رویداد غدیر از منظر خاورشناسان: تفاوت میان نسخه‌ها

{{متن عربی|مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ}}: هر کس من مولای او هستم، این علی علیه السلام مولای او است.

-بررسی کوتاه رویکرد خاورشناسان در مطالعه تفکر شیعه.

هاجسون به خاطر توجهش به این نکته شایسته ستایش است. وی می‌گوید:<blockquote>همه این جریان‌ها به‌طور نسبی، با وجود اینکه به مطالعه تفکر شیعه تمایل داشتند، در کم توجهی به مناطق مرکزی «هلال حاصل خیز»<ref>هلال حاصل خیز، به عربی: هلال خصیب، یعنی داسه بارور، نام بخش تاریخی از خاورمیانه و در برگیرنده بخش‌های خاوری دریای مدیترانه، میانرودان و مصر باستان می‌باشد. این نام نخستین بار از سوی جیمز هنری بریستد باستان‌شناس دانشگاه شیکاگو بر این بخش از جهان گذارده شد. داسه بارور با رودهای نیل، دجله، فرات و رود اردن سیرات می‌شود. این منطقه از باختر به دریای مدیترانه، از شمال به بیابان سوریه، و از دیگر سویی به شبه جزیره عربستان و خلیج فارس و دیگر بخش‌های مدیترانه محدود می‌شود. داسه بارور امروز کشورهای مصر، اسرائیل، لبنان و نیز کرانه باختری رود اردن و نوار غزّه و بخش‌هایی از اردن، سوریه، عراق، جنوب شرقی ترکیه، غرب و جنوب غربی ایران را در بر می‌گیرد. جمعیت داسه بارور را امروز نزدیک به ۱۲۰ میلیون یا دست کم یک چهارم جمعیت کل خاورمیانه تخمین می‌زنند.</ref> و ایران مشترک بودند.</blockquote>یعنی همان مناطقی که تمایل بر آن بود که بیشتر دور از نفوذ غرب باشد.

نقل عبارتی از ترجمه ای که «روزنتال» از «مقدمه ابن خلدون» انجام داده، کافی است تا دیدگاه ما را ثابت کند. ابن خلدون بخش زیر را از کتاب «الملل و النحل» شهرستانی - که کتابی برای شرح فرقه‌های مرتد اسلامی است - نقل می‌کند؛ طبق نظر ابن خلدون شیعیان معتقد اند علی علیه السلام کسی است که حضرت محمد صلی الله علیه و آله او را برای [[جانشین|خلافت]] پس از خود منصوب کرده است.

پاسخ: چون پژوهشگران غربی در تحقیقشان بیشتر به آثار ضد شیعه تکیه داشته‌اند. طبیعی است که واقعه غدیر خم را نادیده گرفته باشند. «ال. وکسیا واگلیری» یکی از همکاران چاپ دوم «دایرة المعارف اسلام» (۱۹۵۳ م) می‌نویسد:<blockquote>بیشتر منابعی که اساس دانش ما خاورشناسان را درباره زندگانی پیامبر صلی الله علیه و آله شکل می‌دهد مانند سیره ابن هشام، تاریخ طبری، طبقات ابن سعد و…، از توقف حضرت محمد صلی الله علیه و آله در غدیر خم با سکوت می‌گذرند!

اگر هم آن را بیان نمایند، درباره گفتار حضرت محمد صلی الله علیه و آله چیزی نمی‌گویند، زیرا نویسندگان این منابع آشکارا می‌ترسیدند که ناخواسته با ارائه اطلاعات مورد نیاز متکلمان شیعه، خشم اهل سنتی را که در قدرت بودند برانگیزند، زیرا متکلمان شیعه از این کلمات و سخنان برای حمایت از فرضیه حق خلافت علی علیه السلام بهره می‌بردند و استدلال می‌کردند.</blockquote>در نتیجه، شرح حال نگاران غربی ای که زندگی‌نامه حضرت محمد صلی الله علیه و آله را نوشته‌اند و کارشان بر اساس این منابع بوده، به همان ترتیب به آنچه در غدیر خم اتفاق افتاد هیچ اشاره ای نمی‌کنند!

نسائی - آن طور که مشهور است - گرایشات علوی داشته، و ترمذی نیز در مجموعه خود احادیثی را که به نفع علی علیه السلام بوده گردآوری نموده است. به عنوان نمونه [[حدیث طیر]].<ref>مترجم: یکی از دلایل تقدم و افضلیت علی علیه السلام بر صحابه رسول‌الله صلی الله علیه و آله و کافّه افراد خلق حدیثی است صحیح و متواتر به نام حدیث طیر (مرغ)، که انس بن مالک روایت کرده، و محدثین شیعه و سنی آن را از طرق گوناگون و به اسناد معتبر نقل کرده‌اند. ابوعبدالرحمن احمد بن شعیب نسائی صاحب صحیح نسائی در «خصائص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام» متن حدیث طیر را چنین آورده است: اخبرنا زکریا بن یحیی، قال: اخبرنا مشهر بن عبدالملک، عن عیسی بن عمر، عن السدی، عن انس بن مالک: ان النبی صلی الله علیه وآله کان عنده طائر، فقال: اللهم ائتنی بأحبّ خلقک الیک، یأکل معی من هذا الطیر. فجاء ابوبکر فردّه. ثم جاء عمر فردّه. ثم جاء علی علیه السلام فأذن له: برای پیامبر صلی الله علیه و آله مرغی آورده بودند. آن حضرت فرمود: خدایا محبوب‌ترین خلق خود را نزد من بفرست تا از این مرغ بخورد. ابوبکر آمد ولی پیامبرصلی الله علیه وآله او را نپذیرفت. سپس عمر آمد، او را هم نپذیرفت. ولی وقتی علی‌علیه السلام آمد اجازه فرمود داخل شود.</ref>

با این وجود، او با مقایسه این تعداد افراد با مجموع افرادی که در غدیر خم حاضر بوده‌اند، بیان می‌دارد که این ۱۲۰ نفر تنها ۱۰ درصد از جمعیت حاضرین هستند. و از این رو به حق، عنوان {{متن عربی|حدیث الغدیر، رواته کثیرون للغایة، قلیلون للغایة}}<ref>راویان حدیث غدیر، بسیار زیاد و بسیار کم.

در میان آثار اخیر دانشمندان غرب درباره تاریخ اسلام، کتاب «تاریخ اسلام ۶۰۰–۷۵۰ پس از میلاد» نوشته ام. ای. شعبان با عنوان فرعی «یک تفسیر جدید» قابل توجه است.

این حقیقت را نیز بر این قضیه بیفزایید که این حادثه در کوفه ای رخ داد که از مرکز تجمع اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله - یعنی مدینه - خیلی دور بود. خود این اتفاق که در [[کوفه]] و در سال ۳۵ هجری روی داد، توسط ۴ تن از صحابه و ۱۴ تن از تابعان نقل شده و در بیشتر کتب تاریخی و روایی ثبت شده است.<ref>برای ارجاع کامل مراجعه شود به: الغدیر، ج ۱، ص ۱۶۶–۱۸۶.</ref>