۴٬۰۶۴
ویرایش
←بررسى و تحليل روايات جمعيت حاضر در غدير[1]
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
اين فراخوان عمومى موجب شد تا جمع زيادى از مردم مسلمان از نقاط مختلف سرزمين هاى اسلامى خود را به مدينه و يا مكه برسانند. | اين فراخوان عمومى موجب شد تا جمع زيادى از مردم مسلمان از نقاط مختلف سرزمين هاى اسلامى خود را به مدينه و يا مكه برسانند. | ||
حضرت در اين سفر حتى خانواده خود را همراه داشت.<ref>الطبقات الكبرى: ج ۲ ص | حضرت در اين سفر حتى خانواده خود را همراه داشت.<ref>الطبقات الكبرى: ج ۲ ص ۱۳۱؛ امتاع الاسماء: ج ۲ ص ۱۰۳.</ref>چنانكه امام على عليه السلام نيز از اين مأموريت مستثنى نبود، زيرا ايشان به امر رسول خداصلى الله عليه وآله براى هدايت مردم يمن به آنجا سفر كرده بود<ref>تاريخ طبرى: ج ۳ ص ۱۳۲. الارشاد: ج ۱ ص ۱۷۱.</ref>، و با انجام مأموريت خود را از يمن به مكه رساند.<ref>تاريخ طبرى: ج ۳ ص ۱۴۸.</ref> | ||
همچنين برخى منابع گزارش دعوت رسول خداصلى الله عليه وآله از مردم براى حضور در اين سفر را آورده اند. چنانكه كلينى به نقل از امام صادق عليه السلام مى نويسد: رسول خداصلى الله عليه وآله از حج سخن گفت، و به هر كس كه مى توانست از كسانى كه تا آن روز اسلام را پذيرفته بودند نامه نوشت كه رسول خداصلى الله عليه وآله تصميم دارد حج به جا آورد، و آنان را از اين امر مهم با خبر ساخت تا هر كس توان انجام حج را دارد در اين سفر شركت كند. در پى اعلام پيامبرصلى الله عليه وآله، مردم به سوى مكه روى آوردند تا مراسم حج را با حضور پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله برگزار كنند. <ref>الكافى: ج ۴ ص ۲۴۹: ذكر رسول اللَّه صلى الله عليه وآله الحج. فكتب الى من بلغه كتابه. فمن دخل الاسلام. ان رسول اللَّه صلى الله عليه وآله يرد الحج. يؤذنهم بذلك ليحجّ من اطاق الحج، فاقبل الناس. بحار الانوار: ج ۲۱ ص | همچنين برخى منابع گزارش دعوت رسول خداصلى الله عليه وآله از مردم براى حضور در اين سفر را آورده اند. چنانكه كلينى به نقل از امام صادق عليه السلام مى نويسد: رسول خداصلى الله عليه وآله از حج سخن گفت، و به هر كس كه مى توانست از كسانى كه تا آن روز اسلام را پذيرفته بودند نامه نوشت كه رسول خداصلى الله عليه وآله تصميم دارد حج به جا آورد، و آنان را از اين امر مهم با خبر ساخت تا هر كس توان انجام حج را دارد در اين سفر شركت كند. در پى اعلام پيامبرصلى الله عليه وآله، مردم به سوى مكه روى آوردند تا مراسم حج را با حضور پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله برگزار كنند. <ref>الكافى: ج ۴ ص ۲۴۹: ذكر رسول اللَّه صلى الله عليه وآله الحج. فكتب الى من بلغه كتابه. فمن دخل الاسلام. ان رسول اللَّه صلى الله عليه وآله يرد الحج. يؤذنهم بذلك ليحجّ من اطاق الحج، فاقبل الناس. بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۹۶؛ وسائل الشيعة: ج ۱۱ ص ۲۲۴.</ref> | ||
شيخ مفيد نيز در «الارشاد» مى نويسد: رسول خداصلى الله عليه وآله اراده به جاى آوردن حج و انجام آنچه خداى تعالى بر او فرض كرده بود را نمود، و براى به جاى آوردن حج در ميان مردم اعلام فرمود و همگى را به حج دعوت كرد. اين دعوت به دور دستترين سرزمين ها رسيد. پس مردم آماده رفتن به حج شدند، و از اطراف و حوالى و نزديكى هاى مدينه به مدينه آمدند و خود را مهياى حج در ركاب حضرتش نمودند.<ref>الارشاد: ج ۱ ص | شيخ مفيد نيز در «الارشاد» مى نويسد: رسول خداصلى الله عليه وآله اراده به جاى آوردن حج و انجام آنچه خداى تعالى بر او فرض كرده بود را نمود، و براى به جاى آوردن حج در ميان مردم اعلام فرمود و همگى را به حج دعوت كرد. اين دعوت به دور دستترين سرزمين ها رسيد. پس مردم آماده رفتن به حج شدند، و از اطراف و حوالى و نزديكى هاى مدينه به مدينه آمدند و خود را مهياى حج در ركاب حضرتش نمودند.<ref>الارشاد: ج ۱ ص ۱۷۱؛ بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۴ ۳۸۳.</ref> | ||
اكنون قابل ذكر است كه با توجه به اين فراخوانى، بايد جمعيت قابل توجهى از شهر مدينه و اطراف مدينه در اين سفر حضور داشته باشند. برخى از منابع فريقين نيز به تبع اين فراخوانى، خروج جمعيت به همراه رسول خداصلى الله عليه وآله را به گونه هاى مختلف نقل كرده اند: برخى شمار آنان را ۷۰۰۰۰ نفر<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص | اكنون قابل ذكر است كه با توجه به اين فراخوانى، بايد جمعيت قابل توجهى از شهر مدينه و اطراف مدينه در اين سفر حضور داشته باشند. برخى از منابع فريقين نيز به تبع اين فراخوانى، خروج جمعيت به همراه رسول خداصلى الله عليه وآله را به گونه هاى مختلف نقل كرده اند: برخى شمار آنان را ۷۰۰۰۰ نفر<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۰۲؛ تفسير صافى: ج ۲ ص ۵۳ ؛ تفسير الثقلين: ج ۲ ص ۷۳؛ السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۰۸.</ref>، عده اى ۹۰۰۰۰ نفر<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۰۸؛ الغدير: ج ۱ ص ۹.</ref>، برخى ۱۱۴۰۰۰ نفر دانسته <ref>المجموع: ج ۷ ص ۱۰۳؛ الغدير: ج ۱ ص ۹.</ref>و برخى هم عدد ۱۲۰۰۰۰ و ۱۲۴۰۰۰ و بيشتر را آورده اند.<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۰۸. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۵۰.همان، الغدير: ج ۱ ص ۲۹۶ ۹.</ref> | ||
مى توان گفت: يكى از دلايل ذكر اين تعداد از جمعيت عظيم، وضعيت قومى و قبيلگى جزيرةالعرب بوده است، و علاوه بر آن قدرت پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله بر جزيرة العرب با دعوت مردم به فطريات و اخلاق باعث رشد فزاينده جمعيت شهرى نيز مى گردد. | مى توان گفت: يكى از دلايل ذكر اين تعداد از جمعيت عظيم، وضعيت قومى و قبيلگى جزيرةالعرب بوده است، و علاوه بر آن قدرت پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله بر جزيرة العرب با دعوت مردم به فطريات و اخلاق باعث رشد فزاينده جمعيت شهرى نيز مى گردد. | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
پس از توصيه رسول خداصلى الله عليه وآله به شركت مردم در اين مراسم، شدت اشتياق براى شركت در اين مراسم به قدرى بود كه كودكان و نوجوانان، افراد كهنسال و زنان و حتى برخى از زنان باردار در اين مراسم معنوى شركت كردند. | پس از توصيه رسول خداصلى الله عليه وآله به شركت مردم در اين مراسم، شدت اشتياق براى شركت در اين مراسم به قدرى بود كه كودكان و نوجوانان، افراد كهنسال و زنان و حتى برخى از زنان باردار در اين مراسم معنوى شركت كردند. | ||
آنان بعد از شركت در حج، در مكان غدير نيز با ولايت امام على عليه السلام بيعت كردند. [[اسماء بنت عمیس خثعمیّه|اسماء]] بنت عميس همسر ابوبكر از جمله زنان باردارى بود كه در اين سفر حضور داشت، و در ذوالحليفه وضع حمل كرده و محمد بن ابوبكر را به دنيا آورد.<ref>صحيح مسلم: ج ۲ ص | آنان بعد از شركت در حج، در مكان غدير نيز با ولايت امام على عليه السلام بيعت كردند. [[اسماء بنت عمیس خثعمیّه|اسماء]] بنت عميس همسر ابوبكر از جمله زنان باردارى بود كه در اين سفر حضور داشت، و در ذوالحليفه وضع حمل كرده و محمد بن ابوبكر را به دنيا آورد.<ref>صحيح مسلم: ج ۲ ص ۸۸۶؛ سنن ابىداوود: ج ۲ ص ۱۸۲؛ مسند احمد: ج ۳ ص ۳۰؛ سنن دارمى: ج ۲ ص ۴۵؛ انساب الاشراف: ج ۱ ص ۴۷۴.</ref> ابوالطفيل عامر بن واثله نيز در جنگ احد متولد شده، و در [[حجةالوداع]] هشت ساله بود.<ref>اسد الغابة: ج ۳ ص ۱۴۳.</ref> | ||
=== روايات جمعيت غدير خم === | === روايات جمعيت غدير خم === | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
==== الف) هزار و سيصد نفر ==== | ==== الف) هزار و سيصد نفر ==== | ||
روايتى از امام باقرعليه السلام نقل شده كه طبق آن پيامبرصلى الله عليه وآله در روز غدير در حضور ۱۳۰۰ نفر جمله | روايتى از امام باقرعليه السلام نقل شده كه طبق آن پيامبرصلى الله عليه وآله در روز غدير در حضور ۱۳۰۰ نفر جمله {{متن عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ}} را مطرح فرمود. <ref>مناقب آل ابىطالب: ج ۲ ص ۲۲۹: و فى رواية عن الباقرعليه السلام قال: لما قال النبى صلى الله عليه وآله يوم غدير خم بين الف و ثلاثمائة رجل: من كنت مولاه فهذا على مولاه... </ref> اين روايت را مجلسى نيز آورده است.<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۵۸.</ref> | ||
در تفسير فرات كوفى نيز روايتى از عمار چنين نقل شده است: در مجلس ابن عباس بوديم و او سخنرانى مى كرد، كه ابوذر بلند شد و گفت: اى مردم، آيا مى دانيد پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: راستگوتر از ابوذر نيست؟ همه گفتند: آرى. ابوذر گفت: پس بدانيد پيامبرصلى الله عليه وآله روز غدير كه ۱۳۰۰ مرد بوديم... ، فرمود: هر كس من مولاى اويم پس على عليه السلام مولاى او است. خدايا هر كس على عليه السلام را يارى كند يارى اش كن، و هر كس با او دشمنى كند دشمنش باش. در اين هنگام مردى بلند شد و گفت: مبارك باد بر تو اى پسر ابى طالب.<ref>تفسير فرات: ص ۵۱۵ : عن عمار بن ياسر، قال: كنت عند ابى ذر الغفارى فى مجلس ابن عباس و عليه فسطاط و هو يحدث، اذ قام ابوذر حتى ضرب بيده الى عمود فسطاط، ثم قال: ايها الناس، من عرفنى فقد عرفنى و من لم يعرفنى فقد انبأته باسمى. انا جندب بن جنادة ابوذر الغفارى. سألتكم بحق اللَّه و حق رسوله صلى الله عليه وآله اسمعتم من رسول اللَّه صلى الله عليه وآله و هو يقول: ما اقلّت الغبراء و لا اظلّت الخضرا ذا لهجة اصدق من ابىذر؟ قالوا: اللهم نعم. قال: فتعلمون ايها الناس ان رسولاللَّهصلى الله عليه وآله جمعنا يوم غدير خم الف و ثلاثمائة رجل يقول: اللهم من كنت مولاه فعلى عليه السلام مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله. فقام رجل فقال: بخ بخ يابن ابى طالب... .</ref> | در تفسير فرات كوفى نيز روايتى از عمار چنين نقل شده است: در مجلس ابن عباس بوديم و او سخنرانى مى كرد، كه ابوذر بلند شد و گفت: اى مردم، آيا مى دانيد پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: راستگوتر از ابوذر نيست؟ همه گفتند: آرى. ابوذر گفت: پس بدانيد پيامبرصلى الله عليه وآله روز غدير كه ۱۳۰۰ مرد بوديم... ، فرمود: هر كس من مولاى اويم پس على عليه السلام مولاى او است. خدايا هر كس على عليه السلام را يارى كند يارى اش كن، و هر كس با او دشمنى كند دشمنش باش. در اين هنگام مردى بلند شد و گفت: مبارك باد بر تو اى پسر ابى طالب.<ref>تفسير فرات: ص ۵۱۵: عن عمار بن ياسر، قال: كنت عند ابى ذر الغفارى فى مجلس ابن عباس و عليه فسطاط و هو يحدث، اذ قام ابوذر حتى ضرب بيده الى عمود فسطاط، ثم قال: ايها الناس، من عرفنى فقد عرفنى و من لم يعرفنى فقد انبأته باسمى. انا جندب بن جنادة ابوذر الغفارى. سألتكم بحق اللَّه و حق رسوله صلى الله عليه وآله اسمعتم من رسول اللَّه صلى الله عليه وآله و هو يقول: ما اقلّت الغبراء و لا اظلّت الخضرا ذا لهجة اصدق من ابىذر؟ قالوا: اللهم نعم. قال: فتعلمون ايها الناس ان رسولاللَّهصلى الله عليه وآله جمعنا يوم غدير خم الف و ثلاثمائة رجل يقول: اللهم من كنت مولاه فعلى عليه السلام مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله. فقام رجل فقال: بخ بخ يابن ابى طالب... .</ref> | ||
==== نقد و بررسى ==== | ==== نقد و بررسى ==== | ||
| خط ۱۵۹: | خط ۱۵۹: | ||
==== و) هفتاد هزار نفر ==== | ==== و) هفتاد هزار نفر ==== | ||
امام باقرعليه السلام در روايت ديگرى تعداد جمعيت غدير را هفتاد هزار نفر نقل مى فرمايد. فتّال نيشابورى و طبرسى اين روايت را با ذكر تمامى اسناد چنين نقل كرده اند: رسول خداصلى الله عليه وآله همراه هفتاد هزار نفر از اهالى مدينه و اطراف آن عازم مكه شده و از مدينه خارج شدند، و همه جماعت مسلمان در طول اين سفر قدم به قدم از تمام اعمال آن حضرت پيروى مى كردند.<ref>روضة الواعظين و بصيرد المتعظى: ص | امام باقرعليه السلام در روايت ديگرى تعداد جمعيت غدير را هفتاد هزار نفر نقل مى فرمايد. فتّال نيشابورى و طبرسى اين روايت را با ذكر تمامى اسناد چنين نقل كرده اند: رسول خداصلى الله عليه وآله همراه هفتاد هزار نفر از اهالى مدينه و اطراف آن عازم مكه شده و از مدينه خارج شدند، و همه جماعت مسلمان در طول اين سفر قدم به قدم از تمام اعمال آن حضرت پيروى مى كردند.<ref>روضة الواعظين و بصيرد المتعظى: ص ۸۹؛ الاحتجاج: ج ۱ ص ۵۷: ... حجّ مع رسول اللَّه صلى الله عليه وآله من اهل المدينة و اهل الاطراف و الاعراب سبعين الف انسان او يزيدون، على نحو عدد اصحاب موسى عليه السلام السبعين الف. الذين اخذ عليهم بيعة هارون، فنكثوا و اتبعوا العجل و السامرى. و كذلك اخذ رسول اللَّه صلى الله عليه وآله البيعة لعلى عليه السلام بالخلافة على عدد اصحاب موسى عليه السلام، فنكثوا البيعة و اتبعوا العجل و السامرى، سنّة بسنّة و مثلاً بمثل... .</ref> | ||
ابوالفرج حلبى شافعى نيز در گزارش يكى از اقوال موجود درباره جمعيت همراه پيامبرصلى الله عليه وآله در آخرين حج را هفتاد هزار نقل كرده است. وى مى نويسد: اين جمعيت با توجه به منع حضور برخى به خاطر بيمارى وبا از حضور در حج بود.<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۶۳.</ref> | ابوالفرج حلبى شافعى نيز در گزارش يكى از اقوال موجود درباره جمعيت همراه پيامبرصلى الله عليه وآله در آخرين حج را هفتاد هزار نقل كرده است. وى مى نويسد: اين جمعيت با توجه به منع حضور برخى به خاطر بيمارى وبا از حضور در حج بود.<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۶۳.</ref> | ||
==== نقد و بررسى ==== | ==== نقد و بررسى ==== | ||
در اين روايت اشاره به حركت هفتاد هزار نفر از مردم مدينه و اطراف آن به مكه و حضور در غدير خم شده است. اين روايت مؤيد هم دارد. از جمله مى توان به دعوت پيامبرصلى الله عليه وآله از مردم اطراف و اكناف مدينه براى حضور زنان و كودكان اشاره كرد. علاوه بر آن، قابل ذكر است كه برخى از عالمان شيعه نيز با پذيرش شيعه اين خبر به نقل آن اهتمام ورزيده اند و در صحت اين خبر ترديد نكرده اند.<ref>كشف المهم فى طريق خبر غدير خم: ص | در اين روايت اشاره به حركت هفتاد هزار نفر از مردم مدينه و اطراف آن به مكه و حضور در غدير خم شده است. اين روايت مؤيد هم دارد. از جمله مى توان به دعوت پيامبرصلى الله عليه وآله از مردم اطراف و اكناف مدينه براى حضور زنان و كودكان اشاره كرد. علاوه بر آن، قابل ذكر است كه برخى از عالمان شيعه نيز با پذيرش شيعه اين خبر به نقل آن اهتمام ورزيده اند و در صحت اين خبر ترديد نكرده اند.<ref>كشف المهم فى طريق خبر غدير خم: ص ۱۹۱؛ تقسير الصافى: ج ۲ ص ۵۴ .</ref> | ||
همچنين يكى از اسانيد اين روايت محمد بن موسى همدانى است، كه بنا به گفته نجاشى كتابى در ردّ غلوّ و غاليان دارد.<ref>رجال نجاشى: ص ۳۳۸.</ref> بنابراين مى توان گفت: با توجه به داشتن سند و مؤيدات ديگر، حضور اين تعداد از جمعيت در غدير خم طبيعى به نظر مى رسد. | همچنين يكى از اسانيد اين روايت محمد بن موسى همدانى است، كه بنا به گفته نجاشى كتابى در ردّ غلوّ و غاليان دارد.<ref>رجال نجاشى: ص ۳۳۸.</ref> بنابراين مى توان گفت: با توجه به داشتن سند و مؤيدات ديگر، حضور اين تعداد از جمعيت در غدير خم طبيعى به نظر مى رسد. | ||
| خط ۱۷۵: | خط ۱۷۵: | ||
==== ح) نود هزار نفر ==== | ==== ح) نود هزار نفر ==== | ||
عبدالملک عاصمى شافعى - از نويسندگان اهل سنت - مى نويسد: پيامبرصلى الله عليه وآله براى حجةالوداع از مدينه خارج شد، در حالى كه نود هزار يا صد و چهارده هزار نفر همراه وى بودند.<ref>سمط النجوم العوالى: ج ۲ ص ۳۰۵.</ref> حلبى شافعى در «السيرة الحلبية»<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۶۳: كان معه جموع لا يعلمها الا اللَّه | عبدالملک عاصمى شافعى - از نويسندگان اهل سنت - مى نويسد: پيامبرصلى الله عليه وآله براى حجةالوداع از مدينه خارج شد، در حالى كه نود هزار يا صد و چهارده هزار نفر همراه وى بودند.<ref>سمط النجوم العوالى: ج ۲ ص ۳۰۵.</ref> حلبى شافعى در «السيرة الحلبية»<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۶۳: كان معه جموع لا يعلمها الا اللَّه تعالى؛ قيل: كانوا اربعين الفاً، و قيل: كانوا سبعين الفاً، و قيل: كانوا تسعين الفاً، و قيل: كانوا مائة الف و اربعةعشر الفاً، و قيل: و عشرين الفاً، و قيل: كانوا اكثر من ذلك.</ref> و علامه امينى نيز در «الغدير» به حضور اين مقدار از جمعيت در غدير خم به عنوان قول مشهور اشاره مى كنند.<ref>الغدير: ج ۱ ص ۳۲.</ref> | ||
==== نقد و بررسى ==== | ==== نقد و بررسى ==== | ||
| خط ۱۸۳: | خط ۱۸۳: | ||
==== ط) يک صد و چهارده هزار نفر ==== | ==== ط) يک صد و چهارده هزار نفر ==== | ||
قول ديگر از عاصمى شافعى - چنانكه گفته شد - يك صد و چهارده هزار نفر است.<ref>سمط النجوم العوالى: ج ۲ ص ۳۰۵.</ref>علامه امينى نيز در «الغدير» قول مشهور ديگر را همين تعداد مى داند.<ref>الغدير: ج ۲ ص ۳۲: و قيل: يقال: خرج معه تسعون الفاً، و يقال: مائة الف و اربعةعشر الفاً، و قيل: مائة الف و عشرون الفاً، و قيل: مائة الف و اربعة و عشرون الفاً، و يقال: اكثر من ذلك، و هذه عدة من خرج | قول ديگر از عاصمى شافعى - چنانكه گفته شد - يك صد و چهارده هزار نفر است.<ref>سمط النجوم العوالى: ج ۲ ص ۳۰۵.</ref>علامه امينى نيز در «الغدير» قول مشهور ديگر را همين تعداد مى داند.<ref>الغدير: ج ۲ ص ۳۲: و قيل: يقال: خرج معه تسعون الفاً، و يقال: مائة الف و اربعةعشر الفاً، و قيل: مائة الف و عشرون الفاً، و قيل: مائة الف و اربعة و عشرون الفاً، و يقال: اكثر من ذلك، و هذه عدة من خرج معه؛ و اما الذين حجّوا معه فاكثر من ذلك، كالمقيمين بمكة. و الذين اتوا من اليمن مع على اميرالمؤمنين عليه السلام و ابى موسى عليه السلام. حلبى شافعى نيز همين قول را ذكر كرده است. السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۶۳.</ref> حلبى شافعى نيز همين قول را ذكر كرده است.<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۶۳.</ref> | ||
==== نقد و بررسى ==== | ==== نقد و بررسى ==== | ||
| خط ۱۹۱: | خط ۱۹۱: | ||
==== ى) يک صد و بيست هزار نفر ==== | ==== ى) يک صد و بيست هزار نفر ==== | ||
گزارش ديگر درباره جمعيت غدير خم، حضور جمعيت يك صد و بيست هزار نفر است. از جمله اين قائلان ابن جوزى در «تذكرة الخواص»<ref>تذكرة الخواص: ج ۱ ص ۲۶۶: و جمع الصحابة، و هم كانوا مائة و عشرين الفاً.</ref> و علامه امينى در «الغدير»<ref name=":0">الغدير: ج ۱ ص ۳۲.</ref | گزارش ديگر درباره جمعيت غدير خم، حضور جمعيت يك صد و بيست هزار نفر است. از جمله اين قائلان ابن جوزى در «تذكرة الخواص»<ref>تذكرة الخواص: ج ۱ ص ۲۶۶: و جمع الصحابة، و هم كانوا مائة و عشرين الفاً.</ref> و علامه امينى در «الغدير»<ref name=":0">الغدير: ج ۱ ص ۳۲.</ref> هستند. | ||
==== نقد و بررسى ==== | ==== نقد و بررسى ==== | ||
| خط ۱۹۷: | خط ۱۹۷: | ||
==== جمع بندى ==== | ==== جمع بندى ==== | ||
غدير خم و اعلام ولايت امام على عليه السلام از سوى رسول خداصلى الله عليه وآله خبرى متواتر است، و هدف عمده رسول خداصلى الله عليه وآله از آخرين حج اتمام و | غدير خم و اعلام ولايت امام على عليه السلام از سوى رسول خداصلى الله عليه وآله خبرى متواتر است، و هدف عمده رسول خداصلى الله عليه وآله از آخرين حج اتمام و اکمال دین با بيان امر امامت بود. براى اين امر مهم لازم بود تا جمعيت قابل توجهى در آن حضور يابند. دليل بر اين سخن دعوت ايشان از مردم اطراف و اكناف مدينه براى رفتن به حج بود. با محوريت قدرت نبوى و فراگيرى اسلام و نابودى شرك و قدرت قريش. | ||
گرايش مردم به اسلام و حضور در مدينه و يا ارتباط با مركز قدرت، باعث كثرت جمعيت نومسلمانان شده بود. بنابراين طبيعى مى نمايد كه جمعيت مسلمانان از آمار اوليه حاضرين در جهادها بيشتر شود. | گرايش مردم به اسلام و حضور در مدينه و يا ارتباط با مركز قدرت، باعث كثرت جمعيت نومسلمانان شده بود. بنابراين طبيعى مى نمايد كه جمعيت مسلمانان از آمار اوليه حاضرين در جهادها بيشتر شود. | ||
| خط ۲۱۸: | خط ۲۱۸: | ||
== خداوند شاهد غدير<ref>اسرار غدير: ص ۱۱۷ ۸۷.</ref> == | == خداوند شاهد غدير<ref>اسرار غدير: ص ۱۱۷ ۸۷.</ref> == | ||
يكى از قرائن مهم در كنار جمله | يكى از قرائن مهم در كنار جمله {{متن عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ...}} - كه مبيّن معناى آن هم هست - اينكه پيامبرصلى الله عليه وآله در چندين مورد خدا را بر اين ابلاغ شاهد گرفتند كه در هيچ يك از احكام الهى چنين نكردند. | ||
پيرو آن چندين بار از مردم خواستند كه «حاضرين به غائبين اطلاع دهند» ، كه اين را هم در هيچيك از احكام الهى نفرمودند. | پيرو آن چندين بار از مردم خواستند كه «حاضرين به غائبين اطلاع دهند» ، كه اين را هم در هيچيك از احكام الهى نفرمودند. | ||
| خط ۲۲۴: | خط ۲۲۴: | ||
همچنين شاهد گرفتن پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله خداوند را بر تبليغ خود در موارد مختلف خطبه. | همچنين شاهد گرفتن پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله خداوند را بر تبليغ خود در موارد مختلف خطبه. | ||
== شاهدان غدير<ref>تبليغ غدير در سيره معصومين عليهم السلام: | == شاهدان غدير<ref>تبليغ غدير در سيره معصومين عليهم السلام: ص، ۲۰۶، ۲۰۵، ۲۰۱- ۱۹۷ ۱۹۵ ۱۹۴ ۱۷۴ - ۱۷۲ ۱۲۷ ۷۹ - ۷۲ ۳۰ ۲۹ ۲۸؛ اسرار غدير: ص ۸۷؛ اولين ميراث مكتوب درباره غدير: ص ۱۹ ۱۸؛ چهارده قرن با غدير: ص ۲۹.</ref> == | ||
شاهد در روز انكارِ حق به كار مى آيد، تا با شهادت خويش غدير از دست رفته را به رخ طرفداران سقيفه بكشد و آنان را بر سر جايشان بنشاند. اما بر غدير بايد گريست كه با شاهدان ده ها هزار نفرى همچنان مظلوم ماند و حقش علناً غصب شد. | شاهد در روز انكارِ حق به كار مى آيد، تا با شهادت خويش غدير از دست رفته را به رخ طرفداران سقيفه بكشد و آنان را بر سر جايشان بنشاند. اما بر غدير بايد گريست كه با شاهدان ده ها هزار نفرى همچنان مظلوم ماند و حقش علناً غصب شد. | ||