۲۵۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
در رویداد «غدیر» گذشته بر آیه «تبلیغ» یعنی آیه: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ}} دو آیه دیگر نازل شده و به حادثه رنگ ابدی و جاودانی بخشیده است این دو آیه عبارتند از: | در رویداد «غدیر» گذشته بر آیه «تبلیغ» یعنی آیه: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ}}<ref>مائده/۶۷.</ref> دو آیه دیگر نازل شده و به حادثه رنگ ابدی و جاودانی بخشیده است. این دو آیه عبارتند از: | ||
اینک پیرامون هر دو آیه به بحث و گفتگو می‌پردازیم:<ref>آيت الله جعفر سبحانى.</ref> | اینک پیرامون هر دو آیه به بحث و گفتگو می‌پردازیم:<ref>آيت الله جعفر سبحانى.</ref> | ||
{{متن قرآن|الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينا}}<ref>مائده/۳.</ref> | |||
«امروز کافران از (نابودی) دین شما نومید شدند از آنان مترسید و از من بترسید، امروز دین شما را تکمیل کردم و نعمت خود را به پایان رسانیدم و اسلام را به (عنوان) دین، برای شما برگزیدم». | «امروز کافران از (نابودی) دین شما نومید شدند از آنان مترسید و از من بترسید، امروز دین شما را تکمیل کردم و نعمت خود را به پایان رسانیدم و اسلام را به (عنوان) دین، برای شما برگزیدم». | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
اکنون باید دید روزی که حامل این نوید گرانبها بود چه روزی بوده است؟! | اکنون باید دید روزی که حامل این نوید گرانبها بود چه روزی بوده است؟! | ||
گروهی نظر می‌دهند که این روز، همان روز «عرفه» سال دهم هجرت است که در تاریخ به نام | گروهی نظر می‌دهند که این روز، همان روز «عرفه» سال دهم هجرت است که در تاریخ به نام {{متن عربی|حجةالوداع}}معروف است ولی با توجه به حوادث تاریخی این دو نوید گرانبها در چنین روزی تحقق نپذیرفت. | ||
اما مسئله یأس و نومیدی به دو صورت می‌تواند مطرح گردد: | اما مسئله یأس و نومیدی به دو صورت می‌تواند مطرح گردد: | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
ب: یأس همه کافران روی زمین به یک چنین نومیدی تا آن روز جامه عمل نپوشیده بود. | ب: یأس همه کافران روی زمین به یک چنین نومیدی تا آن روز جامه عمل نپوشیده بود. | ||
اما مسئله تکمیل دین اگر مقصود از «دین» احکام و فروع دین باشد هرگز پرونده بیان احکام الهی در روز عرفه بسته نشد بلکه یک رشته احکام مربوط به «ربا و ارث و کلاله» پس از روز عرفه | اما مسئله تکمیل دین اگر مقصود از «دین» احکام و فروع دین باشد هرگز پرونده بیان احکام الهی در روز عرفه بسته نشد بلکه یک رشته احکام مربوط به «ربا و ارث و کلاله» پس از روز عرفه {{متن عربی|حجةالوداع}} نازل شده است.<ref>الدرالمنثور، ج ۱، ص۳۶۵ و ج۲، ص۲۵۱.</ref> | ||
تنها روزی که می‌تواند بستر این دو نوید الهی باشد، همان روز «غدیر» است که با تعیین جانشین هم یأس بر دشمنان مستولی گردید، و هم آئین خدا تکمیل شد. | تنها روزی که می‌تواند بستر این دو نوید الهی باشد، همان روز «غدیر» است که با تعیین جانشین هم یأس بر دشمنان مستولی گردید، و هم آئین خدا تکمیل شد. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
البته مقصود از یأس، نومیدی مخصوصی است که با تکمیل دین توأم می‌باشد. | البته مقصود از یأس، نومیدی مخصوصی است که با تکمیل دین توأم می‌باشد. | ||
و مقصود از تکمیل دین، تکمیل ارکان و پی ریزی اسباب | و مقصود از تکمیل دین، تکمیل ارکان و پی ریزی اسباب بقاء آنست، نه بیان فروع و جزئیات، اکنون به بیان هر دو مطلب می‌پردازیم: | ||
الف: تعیین جانشین و استیلاء یأس | == '''الف: تعیین جانشین و استیلاء یأس''' == | ||
روزی که پیامبر جانشین خود را رسماً تعیین کرد، در آن روز کافران در یأس و نومیدی از محو نابودی اسلام، فرورفتند زیرا آنان تصور می‌کردند که آئین اسلام قائم به شخص پیامبر است و با رحلت رسول گرامی ازمیان می‌رود و اوضاع به حال سابق بازمی‌گردد، وقتی مشاهده کردند که پیامبر فرد شایسته‌ای را (که از نظر علم و دانش، عدالت و دادگری، قدرت و قاطعیت بی نظیر بود)، برای رهبری تعیین کرد و مسلمانان با او بیعت کردند، از زوال اسلام نومید گردیدند؛ به کلی مأیوس شدند و دیدند که اسلام به صورت یک آئین ریشه دار درآمد، و دیگر برای آن تزلزلی نیست. | |||
روزی که پیامبر جانشین خود را رسماً تعیین کرد، در آن روز کافران در یأس و نومیدی از محو نابودی اسلام، فرورفتند زیرا آنان تصور می‌کردند که آئین اسلام قائم به شخص پیامبر است و با رحلت رسول گرامی ازمیان می‌رود و اوضاع به حال سابق بازمی‌گردد، وقتی مشاهده کردند که پیامبر فرد شایسته‌ای را (که از نظر علم و | |||
آیات قرآنی گواهی می‌دهد که کافران پیوسته چشم طمع به دین مسلمانان دوخته بودند و آخرین آرزوی آنان این بود که مسلمانان را از آئین خود بازدارند، و به کیش نیاکان خود برگردانند چنان‌که می‌فرماید: | آیات قرآنی گواهی می‌دهد که کافران پیوسته چشم طمع به دین مسلمانان دوخته بودند و آخرین آرزوی آنان این بود که مسلمانان را از آئین خود بازدارند، و به کیش نیاکان خود برگردانند چنان‌که می‌فرماید: | ||
{{متن قرآن|وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا}}<ref>بقره/۱۰۹.</ref> | |||
«و بسیاری از اهل کتاب آرزو کردند که شماها را پس از ایمان، به سوی کفر بازگردانند». | «و بسیاری از اهل کتاب آرزو کردند که شماها را پس از ایمان، به سوی کفر بازگردانند». | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۰: | ||
قرآن سخن کافران را در این باره برای ما نقل می‌کند چنان‌که می‌فرماید: | قرآن سخن کافران را در این باره برای ما نقل می‌کند چنان‌که می‌فرماید: | ||
{{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ}}<ref>طور/۳۰.</ref> | |||
«بلکه آنان می‌گویند که او (پیامبر) شاعری است و ما انتظار می‌بریم که او دچار حوادث روزگار گردد و از دنیا برود.» | «بلکه آنان می‌گویند که او (پیامبر) شاعری است و ما انتظار می‌بریم که او دچار حوادث روزگار گردد و از دنیا برود.» | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
این آخرین نقشه‌ای بود که کافران به آن امیدوار بودند، ولی روزی که رسول خدا، وصی خویش و رهبر مسلمانان را پس از خود تعیین نمود، آن روز، روزی بود که شبحی از ترس و یأس برفراز زندگی مشرکان سایه افکند و طمع آنان از بین رفت. | این آخرین نقشه‌ای بود که کافران به آن امیدوار بودند، ولی روزی که رسول خدا، وصی خویش و رهبر مسلمانان را پس از خود تعیین نمود، آن روز، روزی بود که شبحی از ترس و یأس برفراز زندگی مشرکان سایه افکند و طمع آنان از بین رفت. | ||
ب: تکمیل دین | == '''ب: تکمیل دین''' == | ||
اگر آنروز با نصب خلیفه و تعیین جانشین، یأس بر مشرکان مستولی گردید، آئین اسلام نیز به صورت آئین کامل درآمد، و مقصود از «اکمال دین» در آیه، بیان فروع و وظائف عملی مسلمانان نیست، بلکه فراهم ساختن بقاء و پایداری آنست یا تحکیم و تثبیت علل استقرار و بقاء، یعنی تعیین رهبر، دین تکمیل گردید و با در نظر گرفتن این معنی جمله‌های آیه با هم کاملاً مربوط و متناسب می‌گردد. و روز تحقق این دو حادثه معین می‌شود. ۱- آیه اکمال دین. ۲- آیه سؤال عذاب. | |||
۱- آیا روز فتح مکه می‌تواند دارای چنین خصوصیاتی باشد؟ به‌طور مسلم نه، زیرا در آن روز پیمانهای مسلمانان با مشرکان به قوت خود باقی بود و هنوز مراسم حج بسان عصر جاهلی برگزار می‌شد، و قسمتی از احکام اسلام پس از آن فرود آمده است از این جهت نه یأسی برکافران منطقه مستولی شده بود ونه آئین به معنی بیان فروع و نه به معنی تحکیم پایه‌های آن، تکمیل گردیده بود. | |||
۲- آیا روز اعلام بیزاری از مشرکان می‌تواند مظهر چنین روزی باشد، به تصور اینکه یأس و نومیدی در چنین روزی بر مشرکان مستولی گردید؟ باز می‌گوئیم نه، زیرا بیان دین به معنی احکام در آن روز پایان نیافته بود. به گواه اینکه قسمتی از «حدود» و «قصاص» و احکام مربوط به «کلاله» پس از اعلام بیزاری نازل گردیده است؛ بنابراین تنها مسئله یأس نشانه آن روز نیست، بلکه یأس توأم با تکمیل آئین؛ و هرگز در روز اعلام بیزاری این دو نوید، به صورت توأم، در آن روز تحقق نپذیرفته بود. | |||
== '''مدارک نزول آیه در غدیر''' == | |||
مفسران و محدثان اسلامی نزول آیه را در روز غدیر یادآور شده‌اند. و ما در این‌جا به بخشی از این مدارک اشاره می‌کنیم. اگر مدارک شیعه را در این مورد، بر مدارک اهل سنت اضافه کنیم، قهراً مسئله به عالی‌ترین حد از «تواتر» می‌رسد. | |||
علاقمندان می‌توانند به کتابهای یاد شده در زیر مراجعه کنند در این کتابها که همگی به قلم دانشمندان اهل سنت نوشته شده است تصریح شده که این آیه در روز «غدیر» نازل گردیده است. مانند: | |||
۱- الولایة تألیف طبری (متوفای ۳۱۰ ه). | |||
۲- تفسیر ابن کثیر شامی، (۷۷۴ ه') ج ۲، ص ۱۴. | |||
۳- تفسیر الدرالمنثور سیوطی شافعی، متوفای (۹۱۱ ه') ج ۲، ص ۲۵۹ و الاتقان، ج ۱، ص ۳۱ (طه ۱۳۶۰). | |||
۴- تاریخ ابوبکر خطیب بغدادی، متوفای (۴۳) ج ۸، ص ۲۹۰. | |||
۵- شیخ الاسلام حموینی، در فراید السمطین باب ۱۳. | |||
۶- خوارزمی، متوفای (۵۶۸ ه') در مناقب ص ۸۰ و ۹۴. | |||
۷- تاریخ ابن کثیر، ج ۵، ص ۲۱۰۱. | |||
۸- تذکره سبط ابن جوزی حنفی، متوفای (۶۵۴) ص ۱۸. | |||
علامه عالیقدر مرحوم امینی در کتاب جاوید «الغدیر» ج ۱، ص ۲۳۰ به بعد، اقوال و روایات وارد از طریق اهل سنت را که همگی گواهی می‌دهند که آیه «الیوم اکملت» در روز غدیر نازل شده است به تفصیل نقل کرده است… اما روایات شیعه درباره شأن نزول آیه شریفه، در کتابهای مربوط به امامت و در تفاسیر معتبر موجود می‌باشد. | |||
نکاتی چند در مورد آیه | نکاتی چند در مورد آیه | ||
| خط ۶۱: | خط ۸۰: | ||
هرگاه وفات رسول خدا (طبق نقل کلینی در کافی و نقل اهل سنت) روز دوازدهم ربیع اتفاق افتاده باشد، روز نزول آیه، روز هیجدهم ذی الحجه، روز غدیر خواهد بود. البته مشروط بر اینکه روز غدیر، و روز وفات پیامبر را حساب نکنیم، و دو ماه از سه ماه را پشت سر هم، ۲۹ روز بگیریم. | هرگاه وفات رسول خدا (طبق نقل کلینی در کافی و نقل اهل سنت) روز دوازدهم ربیع اتفاق افتاده باشد، روز نزول آیه، روز هیجدهم ذی الحجه، روز غدیر خواهد بود. البته مشروط بر اینکه روز غدیر، و روز وفات پیامبر را حساب نکنیم، و دو ماه از سه ماه را پشت سر هم، ۲۹ روز بگیریم. | ||
{{متن عربی|اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى إِكْمَالِ الدِّينِ، وَ إِتْمَامِ النِّعْمَةِ، وَ رِضَى الرَّبِّ بِرِسَالَتِي وَ بِالْوَلَايَةِ لِعَلِيٍّ مِنْ بَعْدِي}}<ref>به کتاب شریف «الغدیر» ج ۱، صفحات ۱۱۲ مراجعه فرمائید.</ref> | |||
«سپاس خداوندی را بر تکمیل آئین، و اتمام نعمت، و رضایت او بر رسالت من و ولایت علی(ع) پس از من». | «سپاس خداوندی را بر تکمیل آئین، و اتمام نعمت، و رضایت او بر رسالت من و ولایت علی(ع) پس از من». | ||
| خط ۷۳: | خط ۹۲: | ||
در این‌جا رسول گرامی به فرمان خدا مأمور است آیه مربوط به جانشینی را در میان مطالب ساده قرار دهد تا کمتر مورد توجه مخالفان سرسخت قرار گیرد و از این طریق این سند الهی به دست آیندگان برسد. | در این‌جا رسول گرامی به فرمان خدا مأمور است آیه مربوط به جانشینی را در میان مطالب ساده قرار دهد تا کمتر مورد توجه مخالفان سرسخت قرار گیرد و از این طریق این سند الهی به دست آیندگان برسد. | ||
و همگی می‌دانیم وضع و قرارگیری هر آیه ای در هر جایی از سوره‌ها به فرمان پیامبر و دستور او بوده است و اصولاً جمع‌آوری قرآن به همین صورت، مدرکی جز دستور پیامبر ندارد، و تاریخ جمع‌آوری قرآن به وسیله یاران او، فاقد ارزش تاریخی است و فقط کار یاران او نگارش قرآن به لهجه واحدی و طرد دیگر لهجه‌ها بوده است. | و همگی می‌دانیم وضع و قرارگیری هر آیه ای در هر جایی از سوره‌ها به فرمان پیامبر و دستور او بوده است و اصولاً جمع‌آوری قرآن به همین صورت، مدرکی جز دستور پیامبر ندارد، و تاریخ جمع‌آوری قرآن به وسیله یاران او، فاقد ارزش تاریخی است و فقط کار یاران او نگارش قرآن به لهجه واحدی و طرد دیگر لهجه‌ها بوده است. مشروح این قسمت را باید در تاریخ قرآن خواند. ۲- بسیاری از روایات که نزول آیه را روز غدیر معرفی می‌کنند، یادآور می‌شوند که پیامبر پس از نصب علی(ع) برای خلافت چنین فرمود: ۱- گروهی از مفسران مانند فخر رازی در «مفاتیح الغیب» و آلوسی در «روح المعانی» و عبده در «المنار» نقل می‌کند که پیامبر پس از نزول این آیه، بیش از هشتاد و یک روز عمر نکرد. ۳- در حالی که این دلائل قطع آور، بر استقلال آیه گواهی می‌دهند ولی خود آیه در لابلای احکام مربوط به گوشت‌های حلال و حرام قرار گرفته است، و نکته آن برافراد آگاه از اوضاع صدر اسلام مخفی و پنهان نیست زیرا تاریخ و حدیث صحیح گواهی می‌دهند که پیامبر خواست، وصیت‌نامه ای برای امت خود تنظیم کند که پس از وی گمراه نشوند وقتی شخصیت‌های متنفذ پی بردند که پیامبر می‌خواهد درباره خلافت مطلبی بنویسد فوراً او را به هذیان گوئی متهم کردند. ۶ | ||
آیه سؤال عذاب | آیه سؤال عذاب | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۴۲: | ||
۴- سوره طور، آیه ۳۰. | ۴- سوره طور، آیه ۳۰. | ||
۶- این مطلب در کتابهای تاریخ و حدیث آمده است و بخاری، آن را در نقاط مختلفی ازصحیح خود نقل کرده ازآن جمله، ج ۱، کتاب «العلم» ص ۲۲، و مسلم در صحیح خود ج ۲، ص ۱۴ کتاب «وصایا» نیز آورده است. | ۶- این مطلب در کتابهای تاریخ و حدیث آمده است و بخاری، آن را در نقاط مختلفی ازصحیح خود نقل کرده ازآن جمله، ج ۱، کتاب «العلم» ص ۲۲، و مسلم در صحیح خود ج ۲، ص ۱۴ کتاب «وصایا» نیز آورده است. | ||