عقد اخوّت: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۷۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۶ ژوئن ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
يكى از مسائل [[تاریخ]] اسلام اين است كه پيامبر صلى الله عليه و آله هر دو نفر از مسلمانان را -  كه با يكديگر سنخيت داشتند -  با هم برادر اعلام كرد. اين حركت را [[عقد اخوت]] مى ‏نامند.
يكى از مسائل [[تاریخ]] اسلام اين است كه پيامبر صلى الله عليه و آله هر دو نفر از مسلمانان را -  كه با يكديگر سنخيت داشتند -  با هم برادر اعلام كرد. اين حركت را عقد اخوت مى ‏نامند.


== اخوّت اسلامى<ref>غدير از ديدگاه اهل ‏سنت (جبّاران): ص۱۵۰-۱۵۸.</ref> ==
== اخوّت اسلامى<ref>غدير از ديدگاه اهل ‏سنت (جبّاران): ص۱۵۰-۱۵۸.</ref> ==
در مورد عقد اخوّت در روز غدير، نكاتى چند مى‏ توان بيان كرد:
در مورد عقد اخوّت در روز غدير، نكاتى چند مى‏ توان بيان كرد:


'''اخوت و برادرى'''
=== اخوت و برادرى ===
 
يكى از ابتكارات اسلام، ايجاد استوارترين ارتباطات بين كسانى است كه بر حسب ظاهر هيچ گونه ارتباطى با هم ندارند. برادرى نزديک ‏ترين ارتباطى است كه بين دو نفر وجود دارد.
يكى از ابتكارات اسلام، ايجاد استوارترين ارتباطات بين كسانى است كه بر حسب ظاهر هيچ گونه ارتباطى با هم ندارند. برادرى نزديک ‏ترين ارتباطى است كه بين دو نفر وجود دارد.


خط ۱۸: خط ۱۷:
گروه بسيارى از علماى بزرگ تاريخ و حديث نوشته ‏اند<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۱۱۲ ح ۸۰ و ص ۱۱۸ ح ۸۳ .</ref>كه ملاک پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله در تعيين برادر براى هر يک از مسلمانان، تناسب خصلت ‏ها و قرب مراتب ايمانى ايشان بود.
گروه بسيارى از علماى بزرگ تاريخ و حديث نوشته ‏اند<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۱۱۲ ح ۸۰ و ص ۱۱۸ ح ۸۳ .</ref>كه ملاک پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله در تعيين برادر براى هر يک از مسلمانان، تناسب خصلت ‏ها و قرب مراتب ايمانى ايشان بود.


آن حضرت كسانى را كه مشابه و مماثل يكديگر تشخيص مى‏ داد با هم برادر مى ‏كرد؛ مثلا عمر را با [[ابوبكر بن ابى قحافه|ابوبكر]]، طلحه را با زبير، عثمان را با عبدالرحمن بن عوف، ابوذر را با [[مقداد]]، و دخترش [[فاطمه زهرا عليها السلام]] را با همسرش [[امّ سلمه]] پيوند داد.
آن حضرت كسانى را كه مشابه و مماثل يكديگر تشخيص مى‏ داد با هم برادر مى ‏كرد؛ مثلا عمر را با [[ابوبكر بن ابى قحافه|ابوبكر]]، [[طلحة بن عبیدالله تمیمی|طلحه]] را با [[زبیر بن عوام قرشی|زبیر]]، [[عثمان بن عفّان|عثمان]] را با [[عبدالرحمن بن عوف قرشی (ابومحمد)|عبدالرحمن بن عوف]]، ابوذر را با [[مقداد بن عمرو کندی|مقداد]]، و دخترش فاطمه زهرا عليها السلام را با همسرش امّ سلمه پيوند داد.


به همين دليل، اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را با هيچ يک از مسلمانان برادر نكرده و او را براى خود ذخيره نمود<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۱۱۶ ح ۸۰ . </ref>، براى خود نيز برادرى انتخاب نكرد تا اينكه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام آمد و عرض كرد:
به همين دليل، اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را با هيچ يک از مسلمانان برادر نكرده و او را براى خود ذخيره نمود<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۱۱۶ ح ۸۰ . </ref>، براى خود نيز برادرى انتخاب نكرد تا اينكه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام آمد و عرض كرد:
خط ۲۴: خط ۲۳:
مى‏ بينم اصحابت را با هم برادر مى‏ كنى، ولى براى من برادرى انتخاب نكرده ‏اى!؟ روحم از كالبد خارج شده و كمرم شكسته است. اگر بر من خشمگينى حق سرزنش دارى. حضرت در جواب فرمود: قسم به خدايى كه مرا به حق برانگيخت، من اين كار را به تأخير انداختم تا تو را براى خود انتخاب كنم.<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۱۱۲ ح ۸۰ و ص ۱۱۸ ح ۸۳ .</ref>
مى‏ بينم اصحابت را با هم برادر مى‏ كنى، ولى براى من برادرى انتخاب نكرده ‏اى!؟ روحم از كالبد خارج شده و كمرم شكسته است. اگر بر من خشمگينى حق سرزنش دارى. حضرت در جواب فرمود: قسم به خدايى كه مرا به حق برانگيخت، من اين كار را به تأخير انداختم تا تو را براى خود انتخاب كنم.<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۱۱۲ ح ۸۰ و ص ۱۱۸ ح ۸۳ .</ref>


'''آثار اخوّت اسلامى'''
=== آثار اخوّت اسلامى ===
اصلى كه در اسلام با عنوان اخوت و برادرى تأسيس شده است، تنها يک امر اعتبارى محض و بر اساس برنامه ظاهرى نيست، بلكه حقيقتى است كه آثارى واقعى و حقيقى در پى دارد.


اصلى كه در اسلام با عنوان اخوت و برادرى تأسيس شده است، تنها يک امر اعتبارى محض و بر اساس برنامه ظاهرى نيست، بلكه حقيقتى است كه آثارى واقعى و حقيقى در پى دارد. امت راستين اسلام و خانواده بزرگ اهل ايمان تابع نظم خاصى است. هر عضو اين خانواده در قبال اعضاى ديگر وظايفى دارد، و متقابلاً از حقوقى برخوردار است.
امت راستين اسلام و خانواده بزرگ اهل ايمان تابع نظم خاصى است. هر عضو اين خانواده در قبال اعضاى ديگر وظايفى دارد، و متقابلاً از حقوقى برخوردار است.


احاديث زيادى از ائمه معصومين‏ عليهم السلام به دست ما رسيده كه وظايف و حقوق برادران ايمانى را تعيين مى ‏كند. جامع‏ ترين دستورالعمل در اين زمينه حديثى است كه از رسول مكرم اسلام‏ صلى الله عليه وآله رسيده است، و ما آن را از كتاب مكاسب محرمه شيخ انصارى نقل مى‏ كنيم:
احاديث زيادى از ائمه معصومين‏ عليهم السلام به دست ما رسيده كه وظايف و حقوق برادران ايمانى را تعيين مى ‏كند. جامع‏ ترين دستورالعمل در اين زمينه حديثى است كه از رسول مكرم اسلام‏ صلى الله عليه و آله رسيده است، و ما آن را از كتاب مكاسب محرمه شيخ انصارى نقل مى‏ كنيم:


شيخ انصارى از كتاب [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعه]]، از كنز الفوائد شيخ کراجکی، از [[امیرالمؤمنین علی ‏علیه السلام]] روايت كرده است كه رسول مكرم اسلام ‏صلى الله عليه و آله فرمود: هر مسلمانى بر برادر خود سى حق دارد، كه ذمّه او برئ نمى‏ شود مگر اينكه آن را ادا كند يا صاحب حق بر او ببخشد:
شيخ انصارى از كتاب [[وسائل الشیعه]]، از كنز الفوائد شيخ کراجکی، از امیرالمؤمنین علی ‏علیه السلام روايت كرده است كه رسول مكرم اسلام ‏صلى الله عليه و آله فرمود:
 
هر مسلمانى بر برادر خود سى حق دارد، كه ذمّه او برئ نمى‏ شود مگر اينكه آن را ادا كند يا صاحب حق بر او ببخشد:


# ينفر زلّته: لغزش او را ببخشد.
# ينفر زلّته: لغزش او را ببخشد.
خط ۶۳: خط ۶۵:
# و يحبّ له من الخير ما يحبّ لنفسه، و يكره له من الشرّ ما يكره لنفسه: خوبى‏ هايى را كه براى خود مى ‏پسندد براى او بپسندد، و بدى ‏هايى را كه براى خود نمى ‏پسندد بر او هم نپسندد.
# و يحبّ له من الخير ما يحبّ لنفسه، و يكره له من الشرّ ما يكره لنفسه: خوبى‏ هايى را كه براى خود مى ‏پسندد براى او بپسندد، و بدى ‏هايى را كه براى خود نمى ‏پسندد بر او هم نپسندد.


آنگاه حضرت على‏ عليه السلام فرمود: شنيدم رسول ‏خداصلى الله عليه وآله مى‏ فرمود: ان احدكم ليدع من حقوق اخيه شيئاً، فيطالبه به يوم القيامة فيقضى له عليه: گاهى يكى از شما بعضى از حقوق برادر خويش را ادا نمى ‏كند، و او در روز قيامت حقوق ضايع شده خود را مطالبه مى‏ كند و او (ضايع كننده حق برادرش) در محضر عدل الهى محكوم مى‏ شود.<ref>مكاسب محرمه: ص ۴۷. وسائل الشيعة: ج ۱۲ ص ۲۱۲ ب ۱۶۱۱۴. </ref>
آنگاه حضرت على‏ عليه السلام فرمود: شنيدم رسول ‏خدا صلى الله عليه وآله مى‏ فرمود: ان احدكم ليدع من حقوق اخيه شيئاً، فيطالبه به يوم القيامة فيقضى له عليه: گاهى يكى از شما بعضى از حقوق برادر خويش را ادا نمى ‏كند، و او در روز قيامت حقوق ضايع شده خود را مطالبه مى‏ كند و او (ضايع كننده حق برادرش) در محضر عدل الهى محكوم مى‏ شود.<ref>مكاسب محرمه: ص ۴۷. وسائل الشيعة: ج ۱۲ ص ۲۱۲ ب ۱۶۱۱۴. </ref>
 
'''عقد اخوت در روز غدير'''


=== عقد اخوت در روز غدير ===
با در نظر گرفتن آنچه گفته شد، عقد اخوت در روز غدير جلوه ديگرى به خود مى ‏گيرد. مرحوم محدث قمى در كتاب شريف مفاتيح الجنان، عقد اخوت را در زمره آداب عيد غدير شمرده مى ‏نويسد:
با در نظر گرفتن آنچه گفته شد، عقد اخوت در روز غدير جلوه ديگرى به خود مى ‏گيرد. مرحوم محدث قمى در كتاب شريف مفاتيح الجنان، عقد اخوت را در زمره آداب عيد غدير شمرده مى ‏نويسد:


شايسته است در اين روز عقد اخوت با اخوان مؤمنين. كيفيت آن به نحوى كه شيخ ما در مستدرك وسائل<ref>مستدرك الوسائل: ج ۶ ص ۲۷۸ ح ۶۸۴۳ .</ref>از كتاب «زاد الفردوس» نقل فرموده چنين است كه بگذارد دست راست خود را بر دست راست بردار مؤمن خود و بگويد:
شايسته است در اين روز عقد اخوت با اخوان مؤمنين. كيفيت آن به نحوى كه شيخ ما در مستدرک وسائل<ref>مستدرك الوسائل: ج ۶ ص ۲۷۸ ح ۶۸۴۳ .</ref> از كتاب «زاد الفردوس» نقل فرموده چنين است كه بگذارد دست راست خود را بر دست راست بردار مؤمن خود و بگويد:


واخيتك فى اللَّه و صافيتك فى اللَّه و صافحتك فى اللَّه، و عاهدت اللَّه و ملائكته و كتبه و رسله و انبيائه و الائمة المعصومين عليهم السلام على انى ان كنت من اصحاب الجنة و الشفاعة و اذن لى بان ادخل الجنة، لا ادخلها الا و انت معى: در راه خدا با تو برادر شدم و در راه خدا با تو صافى شدم و در راه خدا با تو دست دادم، و با خدا و فرشتگان و كتاب‏هاى آسمانى و رسولان و پيامبرانش و ائمه معصومين -  كه سلام خدا بر ايشان باد -  عهد كردم كه اگر من از اهل بهشت و شفاعت بودم و اجازه يافتم وارد بهشت شوم، جز با تو وارد نشوم.
واخيتك فى اللَّه و صافيتك فى اللَّه و صافحتك فى اللَّه، و عاهدت اللَّه و ملائكته و كتبه و رسله و انبيائه و الائمة المعصومين عليهم السلام على انى ان كنت من اصحاب الجنة و الشفاعة و اذن لى بان ادخل الجنة، لا ادخلها الا و انت معى: در راه خدا با تو برادر شدم و در راه خدا با تو صافى شدم و در راه خدا با تو دست دادم، و با خدا و فرشتگان و كتاب‏هاى آسمانى و رسولان و پيامبرانش و ائمه معصومين -  كه سلام خدا بر ايشان باد -  عهد كردم كه اگر من از اهل بهشت و شفاعت بودم و اجازه يافتم وارد بهشت شوم، جز با تو وارد نشوم.
خط ۸۱: خط ۸۲:
اما از آن جهت كه هر يک از اين حقوق از احكام شرع بوده و هر كس مأمور به امتثال آن هاست، ساقط شدنى نيستند.
اما از آن جهت كه هر يک از اين حقوق از احكام شرع بوده و هر كس مأمور به امتثال آن هاست، ساقط شدنى نيستند.


'''آثار عقد اخوت'''
=== آثار عقد اخوت ===
بدون شک، اين عقد از جهت اجتماعى موجب تأليف قلوب و جلب محبت و احياى روحيه همكارى است. از نظر معنوى نيز ثمره‏ اى بس ارزنده دارد؛ كه همان تعهد شفاعت است.


بدون شک، اين عقد از جهت اجتماعى موجب تأليف قلوب و جلب محبت و احياى روحيه همكارى است. از نظر معنوى نيز ثمره‏ اى بس ارزنده دارد؛ كه همان تعهد شفاعت است. شفاعت اصلى است كه ما بر مبناى تعاليم قرآن آن را پذيرفته و بدان معتقديم، و مى ‏دانيم كه خداوند متعال به هر كس بخواهد اذن شفاعت مى ‏دهد.<ref>طه/۱۰۹.</ref>
شفاعت اصلى است كه ما بر مبناى تعاليم قرآن آن را پذيرفته و بدان معتقديم، و مى ‏دانيم كه خداوند متعال به هر كس بخواهد اذن شفاعت مى ‏دهد.<ref>طه/۱۰۹.</ref>


يک دسته از شفاعت كنندگان در قيامت همان مؤمنان هستند، البته به اذن پروردگار.
يک دسته از شفاعت كنندگان در قيامت همان مؤمنان هستند، البته به اذن پروردگار.


بنابراين، انسان با خواندن اين عقد اخوت، در حقيقت راهى به سوى رحمت و رضوان پروردگار عالم مى ‏گشايد. ولى بايد توجه داشت آثارى كه بر برادرى نسبى و برادرى رضاعى چون محرميت، ارث و صله رحم مترتب است بر اين برادرى مترتب نيست.
بنابراين، انسان با خواندن اين عقد اخوت، در حقيقت راهى به سوى رحمت و رضوان پروردگار عالم مى ‏گشايد.
 
ولى بايد توجه داشت آثارى كه بر برادرى نسبى و برادرى رضاعى چون محرميت، ارث و صله رحم مترتب است بر اين برادرى مترتب نيست.


بنابراين، دو نفر كه با هم عقد اخوت مى‏ خوانند، بايد از اختلاط با محارم يكديگر خوددارى كرده و بدانند كه اين عقد موجب نمى‏ شود هر يكکاز آن دو نسبت به خواهران، دختران و مادر ديگرى محرم شود.
بنابراين، دو نفر كه با هم عقد اخوت مى‏ خوانند، بايد از اختلاط با محارم يكديگر خوددارى كرده و بدانند كه اين عقد موجب نمى‏ شود هر يكکاز آن دو نسبت به خواهران، دختران و مادر ديگرى محرم شود.


'''عقد اخوت بين زنان'''
=== عقد اخوت بين زنان ===
اخوت در لغت عرب معادل مفهوم برادرى نيست، بلكه معنايى گسترده‏ تر دارد كه خواهرى را نيز شامل مى‏ شود. اهل لغت مى‏ گويند: «اخ» يعنى كسى كه در يک صلب يا يک رحم با تو مشترک است.


اخوت در لغت عرب معادل مفهوم برادرى نيست، بلكه معنايى گسترده‏ تر دارد كه خواهرى را نيز شامل مى‏ شود. اهل لغت مى‏ گويند: «اخ» يعنى كسى كه در يک صلب يا يک رحم با تو مشترک است.
بنابراين اخوت، خواهرى را نيز شامل مى ‏شود. به همين دليل معادل عربى خواهر يعنى «اخت» مؤنث «اخ» به حساب مى ‏آيد.


بنابراين اخوت، خواهرى را نيز شامل مى ‏شود. به همين دليل معادل عربى خواهر يعنى «اخت» مؤنث «اخ» به حساب مى ‏آيد. از اين رو، تمام دستوراتى كه درباره اخوت مؤمنان وارد شده به طور يكسان شامل زنان و مردان مى ‏شود.
از اين رو، تمام دستوراتى كه درباره اخوت مؤمنان وارد شده به طور يكسان شامل زنان و مردان مى ‏شود.


و لذا رسول اسلام‏ صلى الله عليه وآله نيز به هنگام ايجاد اخوت بين مؤمنان در مدينه، دخترش فاطمه زهرا عليها السلام را با همسرش امّ ‏سلمه خواهر قرار داد.<ref>الغدير: ج ۳ ص ۱۱۳. </ref>
و لذا رسول اسلام‏ صلى الله عليه وآله نيز به هنگام ايجاد اخوت بين مؤمنان در مدينه، دخترش فاطمه زهرا عليها السلام را با همسرش امّ ‏سلمه خواهر قرار داد.<ref>الغدير: ج ۳ ص ۱۱۳. </ref>
خط ۱۴۵: خط ۱۵۰:
از جمله آداب عيد غدير عقد اخوّت است:
از جمله آداب عيد غدير عقد اخوّت است:


يكى از سنت‏ هاى حسنه در شرع مقدس اسلام عقد اخوت بين مؤمنين است، كه خود پيامبرصلى الله عليه وآله هم با على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام عقد اخوت بستند. گر چه مؤمنان نسبت به امور يكديگر اهتمام داشته و خود را مسؤول مى ‏دانند، به گونه ‏اى كه تا سر حد برادرى به هم نزديک شده ‏اند، ولى خواندن صيغه برادرى حال و هواى ديگرى را ايجاد مى ‏كند و تعهد بيشترى به دنبال خواهد داشت.
يكى از سنت‏ هاى حسنه در شرع مقدس اسلام عقد اخوت بين مؤمنين است، كه خود پيامبر صلى الله عليه و آله هم با على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام عقد اخوت بستند. گر چه مؤمنان نسبت به امور يكديگر اهتمام داشته و خود را مسؤول مى ‏دانند، به گونه ‏اى كه تا سر حد برادرى به هم نزديک شده ‏اند، ولى خواندن صيغه برادرى حال و هواى ديگرى را ايجاد مى ‏كند و تعهد بيشترى به دنبال خواهد داشت.


در روز غدير به اين عمل حسنه تأكيد به سزايى شده است. تا آنجا اگر كسى خواست با ديگرى پيمان اخوت ببندد و امكان حضور با برادر دينى ‏اش را پيدا نكرد، به كسى وكالت دهد كه آن عقد را بخواند.
در روز غدير به اين عمل حسنه تأكيد به سزايى شده است. تا آنجا اگر كسى خواست با ديگرى پيمان اخوت ببندد و امكان حضور با برادر دينى ‏اش را پيدا نكرد، به كسى وكالت دهد كه آن عقد را بخواند.
خط ۱۵۷: خط ۱۶۲:
و برادر مؤمن -  كه مخاطب او است -  به عنوان طرف قبول مى‏ گويد: قبلت: اين برادرى را پذيرفتم. سپس طرف ايجاب مى‏ تواند به ملاحظه برادر خود -  كه ممكن است از عهده اداى تمام حقوق برادرى بر نيايد -  بگويد: اسقطت عنك جميع حقوق الاخوّة، ما خلا الشفاعة و الدعاء و الزيارة<ref>مستدرك الوسائل: ج ۶ ص ۲۷۹ ح ۶۸۴۳ . </ref>: من همه حقوق برادرى را از عهده تو ساقط كردم. بجز شفاعت و دعا و زيارت.
و برادر مؤمن -  كه مخاطب او است -  به عنوان طرف قبول مى‏ گويد: قبلت: اين برادرى را پذيرفتم. سپس طرف ايجاب مى‏ تواند به ملاحظه برادر خود -  كه ممكن است از عهده اداى تمام حقوق برادرى بر نيايد -  بگويد: اسقطت عنك جميع حقوق الاخوّة، ما خلا الشفاعة و الدعاء و الزيارة<ref>مستدرك الوسائل: ج ۶ ص ۲۷۹ ح ۶۸۴۳ . </ref>: من همه حقوق برادرى را از عهده تو ساقط كردم. بجز شفاعت و دعا و زيارت.


محدث فيض نيز در «خلاصة الاذكار» صيغه اخوت را قريب به همين ذكر نموده، و آنگاه فرموده است: پس قبول نمايد طرف مقابل از براى خود يا موكّل خود به لفظى كه دلالت بر قبول نمايد. پس از يكديگر جميع حقوق اخوت به جز دعا و زيارت را ساقط كنند.<ref>مستدرك الوسائل: ج ۶ ص ۲۷۸. </ref>
محدث فيض نيز در «خلاصة الاذكار» صيغه اخوت را قريب به همين ذكر نموده، و آنگاه فرموده است: پس قبول نمايد طرف مقابل از براى خود يا موكّل خود به لفظى كه دلالت بر قبول نمايد.
 
پس از يكديگر جميع حقوق اخوت به جز دعا و زيارت را ساقط كنند.<ref>مستدرك الوسائل: ج ۶ ص ۲۷۸. </ref>


مرحوم ميرزا عبدالله افندى در كتاب «رياض العلماء» در بيان شرح حال سيد ابومكارم مدنى، اجازه شيخ نعمةاللَّه عاملى را براى آن بزرگوار نقل مى ‏كند. در متن آن اجازه آمده است: نص از جانب رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله در خصوص عقد اخوت در روز هجدهم ذى‏ الحجه موجود است.<ref>مستدرك الوسائل: ج ۶ ص ۲۷۸. </ref>
مرحوم ميرزا عبدالله افندى در كتاب «رياض العلماء» در بيان شرح حال سيد ابومكارم مدنى، اجازه شيخ نعمة اللَّه عاملى را براى آن بزرگوار نقل مى ‏كند. در متن آن اجازه آمده است: نص از جانب رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله در خصوص عقد اخوت در روز هجدهم ذى‏ الحجه موجود است.<ref>مستدرك الوسائل: ج ۶ ص ۲۷۸. </ref>


مرحوم محدث نورى در «مستدرک الوسائل» پس از نقل عبارت فوق از كتاب «رياض العلماء» مى ‏نويسد: من نصى كه به عقد اخوت و كيفيت اين عقد در روز غدير اشاره كند نيافتم، مگر در كتاب «زاد الفردوس» كه در ضمن اعمال اين روز مبارک مى ‏نويسد: شايسته است كه در اين روز عقد اخوت با برادران ايمانى انجام شود. براى اين امر بايد فرد دست راست خود را در دست راست برادر ايمانى خويش بگذارد و بگويد:
مرحوم محدث نورى در «مستدرک الوسائل» پس از نقل عبارت فوق از كتاب «رياض العلماء» مى ‏نويسد: من نصى كه به عقد اخوت و كيفيت اين عقد در روز غدير اشاره كند نيافتم، مگر در كتاب «زاد الفردوس» كه در ضمن اعمال اين روز مبارک مى ‏نويسد: شايسته است كه در اين روز عقد اخوت با برادران ايمانى انجام شود. براى اين امر بايد فرد دست راست خود را در دست راست برادر ايمانى خويش بگذارد و بگويد:
خط ۱۶۸: خط ۱۷۵:


== ماجراى اخوّت پس از حجةالوداع و پيش از غدير<ref>واقعه قرآنى غدير: ص۶۱-۶۳.</ref>==
== ماجراى اخوّت پس از حجةالوداع و پيش از غدير<ref>واقعه قرآنى غدير: ص۶۱-۶۳.</ref>==
در راه بازگشت از مكه و سفر [[حجةالوداع]] به سوى [[غدیر خم]]، روز هفدهم ذى ‏الحجة كاروان پيامبر صلى الله عليه و آله به وادى «[[قُدَید]]» رسيد كه تا غدير كمتر از يک روز ديگر فاصله داشت.
در راه بازگشت از مكه و سفر [[حجةالوداع]] به سوى غدیر خم، روز هفدهم ذى ‏الحجة كاروان پيامبر صلى الله عليه و آله به وادى «قُدَید» رسيد كه تا غدير كمتر از يک روز ديگر فاصله داشت.


آبادى «قديد» در آغاز وادى قرار داشت و «غدير خم» در انتهاى همين وادى بود. با ورود به آبادى كاروان توقف كرد و مردم براى استراحت از راهى كه شبانه طى شده بود پياده شدند.
آبادى «قديد» در آغاز وادى قرار داشت و «غدير خم» در انتهاى همين وادى بود. با ورود به آبادى كاروان توقف كرد و مردم براى استراحت از راهى كه شبانه طى شده بود پياده شدند.
خط ۱۸۸: خط ۱۹۵:
من از پروردگارم خواستم كه بين من و تو ولايت قرار دهد، و خدا پذيرفت؛ و از او خواستم بين من و تو برادرى قرار دهد، او پذيرفت؛ و از او خواستم تو را جانشين من قرار دهد، و او پذيرفت.
من از پروردگارم خواستم كه بين من و تو ولايت قرار دهد، و خدا پذيرفت؛ و از او خواستم بين من و تو برادرى قرار دهد، او پذيرفت؛ و از او خواستم تو را جانشين من قرار دهد، و او پذيرفت.


اين مراسمِ دعا و آمين و استجابت فورى الهى با نزول آيه در حضور مردم و تفاصيلى كه ذكر شد، يک مقطع استثنايى در زندگانى پيامبرصلى الله عليه وآله به شمار مى ‏آمد كه همه را مبهوت و متعجب كرد و در آستانه غدير مقام عظيم على بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام را در پيشگاه خداوند روشن ساخت.
اين مراسمِ دعا و آمين و استجابت فورى الهى با نزول آيه در حضور مردم و تفاصيلى كه ذكر شد، يک مقطع استثنايى در زندگانى پيامبر صلى الله عليه و آله به شمار مى ‏آمد كه همه را مبهوت و متعجب كرد و در آستانه غدير مقام عظيم على بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام را در پيشگاه خداوند روشن ساخت.


== ماجراى اخوّت در مِنى<ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۳۳.</ref>==
== ماجراى اخوّت در مِنى<ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۳۳.</ref>==
خط ۱۹۵: خط ۲۰۲:
«مؤمنين با يكديگر برادرند». براى هيچ مؤمنى اموال برادر مؤمنش جز با رضايت قلبى او حلال نيست. آيا ابلاغ كردم؟ خدايا شاهد باش.
«مؤمنين با يكديگر برادرند». براى هيچ مؤمنى اموال برادر مؤمنش جز با رضايت قلبى او حلال نيست. آيا ابلاغ كردم؟ خدايا شاهد باش.


سپس فرمود: «من مأمورم بجنگم تا مردم «لا اله الا اللَّه» بگويند. هرگاه آن را گفتند خون و اموالشان از طرف من در امان است مگر آنكه حق كسى باشد، و حساب آنان با خداست. اى مردم، آيا ابلاغ كردم؟ گفتند: آرى. فرمود: خدايا شاهد باش. سپس آينده پر خطر اعتقادى مردم را گوشزد كرده على را در چنان شرايطى نايب مناب خود اعلام كرد و فرمود: اى مردم، سخن مرا حفظ كنيد تا بعد از من از آن نفع ببريد؛ و در آن فكر كنيد تا بعد از من زندگى گوارا داشته باشيد.
سپس فرمود: «من مأمورم بجنگم تا مردم «لا اله الا اللَّه» بگويند. هرگاه آن را گفتند خون و اموالشان از طرف من در امان است مگر آنكه حق كسى باشد، و حساب آنان با خداست. اى مردم، آيا ابلاغ كردم؟ گفتند: آرى. فرمود: خدايا شاهد باش. سپس آينده پر خطر اعتقادى مردم را گوشزد كرده على را در چنان شرايطى نايب مناب خود اعلام كرد و فرمود:
 
اى مردم، سخن مرا حفظ كنيد تا بعد از من از آن نفع ببريد؛ و در آن فكر كنيد تا بعد از من زندگى گوارا داشته باشيد.


اى مردم، سخن مرا بشنويد و درباره آن فكر كنيد؛ كه شايد بعد از اين سال شما را ملاقات نكنم. اى مردم، سخن مرا به خاطر بسپاريد تا بعد از من از آن استفاده كنيد و آن را بفهميد تا در زندگى بعد از من خوشبخت باشيد.
اى مردم، سخن مرا بشنويد و درباره آن فكر كنيد؛ كه شايد بعد از اين سال شما را ملاقات نكنم. اى مردم، سخن مرا به خاطر بسپاريد تا بعد از من از آن استفاده كنيد و آن را بفهميد تا در زندگى بعد از من خوشبخت باشيد.


آگاه باشيد! مبادا بعد از من از دين خود باز گرديد و كافر شويد و بر سر دنيا به روى يكديگر شمشير بكشيد. اگر شما چنين كنيد -  كه خواهيد كرد -  مرا در لشكرى همراه جبرئيل و ميكائيل خواهيد يافت كه رو در روى شما با شمشير مى‏ ايستم و يا على بن ابى‏ طالب به جاى من با شما مى‏ جنگد.<ref>بحار الانوار: ج ۹ ص ۱۵۰ و ج ۳۲ ص۲۹۰، ۲۹۱، ۲۹۴، ۳۱۷، ۳۶۳ و ج۳۶ ص۲۳ و ج۳۷ ص۱۱۴. امالی طوسی: ص۵۰۳. مجمع البیان: ج۹ ص۷۲. تفسیر فرات: ص۲۸۰.</ref>
آگاه باشيد! مبادا بعد از من از دين خود باز گرديد و كافر شويد و بر سر دنيا به روى يكديگر شمشير بكشيد.
 
اگر شما چنين كنيد -  كه خواهيد كرد -  مرا در لشكرى همراه جبرئيل و ميكائيل خواهيد يافت كه رو در روى شما با شمشير مى‏ ايستم و يا على بن ابى‏ طالب به جاى من با شما مى‏ جنگد.<ref>بحار الانوار: ج ۹ ص ۱۵۰ و ج ۳۲ ص۲۹۰، ۲۹۱، ۲۹۴، ۳۱۷، ۳۶۳ و ج۳۶ ص۲۳ و ج۳۷ ص۱۱۴. امالی طوسی: ص۵۰۳. مجمع البیان: ج۹ ص۷۲. تفسیر فرات: ص۲۸۰.</ref>


== هفته غدير و عقد اخوّت<ref>غدير در آئينه كتاب: ص ۳۱. </ref>==
== هفته غدير و عقد اخوّت<ref>غدير در آئينه كتاب: ص ۳۱. </ref>==