «أَكْمَلْتُ» لازم است اينكه: آيا در غدير آنچه از اصول و فروع دين باقى مانده بود با همان یک سخنرانى ابلاغ شد؟ و به عبارت ديگر آيا همه معارف دين در علوم مختلف بيان شده بود و فقط ولايت مانده بود كه با ابلاغ آن پرونده دين كامل شد؟واضح است كه پيامبر صلى الله عليه و آله در دوران ۲۳ ساله، هم از نظر زمانى آن فرصت را نداشت كه همه معارف دين را بيان كند، به خصوص آنكه به طور مستمر درگير جنگ ‏ها و برخوردهاى عداوت آميز دشمنان بود؛ و هم از نظر كشش فكرى هنوز مردم آمادگى لازم را براى درک بسيارى از مفاهيم بلند دين نداشتند.
شكى نيست كه دين خدا اصول و فروعى دارد، و پيامبر صلى الله عليه و آله در طول بيست و سه سال با آماده شدن شرايطِ هر يک از اصول و فروع دين اقدام به تبيين آنها مى‏ فرمود.لازمه مراعات ظرفيت مردم و شرايط جامعه، تدريج در ابلاغ معارف و فرامين الهى از يک سو و شرح و بسط مفاهيم آن به اقتضاءات مختلف از سوى ديگر است، و اين امر درباره همه مسايل دين مشهود است. به خصوص درباره «ولايت» مى‏ بينيم كه پيامبر صلى الله عليه و آله در موقعيت‏ هاى مختلف به تناسب فكر مخاطبين اقدام به بياناتى مختصر يا مفصل، و همچنين عميق يا غير عميق درباره آن فرموده است.آنچه براى درک دقيق جمله «أَكْمَلْتُ» لازم است اينكه: آيا در غدير آنچه از اصول و فروع دين باقى مانده بود با همان یک سخنرانى ابلاغ شد؟ و به عبارت ديگر آيا همه معارف دين در علوم مختلف بيان شده بود و فقط ولايت مانده بود كه با ابلاغ آن پرونده دين كامل شد؟واضح است كه پيامبر صلى الله عليه و آله در دوران ۲۳ ساله، هم از نظر زمانى آن فرصت را نداشت كه همه معارف دين را بيان كند، به خصوص آنكه به طور مستمر درگير جنگ ‏ها و برخوردهاى عداوت آميز دشمنان بود؛ و هم از نظر كشش فكرى هنوز مردم آمادگى لازم را براى درک بسيارى از مفاهيم بلند دين نداشتند.


به همين جهت پيامبر صلى الله عليه و آله پايه ‏هاى اصلى معارف دين را از توحيد و نبوت گرفته تا نماز و روزه و زكات و غير اين ها بيان فرمود و از شاخصه‏ هاى اصلى دين فقط حج و ولايت باقى ماند.در اين سفر [[حجةالوداع]] حج را هم تبيين فرمود تا آنكه در غدير آخرين حكم اصيل اسلام يعنى ولايت را هم ابلاغ فرمود، و بدين گونه دين الهى از نظر شكل گرفتن اسكِلت اصلى آن و استوارى پايه ‏ها و ستون هايش كامل شد، و اين رسالتى بود كه مقام نبوت بر دوش كشيد تا آن را به هدف رسانيد. چنانكه جبرئيل از طرف خدا به پيامبر صلى الله عليه و آله چنين گفت:به امتت بگو: {{الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...}}، {{وَ لَسْتُ انْزِلُ عَلَيْكُمْ بَعْدَ هذا. قَدْ انْزَلْتُ الَيْكُمْ الصَّلاةَ وَ الزَّكاةَ وَ الصَّوْمَ وَ الْحَجَّ وَ هِىَ الْخامِسَةُ، وَ لَسْتُ اقْبَلُ هذِهِ الارْبَعَةَ الا بِها}}: امروز دين شما را كامل كردم ... ، و بعد از اين ديگر چيزى نازل نمى ‏كنم. نماز و زكات و روزه و حج را نازل كردم و ولايت پنجمى است كه آن چهار را بدون اين پنجمى نمى‏ پذيرم».<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۱۳۷ ح ۲۰۱. تفسير العياشى: ج ۱ ص ۲۹۳ ح ۲۱.</ref>
به همين جهت پيامبر صلى الله عليه و آله پايه ‏هاى اصلى معارف دين را از توحيد و نبوت گرفته تا نماز و روزه و زكات و غير اين ها بيان فرمود و از شاخصه‏ هاى اصلى دين فقط حج و ولايت باقى ماند.در اين سفر [[حجةالوداع]] حج را هم تبيين فرمود تا آنكه در غدير آخرين حكم اصيل اسلام يعنى ولايت را هم ابلاغ فرمود، و بدين گونه دين الهى از نظر شكل گرفتن اسكِلت اصلى آن و استوارى پايه ‏ها و ستون هايش كامل شد، و اين رسالتى بود كه مقام نبوت بر دوش كشيد تا آن را به هدف رسانيد. چنانكه جبرئيل از طرف خدا به پيامبر صلى الله عليه و آله چنين گفت:به امتت بگو: {{الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...}}، {{متن عربی|وَ لَسْتُ انْزِلُ عَلَيْكُمْ بَعْدَ هذا. قَدْ انْزَلْتُ الَيْكُمْ الصَّلاةَ وَ الزَّكاةَ وَ الصَّوْمَ وَ الْحَجَّ وَ هِىَ الْخامِسَةُ، وَ لَسْتُ اقْبَلُ هذِهِ الارْبَعَةَ الا بِها}}: امروز دين شما را كامل كردم ... ، و بعد از اين ديگر چيزى نازل نمى ‏كنم. نماز و زكات و روزه و حج را نازل كردم و ولايت پنجمى است كه آن چهار را بدون اين پنجمى نمى‏ پذيرم».<ref>عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۱۳۷ ح ۲۰۱. تفسير العياشى: ج ۱ ص ۲۹۳ ح ۲۱.</ref>


پس براى بيان اين اصولِ اسلام، هنوز راه بلندى در پيش بود كه اگر خود پيامبر صلى الله عليه و آله هم تا آخرين روز دنيا زنده مى‏ بود در ادامه آن راه تلاش مى ‏كرد. در واقع آنچه مانده بود استخراج جوانب مختلف همين پايه‏ هاى اسلام و تبيين عميق ‏تر معارف دين و ابلاغ ناگفته‏ هاى بسيارى از جزئيات اسلام، و در يک كلمه ارتباط معارف اسلام به درياى بيكران علم الهى بود.با توجه به اين نكته نتيجه مى‏ گيريم كه راز تكميل دين در ولايت نهفته است، و ولايت گونه ‏اى از اعتقاد است كه دروازه ‏هاى معارف از آن باز مى‏ شود، و جا دارد به كشف اين نكته بپردازيم.قبلاً دانستن اين نكته لازم است كه «كمال» مى ‏تواند به معناى نقطه اوج و پايان راه باشد، و همچنين به معناى تكامل نهايى و تكميل همه جوانب نيز در نظر گرفته مى‏ شود.نسبت ولايت به دين الهى جامعِ هر دو است، يعنى ولايت از يک سو نقطه اوج دين و پايان راه نبوت و معناى خاتميت است، و از سوى ديگر با ابلاغ ولايت راه بلندى در پيش روى آينده دين باز مى‏ شود، كه همه جوانب آن را با يک وسيله (يعنى ولايت) به تكامل نهايى مى ‏رساند.ولايت و صاحب اختيارى مطلق دوازده امام ‏عليهم السلام بعد از شهادت پيامبر صلى الله عليه و آله در جميع امور مربوط به دنيا و آخرتِ مردم، با علم بى‏پايان كه امام -  همانند پيامبر -  دارد و متصل به درياى بى‏ انتهاى علم الهى است، ضمانت نامه كمال دين است.براى وجود امامان بعد از مقام نبوت، سه جهت مهم در روايات ذكر شده كه معناى اين كمال را به خوبى روشن مى ‏كند:
پس براى بيان اين اصولِ اسلام، هنوز راه بلندى در پيش بود كه اگر خود پيامبر صلى الله عليه و آله هم تا آخرين روز دنيا زنده مى‏ بود در ادامه آن راه تلاش مى ‏كرد. در واقع آنچه مانده بود استخراج جوانب مختلف همين پايه‏ هاى اسلام و تبيين عميق ‏تر معارف دين و ابلاغ ناگفته‏ هاى بسيارى از جزئيات اسلام، و در يک كلمه ارتباط معارف اسلام به درياى بيكران علم الهى بود.با توجه به اين نكته نتيجه مى‏ گيريم كه راز تكميل دين در ولايت نهفته است، و ولايت گونه ‏اى از اعتقاد است كه دروازه ‏هاى معارف از آن باز مى‏ شود، و جا دارد به كشف اين نكته بپردازيم.قبلاً دانستن اين نكته لازم است كه «كمال» مى ‏تواند به معناى نقطه اوج و پايان راه باشد، و همچنين به معناى تكامل نهايى و تكميل همه جوانب نيز در نظر گرفته مى‏ شود.نسبت ولايت به دين الهى جامعِ هر دو است، يعنى ولايت از يک سو نقطه اوج دين و پايان راه نبوت و معناى خاتميت است، و از سوى ديگر با ابلاغ ولايت راه بلندى در پيش روى آينده دين باز مى‏ شود، كه همه جوانب آن را با يک وسيله (يعنى ولايت) به تكامل نهايى مى ‏رساند.ولايت و صاحب اختيارى مطلق دوازده امام ‏عليهم السلام بعد از شهادت پيامبر صلى الله عليه و آله در جميع امور مربوط به دنيا و آخرتِ مردم، با علم بى‏پايان كه امام -  همانند پيامبر -  دارد و متصل به درياى بى‏ انتهاى علم الهى است، ضمانت نامه كمال دين است.براى وجود امامان بعد از مقام نبوت، سه جهت مهم در روايات ذكر شده كه معناى اين كمال را به خوبى روشن مى ‏كند:
۵۰۷

ویرایش