۲۲٬۹۸۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۵۱: | خط ۵۵۱: | ||
<big>تفسير سه سوره كامل قرآن كه سوره هاى حمد و عصر و انسان است و نيز دوازده آيه به صورت صريح و بيش از هفتاد آيه به صورت اقتباس و استشهاد كه در رابطه با جوانب مختلف غدير در سراسر ايام غدير در متن خطبه و در مناسبتهاى مختلف آن تحقق يافته، شاهد زنده اى بر ارتباط تنگاتنگ غدير با قرآن است.</big> | <big>تفسير سه سوره كامل قرآن كه سوره هاى حمد و عصر و انسان است و نيز دوازده آيه به صورت صريح و بيش از هفتاد آيه به صورت اقتباس و استشهاد كه در رابطه با جوانب مختلف غدير در سراسر ايام غدير در متن خطبه و در مناسبتهاى مختلف آن تحقق يافته، شاهد زنده اى بر ارتباط تنگاتنگ غدير با قرآن است.</big> | ||
| خط ۵۶۹: | خط ۵۷۰: | ||
<big>هـ) آياتى كه به عنوان مصداق اتمّ به غدير تفسير شده است.</big> | <big>هـ) آياتى كه به عنوان مصداق اتمّ به غدير تفسير شده است.</big> | ||
== | ==<big>تفسير صريح هجده آيه در خطبه غدير</big><ref>غدير در قرآن: ج ۲ ص ۸۵ - ۴۷ </ref> == | ||
<big>در غدير | <big>در غدير ۱۸ آيه قرآن به صراحت تفسير شده است؛ به اين معنى كه پيامبر صلى الله عليه و آله متن آيه را جداگانه در خطبه بيان فرموده و قبل يا بعد از آن به تفسيرش پرداخته است. اين موارد در مقابل آياتى است كه به صورت تضمين در كلام و اقتباس در خطابه حضرت آمده است. آيات مزبور را به ترتيب اهميت جايگاه اعتقادى آن در پيام غدير ذكر مى كنيم و البته هر كدام در محل خود در عنوان «قرآن»آمده است:</big> | ||
'''<big>سوره زخرف</big>'''<ref>آيه ۲۸</ref> | '''<big>سوره زخرف</big>'''<big><ref>آيه ۲۸</ref></big> | ||
<big>«وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فِى عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» .</big> | <big>«وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فِى عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» .</big> | ||
'''<big>سوره يس</big>'''<ref>آيه ۱۲</ref> | '''<big>سوره يس</big>'''<big><ref>آيه ۱۲</ref></big> | ||
<big>«إِنَّا نَحْنُ نُحْىِ الْمَوْتى وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ كُلَّ شَىْءٍ أَحْصَيْناهُ فِى إِمامٍ مُبِينٍ» .</big> | <big>«إِنَّا نَحْنُ نُحْىِ الْمَوْتى وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ كُلَّ شَىْءٍ أَحْصَيْناهُ فِى إِمامٍ مُبِينٍ» .</big> | ||
'''<big>سوره مائده</big>'''<ref>آيه ۵۵</ref> | '''<big>سوره مائده</big>'''<big><ref>آيه ۵۵</ref></big> | ||
<big>«إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّه وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ» .</big> | <big>«إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّه وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ» .</big> | ||
'''<big>سوره زمر</big>'''<ref>آيه ۵۶</ref> | '''<big>سوره زمر</big>'''<big><ref>آيه ۵۶</ref></big> | ||
<big>«أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فِى جَنْبِ اللَّه وَ إِنْ كُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ» .</big> | <big>«أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فِى جَنْبِ اللَّه وَ إِنْ كُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ» .</big> | ||
'''<big>سوره غافر</big>'''<ref>آيه ۴۰</ref> | '''<big>سوره غافر</big>'''<big><ref>آيه ۴۰</ref></big> | ||
<big>«مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجْزى إِلاّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ و أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيها بِغَيْرِ حِسابٍ».</big> | <big>«مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجْزى إِلاّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ و أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيها بِغَيْرِ حِسابٍ».</big> | ||
'''<big>سوره انعام</big>'''<ref>آيه ۸۲</ref> | '''<big>سوره انعام</big>'''<big><ref>آيه ۸۲</ref></big> | ||
<big>«الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ».</big> | <big>«الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ».</big> | ||
'''<big>سوره مجادله</big>'''<ref>آیه۲۲</ref> | '''<big>سوره مجادله</big>'''<big><ref>آیه۲۲</ref></big> | ||
<big>«لا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّه وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّه وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ كانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ، أُولئِكَ كَتَبَ فِى قُلُوبِهِمُ الْإِيمانَ وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَ يُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها رَضِىَ اللَّه عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولئِكَ حِزْبُ اللَّه، أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّه هُمُ الْمُفْلِحُونَ» .</big> | <big>«لا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّه وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّه وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ كانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ، أُولئِكَ كَتَبَ فِى قُلُوبِهِمُ الْإِيمانَ وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَ يُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها رَضِىَ اللَّه عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولئِكَ حِزْبُ اللَّه، أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّه هُمُ الْمُفْلِحُونَ» .</big> | ||
'''<big>سوره اعراف</big>'''<ref>آیه۳۸</ref> | '''<big>سوره اعراف</big>'''<big><ref>آیه۳۸</ref></big> | ||
<big>«قالَ ادْخُلُوا فِى أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ فِى النَّارِ كُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها حَتَّى إِذَا ادَّارَكُوا فِيها جَمِيعاً قالَتْ أُخْراهُمْ لِأُولاهُمْ رَبَّنا هؤُلاءِ أَضَلُّونا فَآتِهِمْ عَذاباً ضِعْفاً مِنَ النَّارِ، قالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَ لكِنْ لا تَعْلَمُونَ» .</big> | <big>«قالَ ادْخُلُوا فِى أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ فِى النَّارِ كُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها حَتَّى إِذَا ادَّارَكُوا فِيها جَمِيعاً قالَتْ أُخْراهُمْ لِأُولاهُمْ رَبَّنا هؤُلاءِ أَضَلُّونا فَآتِهِمْ عَذاباً ضِعْفاً مِنَ النَّارِ، قالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَ لكِنْ لا تَعْلَمُونَ» .</big> | ||
'''<big>سوره | '''<big>سوره ملک</big>'''<big><ref>آيه ۸-۱۱.</ref></big> | ||
<big>«تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ كُلَّما أُلْقِىَ فِيها فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ، قالُوا بَلى قَدْ جاءَنا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنا وَ قُلْنا ما نَزَّلَ اللَّه مِنْ شَىْءٍ، إِنْ أَنْتُمْ إِلاّ فِى ضَلالٍ كَبِيرٍ، وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِى أَصْحابِ السَّعِيرِ، فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعِيرِ» .</big> | <big>«تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ كُلَّما أُلْقِىَ فِيها فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ، قالُوا بَلى قَدْ جاءَنا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنا وَ قُلْنا ما نَزَّلَ اللَّه مِنْ شَىْءٍ، إِنْ أَنْتُمْ إِلاّ فِى ضَلالٍ كَبِيرٍ، وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِى أَصْحابِ السَّعِيرِ، فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعِيرِ» .</big> | ||
'''<big>سوره نساء</big>'''<ref>آيه ۴۷</ref> | '''<big>سوره نساء</big>'''<big><ref>آيه ۴۷.</ref></big> | ||
<big>«يا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ، آمِنُوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى أَدْبارِها أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَما لَعَنَّا أَصْحابَ السَّبْتِ» .</big> | <big>«يا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ، آمِنُوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى أَدْبارِها أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَما لَعَنَّا أَصْحابَ السَّبْتِ» .</big> | ||
'''<big>سوره مرسلات</big>'''<ref>آيه | '''<big>سوره مرسلات</big>'''<big><ref>آيه ۱۶-۱۹.</ref></big> | ||
<big>«أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ، ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِينَ، كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ، وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ».</big> | <big>«أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ، ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِينَ، كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ، وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ».</big> | ||
<big>'''سوره توبه''' | <big>'''سوره توبه'''<ref>آيه ۶۱. </ref></big> | ||
<big>«وَ مِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِىَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ، قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَكُمْ، يُؤْمِنُ بِاللَّه وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّه لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ» .</big> | <big>«وَ مِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِىَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ، قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَكُمْ، يُؤْمِنُ بِاللَّه وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّه لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ» .</big> | ||
== | ==<big>تفسير يک آيه به صورت اقتباس يا استشهاد در غدير</big><ref>غدير در قرآن: ج ۲ ص ۹۱ - ۸۷. </ref> == | ||
<big>اقتضاى فصاحت در بلندترين خطابه پيامبرصلى الله عليه وآله آن هم در موقعيتى چون غدير، آن بوده كه در مواردى آيه هاى قرآن را به صورت تضمين در كلام و تركيب يافته با كلام خويش مطرح فرمايد.</big> | <big>اقتضاى فصاحت در بلندترين خطابه پيامبرصلى الله عليه وآله آن هم در موقعيتى چون غدير، آن بوده كه در مواردى آيه هاى قرآن را به صورت تضمين در كلام و تركيب يافته با كلام خويش مطرح فرمايد.</big> | ||
<big>اين اصل سخنورى و خطابه به دو صورتِ اقتباس و استشهاد در كلام رسول مكرم اسلام صلى الله عليه وآله جلوه دارد، كه ذيلاً به بيان جوانبى از آن مى پردازيم و سپس موارد آن را مى آوريم:</big> | <big>اين اصل سخنورى و خطابه به دو صورتِ اقتباس و استشهاد در كلام رسول مكرم اسلام صلى الله عليه وآله جلوه دارد، كه ذيلاً به بيان جوانبى از آن مى پردازيم و سپس موارد آن را مى آوريم:</big> | ||
<big>الف | <big>'''الف) معناى اقتباس و استشهاد'''</big> | ||
<big>منظور از اقتباس آن است كه بدون ذكر صريح يك آيه، مضمون آن در كلام حضرت آمده و منظور از آن تبيين شده است، بدون آنكه حضرت تصريح كند كه در حال خواندن آيه اى از قرآن هستم. منظور از استشهاد هم آن است كه حضرت مطلبى را بفرمايد و سپس شاهدى از قرآن را بدون قرائت صريح آيه ذكر كند و فقط به وجود آن در قرآن اشاره كند.</big> | <big>منظور از اقتباس آن است كه بدون ذكر صريح يك آيه، مضمون آن در كلام حضرت آمده و منظور از آن تبيين شده است، بدون آنكه حضرت تصريح كند كه در حال خواندن آيه اى از قرآن هستم. منظور از استشهاد هم آن است كه حضرت مطلبى را بفرمايد و سپس شاهدى از قرآن را بدون قرائت صريح آيه ذكر كند و فقط به وجود آن در قرآن اشاره كند.</big> | ||
<big>ب | <big>'''ب) انواع تضمين قرآن در كلام'''</big> | ||
<big>در خطبه غدير كيفيت تركيب كلام با آيه قرآن به چند صورت ديده مى شود:</big> | <big>در خطبه غدير كيفيت تركيب كلام با آيه قرآن به چند صورت ديده مى شود:</big> | ||
<big> | # <big>آيه به طور كامل و به همان صورت قرآنى در كلام آمده ولى منظور مفهوم آن است نه خود آيه. مثلاً مى فرمايد: «قُولُوا: سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا ...». در اينجا بعد از «قُولُوا» عين آيه قرآن است، ولى مفهوم دعايى آن قصد شده است.</big> | ||
# <big>آيه به طور كامل با كلام تركيب مى شود بدون آنكه به آيه بودن آن اشاره شده باشد. مثلاً مى فرمايد: «قَدِ اسْتَشْهَدْتُ اللَّه وَ بَلَّغْتُكُمْ رِسالَتى، وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ» . در اينجا جمله «ما عَلَى الرَّسُولِ ...» عين آيه قرآن است، ولى به عنوان كلام حضرت و بدون اشاره به قرآن بودن آن آمده است.</big> | |||
<big> | # <big>آيه عيناً آمده باشد ولى به گونه اى در كلام تركيب شده باشد كه تفسير آن با اشاره فهميده شود. مثلاً مى فرمايد: «بِأَمْرِ اللَّه اقُولُ: ما يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ» . در اينجا «ما يُبَدَّلُ ...» كلام خداوند در قرآن است و حضرت با اين شكل خاص از تركيب سخن به تفسير آن اشاره مى كند كه سخن من در واقع سخن خداست و تغيير پذير نيست.</big> | ||
# <big>كلمات خاص يك آيه با چينش خاص آن با تغيير مختصرى در ضماير و امثال آن در كلام تركيب مى شود به گونه اى كه هر شنونده اى متوجه مى شود اشاره به آيه قرآن است. مثلاً مى فرمايد: «انْذِرُكُمْ انّى رَسُولُ اللَّه قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِىَ الرُّسُلُ، افَانْ مِتُّ اوْ قُتِلْتُ انْقَلَبْتُمْ عَلى اعْقابِكُمْ» ؟ در اينجا آيه «وَ ما مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ...» با تغيير ضماير در كلام حضرت جاى گرفته و تبيين شده است.</big> | |||
<big> | # <big>معنى و مفهوم آيه در ضمن جمله اى آورده مى شود بدون آنكه كلمات يا چينش آنها مراعات شود، ولى به راحتى مى توان تشخيص داد كه اشاره به كدام آيه است. مثلاً مى فرمايد: «انَا صِراطُ اللَّه الْمُسْتَقيمُ الَّذى امَرَكُمْ بِاتِّباعِهِ» كه اشاره به آيه «وَ أَنَّ هذا صِراطِى مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ» است.</big> | ||
<big> | |||
<big> | <big>'''ج) انواع تفسير ضمنى قرآن'''</big> | ||
<big>تفسير قرآن به صورت ضمنى جلوه هاى مختلفى در غدير دارد:</big> | <big>تفسير قرآن به صورت ضمنى جلوه هاى مختلفى در غدير دارد:</big> | ||
<big> | # <big>در مواردى سياق كلام در قبل و بعد از آيه مفسر آيه اى است كه عيناً ذكر شده است.</big> | ||
# <big>در مواردى جمله اى كه آيه در ضمن آن است، در همان حال مفسر آن هم حساب مى شود.</big> | |||
# <big>در مواردى يك آيه به عنوان نتيجه چند جمله مطرح است.</big> | |||
# <big>در مواردى آيات كلى قرآن بر موارد خاص مربوط به ولايت تفسير شده است.</big> | |||
# <big>در مواردى آيات مربوط به امم گذشته بر مسايل مربوط به ولايت انطباق داده شده است</big> | |||
# <big>در مواردى دو تا سه آيه در يك كلام تركيب شده و مجموعاً تفسير شده اند.</big> | |||
<big> | <big>'''د) موارد تفسير ضمنى قرآن'''</big> | ||
<big> | <big>در موضوع غدير، آيات تفسير شده به صورت ضمنى، به ۷ بخش تقسيم شده است</big> | ||
<big> | # <big>آيات مربوط به مناسبت هاى خاصى از غدير.</big> | ||
# <big>آيات مربوط به معرفى مقام امامت و ولايت.</big> | |||
# <big>آيات مربوط به دستورات الهى درباره ولايت.</big> | |||
# <big>آيات مربوط به آماده سازى مردم براى مقابله با دشمنان غدير.</big> | |||
# <big>آيات مربوط به دوستان و پذيرندگان ولايت على عليه السلام.</big> | |||
# <big>آيات مربوط به دشمنان و نفى كنندگان ولايت على عليه السلام.</big> | |||
# <big>آيات مربوط به موضوعات غير ولايت.</big> | |||
<big> | <big>هر كدام از اين موارد هفت گانه اخير كه در «موارد تفسير ضمنى قرآن» بيان شد در عنوان خود در همين عنوان«تفسير»آمده، و آيات مربوط به هر كدام در عنوان «قرآن» آمده است.</big> | ||
==<big>خطبه غدير و تفسير</big><ref>غدير در قرآن: ج ۲ ص ۳۵ ۱۷ ۱۴ - ۱۱. اسرار غدير: ص ۹۹. </ref>== | |||
== | |||
<big>تفسير قرآن در غدير تماماً در فرازهاى خطبه آن جلوه گر است. نگاهى دقيق به آيات تفسير شده در خطابه غدير پرده از نكته بسيار مهمى در برنامه قرآنى پيامبرصلى الله عليه وآله بر مى دارد:</big> | <big>تفسير قرآن در غدير تماماً در فرازهاى خطبه آن جلوه گر است. نگاهى دقيق به آيات تفسير شده در خطابه غدير پرده از نكته بسيار مهمى در برنامه قرآنى پيامبرصلى الله عليه وآله بر مى دارد:</big> | ||
<big>در طول | <big>در طول ۲۳ سال نزول قرآن، حضرتش در فرصت هاى مناسب به تفسير و تبيين آياتى از قرآن مى پرداختند، ولى از آنجا كه تأكيد اصلى بر نزول كامل قرآن و تفهيم اصل آن بر مردم بود و جنگها و مشكلات مسلمانان نيز فرصت پرداختن بيش از آن به حضرت نمى داد، لذا احاديث مفصلى در تفسير از رسول گرامى صلى الله عليه وآله نمى بينيم و يا اگر هست به صورت تعيين مصداق و به طور مختصر است.</big> | ||
<big>به نظر مى رسد خطابه غدير فرصتى بسيار مغتنم براى آن حضرت بوده كه در اين سخنرانى | <big>به نظر مى رسد خطابه غدير فرصتى بسيار مغتنم براى آن حضرت بوده كه در اين سخنرانى يک ساعته به طور جدى به تفسير قرآن بپردازد. آنچه جلب توجه مى كند جهات خاصى از تفسير است كه آن حضرت مد نظر داشته و در اين خطابه بيان فرموده، كه در همه سخنرانى ها و گفتارهاى پيامبرصلى الله عليه وآله بى سابقه است.</big> | ||
<big>اين جهت باز مى گردد به بيان حضور اهلبيت عليهم السلام در جميع شئون دنيا و آخرت مردم، در حدى كه بدون آن هر حركتى پوچ و بى نتيجه خواهد بود. اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد: خداوند ولايت ما اهلبيت را قطب قرآن قرار داده كه محكماتش بر گرد آن مى گردد. | <big>اين جهت باز مى گردد به بيان حضور اهلبيت عليهم السلام در جميع شئون دنيا و آخرت مردم، در حدى كه بدون آن هر حركتى پوچ و بى نتيجه خواهد بود. اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد: خداوند ولايت ما اهلبيت را قطب قرآن قرار داده كه محكماتش بر گرد آن مى گردد.<ref>بحار الانوار: ج ۸۹ ص ۲۷ ج ۲۹. </ref></big> | ||
<big>مسلمانان در اين بياناتِ قرآنىِ پيامبرصلى الله عليه وآله به دو دسته دوستان و دشمنان اهلبيت عليهم السلام تقسيم شده اند، و بسيارى از آيات قرآن كه درباره خوبان و بَدان عالم مطرح است به اين دو گروه تفسير شده است.</big> | <big>مسلمانان در اين بياناتِ قرآنىِ پيامبرصلى الله عليه وآله به دو دسته دوستان و دشمنان اهلبيت عليهم السلام تقسيم شده اند، و بسيارى از آيات قرآن كه درباره خوبان و بَدان عالم مطرح است به اين دو گروه تفسير شده است.</big> | ||
<big>اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد: دو سوم قرآن درباره ما و شيعيان ماست، و هر چه خير است براى ما و شيعيانمان است، و در يك سوم باقيمانده نيز ما با مردم شريك هستيم، و آنچه شر است درباره دشمنان ماست. | <big>اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد: دو سوم قرآن درباره ما و شيعيان ماست، و هر چه خير است براى ما و شيعيانمان است، و در يك سوم باقيمانده نيز ما با مردم شريك هستيم، و آنچه شر است درباره دشمنان ماست.<ref>بحار الانوار: ج ۸۹ ص ۸۵ ج ۱۸.</ref></big> | ||
<big>نكاتى درباره تفسير در غدير</big> | <big>'''نكاتى درباره تفسير در غدير'''</big> | ||
<big>قبل از ذكر موارد تفسير قرآن در غدير تذكر چند نكته ضرورى به نظر مى رسد:</big> | <big>قبل از ذكر موارد تفسير قرآن در غدير تذكر چند نكته ضرورى به نظر مى رسد:</big> | ||
<big>نكته اول: مصاديق آيات در غدير</big> | <big>'''نكته اول: مصاديق آيات در غدير'''</big> | ||
<big>طبق روايات متعدد براى حفظ قرآن از تحريف، ظاهر بسيارى از آيات صورت كلى دارد و تعيين مصداق آن در متن قرآن نيامده است. تفسير و تبيين آنها به مقام عصمت واگذار شده تا در موقعيت هاى مناسب به آن بپردازند.</big> | <big>طبق روايات متعدد براى حفظ قرآن از تحريف، ظاهر بسيارى از آيات صورت كلى دارد و تعيين مصداق آن در متن قرآن نيامده است. تفسير و تبيين آنها به مقام عصمت واگذار شده تا در موقعيت هاى مناسب به آن بپردازند.</big> | ||
| خط ۷۰۸: | خط ۶۹۰: | ||
<big>با تذكر اين نكته متوجه خواهيم شد كه در خطبه غدير و در ساير احاديث چگونه آيات قرآن عظمت اهلبيت عليهم السلام يا ذلت دشمنان شان را در دنيا و آخرت به تصوير كشيده و پيام هاى اعتقاد سازى براى مسلمانان بر جاى گذاشته اند.</big> | <big>با تذكر اين نكته متوجه خواهيم شد كه در خطبه غدير و در ساير احاديث چگونه آيات قرآن عظمت اهلبيت عليهم السلام يا ذلت دشمنان شان را در دنيا و آخرت به تصوير كشيده و پيام هاى اعتقاد سازى براى مسلمانان بر جاى گذاشته اند.</big> | ||
<big>نكته دوم: انواع تفسير در خطابه غدير</big> | <big>'''نكته دوم: انواع تفسير در خطابه غدير'''</big> | ||
<big>تفسير قرآن انواع گونه گون به اقتضاءات متفاوت دارد، و در خطابه غدير تقريباً همه انواع تفسير به كار گرفته شده است:</big> | <big>تفسير قرآن انواع گونه گون به اقتضاءات متفاوت دارد، و در خطابه غدير تقريباً همه انواع تفسير به كار گرفته شده است:</big> | ||
| خط ۷۲۶: | خط ۷۰۸: | ||
<big>بر اين اساس، گونه هاى تفسير در غدير در چهار فصل قابل بيان است:</big> | <big>بر اين اساس، گونه هاى تفسير در غدير در چهار فصل قابل بيان است:</big> | ||
<big> | # <big>مواردى كه در غدير يك موضوع قرآنى به صورت كلى در سراسر قرآن تفسير شده است.</big> | ||
# <big>مواردى كه يك سوره به طور كامل در غدير تفسير شده است.</big> | |||
<big> | # <big>مواردى كه يك آيه به صراحت در غدير تفسير شده است.</big> | ||
# <big>مواردى كه يك آيه به صورت اقتباس يا استشهاد تفسير شده است.</big> | |||
<big> | |||
<big> | |||
<big>آنچه به عنوان خطبه غدير ذكر مى شود يا از متن خطابه بلند غدير است و يا مواردى است كه در روايات ديگر خطبه نقل شده، كه همه موارد با آدرس ذكر مىشود.</big> | <big>آنچه به عنوان خطبه غدير ذكر مى شود يا از متن خطابه بلند غدير است و يا مواردى است كه در روايات ديگر خطبه نقل شده، كه همه موارد با آدرس ذكر مىشود.</big> | ||
| خط ۷۴۲: | خط ۷۲۱: | ||
<big>آيات قرآن در مورد خود غدير، و آياتى كه به ماجراى غدير تفسير شده و درباره متن واقعه نازل شده است. البته در مورد تفسير قرآن در غدير تقسيم بندى ديگرى هم مى توان بيان كرد:</big> | <big>آيات قرآن در مورد خود غدير، و آياتى كه به ماجراى غدير تفسير شده و درباره متن واقعه نازل شده است. البته در مورد تفسير قرآن در غدير تقسيم بندى ديگرى هم مى توان بيان كرد:</big> | ||
<big>الف | <big>'''الف) تفسير كلى موضوعى در سراسر قرآن'''</big> | ||
<big>آياتى كه لفظاً و معنىً به يكديگر شباهت دارند، و نيز آياتى كه به يك مضمون در مواضع مختلف قرآن نازل شده، قابل يك عنوان كلى و موضوع معين مى تواند باشد. در پنج مورد از خطابه غدير تفسير قرآن به اين صورت ديده مى شود كه يك بيان براى همه آن موارد در سراسر قرآن ذكر شده است.</big> | <big>آياتى كه لفظاً و معنىً به يكديگر شباهت دارند، و نيز آياتى كه به يك مضمون در مواضع مختلف قرآن نازل شده، قابل يك عنوان كلى و موضوع معين مى تواند باشد. در پنج مورد از خطابه غدير تفسير قرآن به اين صورت ديده مى شود كه يك بيان براى همه آن موارد در سراسر قرآن ذكر شده است.</big> | ||
<big>ب | <big>'''ب) تفسير يک سوره كامل در غدير'''</big> | ||
<big>يك سوره به طور كامل. در آن زمانِ محدود در خطبه بلندِ غدير، سه سوره قرآن به طور كامل مورد تفسير قرار گرفته است. اين نشانه اهميت سوره هاى مزبور در ارتباط با ولايت است، و از سوى ديگر گوياى حضور گسترده قرآن در غدير است.</big> | <big>يك سوره به طور كامل. در آن زمانِ محدود در خطبه بلندِ غدير، سه سوره قرآن به طور كامل مورد تفسير قرار گرفته است. اين نشانه اهميت سوره هاى مزبور در ارتباط با ولايت است، و از سوى ديگر گوياى حضور گسترده قرآن در غدير است.</big> | ||
<big> در خطبه غدير آياتى از قرآن به عنوان شاهد و يا براى تفسير آمده است. استشهاد به آيات قرآن در بسيارى از مواضع خطبه از نكات شاخص آن است. آياتى كه در خطبه غدير به عنوان شاهد يا تفسير آمده | <big> در خطبه غدير آياتى از قرآن به عنوان شاهد و يا براى تفسير آمده است. استشهاد به آيات قرآن در بسيارى از مواضع خطبه از نكات شاخص آن است. آياتى كه در خطبه غدير به عنوان شاهد يا تفسير آمده ۵۰ مورد است كه اهميت اين سند بزرگ اسلام را جلوه گر مى كند.</big> | ||
<big>تفسير | <big>تفسير ۲۵ آيه قرآن به اهلبيت عليهم السلام و ۱۵ آيه به دشمنان اهلبيت عليهم السلام در متن خطبه نيز از نكات بسيار مهم آن است</big> | ||
<big>بيش از | <big>بيش از ۱۰ آيه از قرآن نيز در ايام واقعه غدير نازل شده كه آيات «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ...» و «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتى وَرَضيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ ديناً» و «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ» نمونه هاى بارز آن است.</big> | ||
<big>گر چه محوريت خطبه غدير امر امامت و ولايت اهل بيت عليهم السلام بود، ولى پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله در خطبه غدير | <big>گر چه محوريت خطبه غدير امر امامت و ولايت اهل بيت عليهم السلام بود، ولى پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله در خطبه غدير ۱۲ جمله هم در مورد تفسير قرآن بيان داشتند.</big> | ||
<big>از جمله فرمودند:</big> | <big>از جمله فرمودند:</big> | ||
| خط ۷۷۲: | خط ۷۵۱: | ||
<big>خداوند فضائل على بن ابى طالب را در قرآن نازل نموده است.</big> | <big>خداوند فضائل على بن ابى طالب را در قرآن نازل نموده است.</big> | ||
<big>على بن ابى طالب است كه نماز را به پا داشت، و در حال ركوع به قصد خداوند عزوجل زكات ) | <big>على بن ابى طالب است كه نماز را به پا داشت، و در حال ركوع به قصد خداوند عزوجل زكات (صدقه) داد، و در هر حالى خدا را قصد مى كند. )تفسير آيه «اِنَّما وَليُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ..»).</big> | ||
<big>قول خداوند تعالى: «... مِنْ قَبْلِ اَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى اَدْبارِها» ، قصد نشده از اين آيه مگر قومى از اصحاب من كه آنها را به نام و نَسَبشان مى شناسم ولى مأمورم آنان را نام نبرم.</big> | <big>قول خداوند تعالى: «... مِنْ قَبْلِ اَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى اَدْبارِها» ، قصد نشده از اين آيه مگر قومى از اصحاب من كه آنها را به نام و نَسَبشان مى شناسم ولى مأمورم آنان را نام نبرم.</big> | ||
== <big> | == <big>دشمنان اهلبيت عليهم السلام در قرآن</big><ref>غدير در قرآن: ج ۲ ص ۳۲ - ۲۶. </ref> == | ||
<big>پيامبرصلى الله عليه وآله در مورد دوست و دشمن اهلبيت عليهم السلام در قرآن در خطبه غدير مى فرمايد:</big> | <big>پيامبرصلى الله عليه وآله در مورد دوست و دشمن اهلبيت عليهم السلام در قرآن در خطبه غدير مى فرمايد:</big> | ||
| خط ۸۸۹: | خط ۸۶۸: | ||
<big>همان گونه كه جمله ‹‹وَلِيُّنا كُلُّ مَنْ مَدَحَهُ اللَّه وَ احَبَّهُ››كه در نقطه مقابل اين چشم انداز اعتقادى قرار دارد، عنوان‹‹تَوَلَّى››را برايمان معنى خواهد كرد، و همچون زلال بلور بر دلهاى ما مى شناساند كه بايد چه كسانى را دوست بداريم و ولايتشان را بپذيريم.</big> | <big>همان گونه كه جمله ‹‹وَلِيُّنا كُلُّ مَنْ مَدَحَهُ اللَّه وَ احَبَّهُ››كه در نقطه مقابل اين چشم انداز اعتقادى قرار دارد، عنوان‹‹تَوَلَّى››را برايمان معنى خواهد كرد، و همچون زلال بلور بر دلهاى ما مى شناساند كه بايد چه كسانى را دوست بداريم و ولايتشان را بپذيريم.</big> | ||
== <big> | == <big>رضايت خدا در قرآن</big><ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۸۶ - ۱۷۹. </ref> == | ||
<big>پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير مدح قرآنى بسيار بلندى درباره مولاى منصوب در غدير يعنى اميرالمؤمنين عليه السلام بر زبان آورد، كه كتاب آسمانى را يك پارچه به اميرالمؤمنين عليه السلام مرتبط ساخت. پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و اين مهم را در چهار مرحله بيان فرمود.</big> | <big>پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير مدح قرآنى بسيار بلندى درباره مولاى منصوب در غدير يعنى اميرالمؤمنين عليه السلام بر زبان آورد، كه كتاب آسمانى را يك پارچه به اميرالمؤمنين عليه السلام مرتبط ساخت. پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و اين مهم را در چهار مرحله بيان فرمود.</big> | ||
| خط ۹۰۰: | خط ۸۷۹: | ||
<big>اى مردم، اين على است كه يارى كننده ترين شما نسبت به من و سزاوارترين شما به من و نزديكترين شما به من و عزيزترين شما نزد من است. خداوند عز و جل و من از او راضى هستيم. هيچ آيه رضايتى در قرآن نازل نشده مگر اينكه درباره او است.</big> | <big>اى مردم، اين على است كه يارى كننده ترين شما نسبت به من و سزاوارترين شما به من و نزديكترين شما به من و عزيزترين شما نزد من است. خداوند عز و جل و من از او راضى هستيم. هيچ آيه رضايتى در قرآن نازل نشده مگر اينكه درباره او است.</big> | ||
== | ==<big>غدير روز تفسير قرآن</big><ref>غدير در قرآن: ج ۳ ص ۲۹۹. </ref> == | ||
<big>عناوين بر گرفته از آيات غدير در معرفى فرهنگ غدير در ماجرا و خطبه غدير و كلمات معصومين عليهم السلام، ۲۲عنوان است كه به ترتيب از كليات آغاز مى شود و با در نظر گرفتن مراحل وقوع ماجراى غدير به دنبال يكديگر اتفاق افتاده است. يكى از آنها ‹‹روز تفسير قرآنى›› است:</big> | <big>عناوين بر گرفته از آيات غدير در معرفى فرهنگ غدير در ماجرا و خطبه غدير و كلمات معصومين عليهم السلام، ۲۲عنوان است كه به ترتيب از كليات آغاز مى شود و با در نظر گرفتن مراحل وقوع ماجراى غدير به دنبال يكديگر اتفاق افتاده است. يكى از آنها ‹‹روز تفسير قرآنى›› است:</big> | ||
| خط ۹۱۱: | خط ۸۹۰: | ||
<big>۹۲آيه قرآن به صورت اقتباس يا استشهاد تفسير شد.</big> | <big>۹۲آيه قرآن به صورت اقتباس يا استشهاد تفسير شد.</big> | ||
۱۴ <big>آيه با اشاره مورد تفسير قرار گرفت. در اين باره مراجعه شود | ۱۴ <big>آيه با اشاره مورد تفسير قرار گرفت. در اين باره مراجعه شود<ref>كتاب: غدير در قرآن: ج ۲ ص ۱۴ - ۱۱ و ج ۳ ص ۲۳۵. </ref></big> | ||
== | ==<big>مدح اميرالمؤمنين عليه السلام در قرآن</big><ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۸۶ - ۱۷۹.</ref> == | ||
<big>پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير، همه گونه ستايش خدايى از بندگانش را كه در قرآن آمده متعلق به على عليه السلام دانست و فرمود: ‹‹هيچ آيه مدحى در قرآن نازل نشده مگر درباره او››.</big> | <big>پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير، همه گونه ستايش خدايى از بندگانش را كه در قرآن آمده متعلق به على عليه السلام دانست و فرمود: ‹‹هيچ آيه مدحى در قرآن نازل نشده مگر درباره او››.</big> | ||
| خط ۹۲۰: | خط ۸۹۹: | ||
<big>و هيچ آيه مدحى در قرآن نيست مگر درباره او.</big> | <big>و هيچ آيه مدحى در قرآن نيست مگر درباره او.</big> | ||
== | ==<big>مراحل حضور قرآن در غدير</big> <ref>غدير در قرآن: ج ۳ ص ۱۲ ۱۱. </ref> == | ||
<big>يكى از معارف قرآنى و تفسيرى غدير، مسير نزول آيات قرآن در غدير است. ضرورت اين مبحث از آن جهت است كه ذهنيتى از مسير قرآنى ماجراى غدير پيدا شود و يك جمع بندى از مجموع آن را در نظر گرفته شود.</big> | <big>يكى از معارف قرآنى و تفسيرى غدير، مسير نزول آيات قرآن در غدير است. ضرورت اين مبحث از آن جهت است كه ذهنيتى از مسير قرآنى ماجراى غدير پيدا شود و يك جمع بندى از مجموع آن را در نظر گرفته شود.</big> | ||
| خط ۹۵۱: | خط ۹۳۰: | ||
۸ <big>. نزول آيات قرآن پس از بازگشت به مدينه.</big> | ۸ <big>. نزول آيات قرآن پس از بازگشت به مدينه.</big> | ||
== | ==<big>معصومين عليهم السلام تنها مفسّرين قرآن</big><ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۷۸ - ۱۷۱ ۱۷۰ - ۱۵۷ ۵۲. اسرار غدير: ص ۲۱۹ ۵۳ ۵۲. غدير در قرآن: ج ۳ ص ۲۹۸. واقعه قرآنى غدير: ص ۸۹ .</ref> == | ||
<big>پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از خطبه غدير، سخن از تفسير قرآن به ميان آورد، و با توجه دادن به اهميت آن على عليه السلام را به عنوان جانشين خود در تفسير و تبيين قرآن معرفى كرد، و مردم را متوجه اين نكته نمود كه على عليه السلام علم آن را دارد و اوست كه مى تواند به قرآن دعوت كند.</big> | <big>پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از خطبه غدير، سخن از تفسير قرآن به ميان آورد، و با توجه دادن به اهميت آن على عليه السلام را به عنوان جانشين خود در تفسير و تبيين قرآن معرفى كرد، و مردم را متوجه اين نكته نمود كه على عليه السلام علم آن را دارد و اوست كه مى تواند به قرآن دعوت كند.</big> | ||
| خط ۱٬۰۰۴: | خط ۹۸۳: | ||
<big>غدير روزى بود كه در آن مفسرين قرآن و تبيين كنندگان فرهنگ قرآنى غدير به طور كامل معرفى شدند، به گونه اى كه در برابر فرهنگ جاهلى سقيفه هيچ ابهامى براى هدايت خواهان باقى نماند.</big> | <big>غدير روزى بود كه در آن مفسرين قرآن و تبيين كنندگان فرهنگ قرآنى غدير به طور كامل معرفى شدند، به گونه اى كه در برابر فرهنگ جاهلى سقيفه هيچ ابهامى براى هدايت خواهان باقى نماند.</big> | ||
== | ==<big>مفسرين و غدير خم</big><ref>ترجمه الغدير )امينى - واحدى( : ص ۷۱ - ۶۵. </ref> == | ||
<big>بر هيچ خردمندى پوشيده نيست كه شرف و برترى هر چيزى بسته به فايده و نتيجه آن است. بنابراين، در ميان موضوعات تاريخى، نخستين امرى كه مهمترين فوايد و نتايج را داراست، موضوعى است كه بر اساس آن دينى پايه گذارى شده، يا كيش و آئينى استوار گشته باشد، و نيز زيربناى مذهبى بوده است كه امت هايى بدان گرويده اند و دولت هايى به خاطر آن شكل گرفته اند، و سرانجام نامى جادوان از آن بر جاى مانده است.</big> | <big>بر هيچ خردمندى پوشيده نيست كه شرف و برترى هر چيزى بسته به فايده و نتيجه آن است. بنابراين، در ميان موضوعات تاريخى، نخستين امرى كه مهمترين فوايد و نتايج را داراست، موضوعى است كه بر اساس آن دينى پايه گذارى شده، يا كيش و آئينى استوار گشته باشد، و نيز زيربناى مذهبى بوده است كه امت هايى بدان گرويده اند و دولت هايى به خاطر آن شكل گرفته اند، و سرانجام نامى جادوان از آن بر جاى مانده است.</big> | ||
| خط ۱٬۰۳۷: | خط ۱٬۰۱۶: | ||
۱۳<big>. قاضى شوكانى (م ۱۲۵۰ق).</big> | ۱۳<big>. قاضى شوكانى (م ۱۲۵۰ق).</big> | ||
<big>۱۴. آلوسى بغدادى (م ۱۲۷۰ق)در ‹‹روح المعانى فى تفسير القرآن و السبع المثانى››<ref | <big>۱۴. آلوسى بغدادى (م ۱۲۷۰ق)در ‹‹روح المعانى فى تفسير القرآن و السبع المثانى››.<ref>چند تن از اين مفسران را مترجم محترم در ترجمه استدراک و اضافه كرده است كه در اصل نيست.</ref></big> | ||
== <big>پانويس</big> == | == <big>پانويس</big> == | ||