زنان راوی غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱: خط ۱:
از زواياى جالب غدير نقش بانوان در احتجاج به غدير يا نقل [[حدیث غدیر]] است، كه در كمتر ماجرا و حديثى اين اتفاق افتاده است، آن هم به نقل شيعه و [[اهل‏ سنت]].اگر تعداد بانوانى كه نام آنان به عنوان راوىِ داستان غدير در [[تاریخ]] و كتب [[احاديث مرتبط با غدير|حدیث]] مانده است، با آنچه در موارد ديگر كه توسط آنان گزارش شده مقايسه گردد، خواهيم ديد كه حضور زنان در نقل ماجرای غدیر خم و يا استدلال به آن حضور چشمگير است.حتى بيش از موضوعات ديگرى است كه آنان در طريق نقل آن قرار گرفته ‏اند.


از نكات قابل توجه در همين زمينه، سلسله سندى است كه در ميان بانوان اهل‏ بيت‏ عليهم السلام در خصوص [[حدیث غدیر]] وجود دارد:
شواهد موجود در كتب تاريخى گوياى اين حقيقت است كه پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله از آغاز [[رسالت]] با رويكرد عمده زنان به آئين توحيدى روبرو شد.<ref>ماهنامه كوثر، ويژه ‏نامه غدير، ش ۲، سال اول، ارديبهشت ۱۳۷۶)، ص ۸۰-۸۵ .</ref>
 
به ترتيب پنج «فاطمه» كه هر یک عمه ديگرى است در طريق روايت قرار گرفته‏ اند؛ آغاز آنان ظاهراً [[حضرت معصومه سلام الله علیها|حضرت فاطمه معصومه‏ علیها السلام]]، و در نهايت فاطمه زهرا عليها السلام هستند، كه ششمين «فاطمه» در طريق [[فرهنگ غدیر در تاریخ|روایت]] اند، كه ذيلاً خواهد آمد.
 
با توجه به عنايت ويژه پيامبر صلى الله عليه و آله به حضور مسلمانان در اين رخداد، به همراه آوردن همه همسران و [[معصومین علیهم السلام|اهل ‏بیت‏ علیهم السلام]] خود و نيز شيوه ‏اى كه آن حضرت‏ صلى الله عليه و آله در ابلاغ مأموريت الهى در معرفى مجدّد حضرت امیر‏ عليه السلام در روز غدير اتخاذ كرد، طبيعى بود كه زنان بسيارى نيز مستقيماً شاهد ماجرا باشند.
 
== اتمام حجت بر بانوان با غدير<ref>چهارده قرن با غدير: ص ۳۷. اسرار غدير: ص ۲۷۲. واقعه قرآنى غدير: ص ۱۱۸.</ref>==
يكى از [[اتمام حجت]]‏ ها بر بانوان، [[بیعت]] گرفتن از بانوان در غدير بود. توضيح اينكه برنامه دوم پس از اتمام [[خطبه غدیر]] بيعت همگانى بود كه بايد آن را اصلى‏ ترين قسمت مراسم بعد از خطابه دانست.
 
در اين مراسم صد و بيست هزار نفر يكى يكى شركت مى‏ كردند و سه روز به طول مى‏ انجاميد.
 
در كنار بيعت مردان فرصت مناسبى را هم براى بانوان تعيين كردند كه آنان نيز در خيمه بيعت حضور يابند.
 
براى اين كار دستور دادند تشت بزرگى از [[آب]] آوردند و پرده ‏اى در وسط آن از يک سو تا سوى ديگر زدند به طورى كه آن را به دو قسمت تقسيم مى‏ كرد و آن سوى پرده از اين سو ديده نمى ‏شد.
 
آنگاه [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین‏ علیه السلام]] در يک سوى پرده مى‏ نشست و دست مبارک را داخل آب مى‏ گذاشت.
 
زنان نيز در سوى ديگر پرده با قرار دادن دست خود در آب بيعت مى‏ كردند و همزمان «السلام عليک يا اميرالمؤمنين» مى‏ گفتند و به حضرتش [[تبریک|تبریک و تهنیت]] مى‏ گفتند.
 
[[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] دستور بيعت را درباره همسران خود مؤكد داشتند به خصوص آن كه همه همسران حضرت -  از جمله [[عایشه بنت ابی بکر|عایشه]] و [[حفصه بنت عمر|حفصه]] -  در اين سفر حضور داشتند.
 
بانوى بزرگ اسلام [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه زهرا علیها السلام]]، ام هانى خواهر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام، فاطمه دختر حمزه و اسماء بنت عميس از بانوانى بودند كه در اين بيعت حاضر شدند.
 
بانوان ديگرى نيز بيعت كردند كه به نامشان تصريح نشده، ولى دستور پيامبر صلى الله عليه و آله به عنوان «نساء المؤمنين» نشانگر حضور تعداد قابل توجهى از بانوان در بيعت غدير است.
 
در روزهاى آخر عمر حضرت زهرا عليها السلام عده‏ اى از زنان مهاجر و انصار به عيادت آمدند. آن حضرت در اين فرصت مطالبى درباره مسئله غصب خلافت مطرح كردند و بر آنان [[اتمام حجت]] فرمودند.
 
زنان سخنان حضرت را براى مردان خود نقل كردند، و در پى آن عده‏ اى از سرشناسان [[مهاجرین|مهاجر]] و [[انصار]] به عنوان عذرخواهى نزد حضرت آمدند و عرض كردند:
 
اى سيدة النساء، اگر ابوالحسن اين مطالب را براى ما مى‏ گفت قبل از آنكه پيمان با اهل [[سقیفه]] را محكم كنيم و با آنان [[بیعت]] كنيم، ما هرگز به جاى او با ديگرى بيعت نمى‏ كرديم! حضرت فرمود:
 
از من دور شويد، كه عذرى از شما پذيرفته نيست بعد از آنكه عذرهايتان خواسته شده است. بعد از كوتاهى شما جايى براى امر و نهى باقى نمانده است.
 
(و در روايتى فرمود:) بعد از روز غدير خم خداوند هيچ دليل و عذرى (در برابر ولايت) براى احدى باقى نگذاشته است. (و به روايتى فرمود:) آيا پدرم در روز غدير خم براى احدى عذرى باقى گذاشت؟!<ref>بحار الانوار: ج ۴۳ ص ۱۶۱. دلائل الامامة: ص ۳۸. خصال: ص ۱۷۳. </ref>
 
== حضور بانوان در غدير و در خطبه غدير<ref>اسرار غدير: ص ۴۹. واقعه قرآنى غدير: ص ۷۴. سخنرانى استثنائى غدير: ص ۲۱.</ref>==
يكى از نكات ماجراى [[غدیر]] همگانى بودن و گستردگى مخاطبان آن است. آن روز كه صد و بيست هزار نفر در برابر [[سخنرانی|منبر]] غدير گوش به سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله سپرده بودند، تركيب خانوادگى جالبى تشكيل دهنده آن مخاطبين بود.
 
از يک سو عده‏ اى به صورت خانوادگى در آن مراسم شركت داشتند و افرادى فقط همراه همسر خود و گروهى فقط با پسران يا دختران خود شركت كرده بودند، و مردان و زنانى هم به تنهايى آمده بودند.
 
گروهى ديگر اطفال خردسال خود را همراه آورده بودند.عجيب‏ تر از همه اين موارد بانوان باردارى بودند كه با مساعد نبودن حالشان، براى درک فيض اين سفر همراه كاروان پيامبر صلى الله عليه و آله شدند، و دو كودک در بين راه يا در مكه به دنيا آمدند.
 
در كنار اين نكته، يكى از نكات مورد توجه در [[خطبه غدیر]]، حضور بانوان در جمع مستمعين خطبه است.
 
در روز غدير و پس اقامه [[نماز جماعت در صحرای غدیر|نماز جماعت]] و آماده ‏سازى [[سخنرانی|منبر]] غدير، مردم ناظر بودند كه پيامبر صلى الله عليه و آله بر فراز آن منبر ايستادند و اميرالمؤمنين ‏عليه السلام را فرا خواندند و به او دستور دادند بالاى منبر بيايد و در سمت راستش بايستد.
 
سپس حضرت نگاهى به راست و چپ جمعيت نمودند و منتظر شدند تا مردم كاملاً جمع شوند. زنان نيز در قسمتى از مجلس نشستند كه پيامبر صلى الله عليه و آله را به خوبى مى‏ ديدند.
 
پس از آماده شدن مردم، پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله سخنرانی تاريخی و آخرين خطابه رسمى خود را براى جهانيان آغاز كردند.<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۷ و ج ۳۷ ص ۲۰۹. عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۴۴، ۹۷ ، ۳۰۱ ، ۳۰۲ . اثبات الهداة: ج ۲ ص ۲۶۷ ح ۳۸۷ ، ۳۹۱ . احقاق الحق: ج ۲۱ ص ۵۳ ، ۵۷ .</ref>
 
== روايت غدير توسط بانوان<ref>اسرار غدير: ص ۱۰۷. چهارده قرن با غدير: ص ۱۲۱. ماهنامه كوثر (ويژه ‏نامه غدير، ش ۲، سال اول، ارديبهشت ۱۳۷۶) : ص ۸۰-۸۵ .</ref>==
كتب مفصلى در زمينه بحث‏ هاى رجالى و تاريخىِ مربوط به [[حدیث غدیر|سند حديث غدير]] تأليف شده است.
 
در اين كتاب‏ ها، اسماء [[راویان حدیث غدیر از تابعین|راویان حدیث غدیر]] از مرد و زن جمع‏ آورى شده و از نظر رجالى درباره موثق بودن راويان بحث شده و تاريخچه مفصلى از اسناد و راويان حديث غدير تدوين شده و جنبه‏ هاى اعجاب‏ انگيز آن در زمينه‏ هاى اسناد و رجال تبيين گرديده است.
 
شواهد موجود در كتب تاريخى گوياى اين حقيقت است كه پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله از آغاز [[رسالت]] با رويكرد عمده زنان به آئين توحيدى روبرو شد.


اولين پذيرنده اسلام [[حضرت خدیجه سلام الله علیها|حضرت خدیجه‏ علیها السلام]] و اولين شهيده جناب سميه مادر عمّار و نيز بانوانى كه از سابقين و [[مهاجرین|مهاجران]] شمرده مى ‏شدند، نمونه روشنى از ارزش زنان در دين اسلام را به نمايش مى‏ گذارند.
اولين پذيرنده اسلام [[حضرت خدیجه سلام الله علیها|حضرت خدیجه‏ علیها السلام]] و اولين شهيده جناب سميه مادر عمّار و نيز بانوانى كه از سابقين و [[مهاجرین|مهاجران]] شمرده مى ‏شدند، نمونه روشنى از ارزش زنان در دين اسلام را به نمايش مى‏ گذارند.