پرسش و پاسخ: تفاوت میان نسخه‌ها

== <big>چند پرسش و پاسخ غديرى</big><ref>سيرى در حماسه غدير (اميرحسين عليقلى):۱۶ - ۲۳، ۶۱ - ۶۵.</ref> ==

يكى از طرح ‏هايى كه در موارد مختلف مفيد و البته جذاب است، طرح «پرسش و پاسخ» است. در موضوع غدير نيز اين مسئله بوده است. حتى چندين كتاب در مورد پرسش و پاسخ ‏هاى غديرى نوشته شده و يا در بعضى كتاب‏ ها قسمتى به سؤال و جواب‏ هاى غديرى اختصاص داده شده است. برخى از اين كتاب ‏ها هم به عنوان پاسخ به شبهات غدير نوشته است. در اينجا و به عنوان نمونه چند پرسش و پاسخ پيرامون جوانب مختلف غدير مطرح مى‏ كنيم:

سؤال: شمار جمعيت روز غدير خم به چه ميزان ثبت شده است؟

جواب: شمار جمعيت روز غدير خم را مختلف ثبت كرده ‏اند: برخى ۹۰ هزار نفر، بعضى ۱۰۰ هزار نفر، گروهى ۱۲۰ هزار نفر، و عده ‏اى هم ۱۲۴ هزار نفر نيز گفتند.

سؤال: حادثه غدير خم چرا در آخرين سفر حج رسول ‏خدا صلى الله عليه و آله انجام شد؟

جواب: هر پيامبرى داراى جانشين و وصى است. رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله نيز مى‏ بايست جانشين و امامى را براى بعد از خود انتخاب و آن را به مردم معرفى نمايد و براى او از مردم بیعت بگيرد، اما در كجا؟ و در ميان كدام جمعيت؟ در كدام اجتماع مى ‏شد مسئله به اين مهمى را مطرح كرد و نتيجه مطلوب گرفت جز در سفر حج؟ آن هم [[حجةالوداع]] (آخرين حج پيامبر صلى الله عليه و آله) كه اكثر مسلمانان از سراسر بلاد اسلامى به جهت حضور رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله شركت كرده بودند.

سؤال: چرا واقعه غدير در سرزمين «جُحفه» شكل گرفت؟

در آن سرزمين اگر فرمان الهى تحقق نمى‏ يافت، ديگر اجتماع بزرگى از مسلمانان بلاد اسلامى شكل نمى گرفت و همه پراكنده مى‏ شدند و ديگر ابلاغ پيام الهى به همه مسلمانان غير ممكن بود.

سؤال: آيا اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام در آغاز سفر حج همراه پيامبر صلى الله عليه و آله بود؟

پيامبر صلى الله عليه و آله هنگام حركت از مدينه براى اميرالمؤمنين على‏ عليه السلام نامه‏ اى فرستادند، و طى آن دستور دادند آن حضرت نيز با لشكر و كسانى از اهل يمن كه مايل به شركت در مراسم حج هستند از آنجا به سوى مكه حركت كنند. على‏ عليه السلام نيز پس از پايان كارهاى محوله در يمن، با لشكر همراه و دوازده هزار نفر از اهل يمن عازم مكه شدند.

سؤال: اجتماع بزرگ و بى ‏نظير غدير داراى چه ويژگى‏ هايى بود؟

# اجتماع از تمام بلاد اسلامى در آن روزگار بى‏نظير بود.

# اتمام حجت بر بشريت تمام شد.

سؤال: اهميت و ويژگى‏ هاى خطبه غديريه پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه و آله را بيان نماييد؟

# ترسيم خط مشى آينده مسلمين تا پايان دنيا.

# اتمام حجت بر مخالفان اسلام؛ اعم از منافقان و مقصران و معاندان.

سؤال: سخنرانى پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله چگونه آغاز و پايان يافت؟

كلمات نهايى حضرت دعا براى اقرار كنندگان به سخنانش و نفرين بر منكران اوامر آن حضرت بود و با حمد خداوند، خطابه خود را به پايان رساندند.

سؤال: خطبه غديريه امام على‏ عليه السلام در چه تاريخى ايراد شده است؟

جواب: آغاز حكومت اميرالمؤمنين على‏ عليه السلام با عيد غدير مصادف شد. بيست و پنج سال از روز غدير خم سال دهم هجرت گذشت و توطئه‏ هاى شب‏گون، خورشيد ولايت را در خانه غربت نگاه داشت. تا اينكه روز غدير خم سال سى و پنج هجرى فرا رسيد و دوباره دست‏ ها به نشان بيعت، دست مبارک اميرالمؤمنين على‏ عليه السلام را فشردند و آغاز حكومت آن حضرت را تبريک و تهنيت گفتند.

سؤال: خطبه اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام داراى چه ويژگى‏ هايى است؟

# خداوند ولايت امرش را به آنان سپرده است.

# آنان بازگويان خواست اويند، با اين همه اوصاف بندگان خدايند.

سؤال: شأن و مقام روز عيد غدير را على‏ عليه السلام براى مردم به چه شكلى بازگو كردند؟ جواب: حضرت شأن و مقام روز عيد غدير را چنين فرمودند:

# امروز روز بيان حقايق ايمان و روز راندن شيطان و روز دليل استوار است.

# امروز روزى است كه آنچه در سينه ‏ها پنهان بود و همچنين توطئه ‏هاى نهان آشكار گشت.

سؤال: اميرالمؤمنين على‏ عليه السلام در خطبه غديريه مردم را چگونه هشدار دادند؟

# اى مردم! مقام خداوند را پاس داريد. پروا پيشه كنيد و به فرمان او گوش فرا دهيد. از نيرنگ دورى گزينيد. با او به فريب نپردازيد ... . پس از خواب غفلت بيدار شويد و پيش از فرا رسيدن مرگ به انجام كار بشتابيد، و به سوى آمرزش خدايتان پيش رويد، و پيش از آنكه در فراروى باطن رحمت و ظاهر عذاب ديوارى كشيده شود. آنگاه ندا سر دهيد و كسى گوش نمى‏ دهد و ناله مى‏ كنيد و كسى از ناليدن شما باكى ندارد.

# اى مردم! پيش از اين كه فرصت ‏ها از دست برود و ديگر وقت نباشد به سوى‏ طاعت و بندگى خداوند بشتابيد.

سؤال: حضرت على ‏عليه السلام در پايان خطبه، مردم را به چه مسائلى سفارش فرمودند؟

# با ناتوانان و بينوايان مساوات و همسانى كنيد.

در مورد غدير و سقيفه سؤالات فراوانى مى ‏توان مطرح كرد، كه پاسخ به آنها سرمنشأ بسيارى از حقايق خواهد بود. از جمله:

اين خود سؤالى است كه واقعاً خواسته‏ هاى مردم در زمينه غدير چيست، و چگونه مى ‏توان آنها را پيدا كرد؟ مردم از چه ديدگاهى به غدير مى ‏نگرند و در دل آنان درباره غدير چه مى‏ گذرد؟ در اين مرحله سعى شده نمونه‏ هايى از اين خواست‏ ها جستجو شود، و با پيرايش آن عمقِ سؤال نشان داده شود، تا پاسخ آن از بُعد خاصش ارائه گردد.

شايد نقطه آغاز كنجكاوى درباره غدير اين باشد كه چرا غدير در بين وقايع اسلام -  با آن تراكمش -  خصوصيت پيدا كرده، كه هم در مباحث اعتقادى و هم در مباحث تاريخى جايگاه ويژه ‏اى داشته باشد و نقل آن اين گونه متواتر باشد. بيان اين مطلب نشان دادن عيارِ غدير در محک تجربه‏ هاى اعتقادى و تاريخى است.

اگر نوشتن تاريخ پادشاهان، شاعران، هنرمندان و مخترعان ضرورى است، بايد بگوييم نوشتن تاريخ دين و مذهبى كه ملت‏ هاى زنده ‏اى بدان اعتقاد دارند ضرورى ‏تر است؛ خصوصاً دينى كه همواره با ساختمان فكرى و روحى پيروانش آميخته و در جاى جاى زندگى آنان حضور دارد.

بنابراين نويسندگان تاريخ اديان و ملل، نمى ‏توانند بى تفاوت از كنار مذهب شيعه عبور كنند، و به غدير كه از پايه ‏هاى آن است توجه نداشته باشند. از همين جاست كه دانشمندان بى غرض همه حديث غدير و ماجراى آن را در كتب خود مورد توجه قرار داده ‏اند.

از آنجا كه غدير ترسيم كننده خط سير اساسى يک مسلمان بلكه يک انسان است، كه اصل آن جهت اعتقادى و فكرى است، و جهات تشريعى و اخلاقى و عاطفى از آن منشعب مى‏ شود؛ لذا بيان ابعاد و دلالت‏ هاى ماجراى غدير مى ‏تواند جوانب مختلف زندگى ما را يکجا و به صورت پايه ‏اى حل كند.

مسئله ولايت مربوط به روز هيجدهم ذى‏ الحجة نيست، بلكه با اصل خلقت و سرّ رسالت انبيا عليهم السلام و غرض اصلى از بعثت پيامبرصلى الله عليه وآله و نتيجه نهايى اديان آسمانى در قبر و برزخ و قيامت مرتبط است. بنابراين اگر گفتگو از غدير به ميان مى ‏آيد سخن درباره هدف از خلقت بشر و برنامه‏ اى است كه او را به سوى آن هدف سوق دهد.

اين خواسته از آنجاست كه نسل امروز دريافته بسيارى از ابهامات و اختلافات - حتى در مسائل روز مره -  به خاطر مخفى نگه‏داشتن و يا سهل‏ انگارى در بيان كامل ماجراست، و از همين زوايا فتنه ‏گران سودجو راه ‏هاى انحراف را مى ‏گشايند.

بنابراين بايد در كنار تشريح جمله «من كنت مولاه فعلى مولاه» ، صورت كاملى از اين ماجراى عظيم سه روزه ارائه شود، تا قدرت فكر به طور طبيعى نتايج آن را به دست آورد.

بايد اذعان داشت كه غدير هم واقعه است و هم حادثه! اين در صورتى است كه «واقعه» را به وقايعى با فال نيک و رويكرد مثبت معنى كنيم، و برداشتمان از «حادثه» وقايع ناگوار باشد.

«حادثه» اما در كنار غدير است، كه پنجه در پنجه آن انداخته و همزمان پيش مى ‏رود. صحيفه ملعونه، توطئه قتل پيامبر صلى الله عليه وآله، حركات ناخوشايند مردم در غدير كه براى سخنرانى جمع نمى‏ شدند، سخنان نارواى منافقين قبل و همزمان و بعد از خطبه غدير، و ده‏ ها دسيسه كه در دل‏ ها جريان داشت، همه روى تلخ واقعه غدير است. پس واقعه غدير قرين حادثه است، و در متن و حاشيه ‏اش حوادثى وجود دارد كه دانستن آنها به اندازه اصل داستان غدير مهم است.

براى كسى كه از خانه يا محل كار خود براى سفرى مى‏ رود قرار دادن نايب امرى طبيعى است؛ و نايب قرار ندادن دليل يكى از دو امر است: بى ‏اهميتى موضوع، حكيم نبودن صاحب آن. به همين تناسب موضوع هر اندازه مهم ‏تر باشد بايد فكر بيشترى درباره ‏اش شده باشد.

جالب اينكه وقتى خلافت شورايى شد، مسئله شركت همه مسلمين پيش مى ‏آيد و بايد با تغيير زمان‏ ها گسترش دامنه شورا را هم در نظر گرفت؛ ولى در هيچ يک از اين مسايل از طرف پيامبر صلى الله عليه وآله دستورالعملى مطرح نشده است.

اگر غدير براى تعيين جانشين پيامبرصلى الله عليه وآله بوده، بايد بسيار واضح ‏تر از آن باشد كه چهارده قرن بر سر آن بحث شود!! نسل حاضر بايد بداند كه پس از آن مراسم عظيم و سخنرانى مفصل، چرا بايد هنوز بر سر غدير بحث‏ هاى كلامى داير باشد.

آنكه امامت را قبول ندارد چه هراسى از غدير دارد كه اين گونه تلاش مى‏ نمايد؟ اگر غدير روشن نيست پس كدام واقعه و دستور اسلام روشن خواهد بود. اين سؤالى است كه امروز، گاهِ ريشه‏ يابى آن است.

قضيه غدير با گذشت ۱۴۰۰ سال، با آنكه تلاش ‏هاى فراوانى براى نابودى آن به كار گرفته شده و با آنكه حافظان آن بلاهاى فراوانى را متحمل شده ‏اند، همچنان خود را حفظ كرده است چون قضيه اساسى در دين و ايمان است.

بنابراين نمى‏ توان گفت: حادثه‏ اى بوده كه تاريخى از آن گذشته است. بحث بر سر اين نيست كه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام و يا ساير ائمه‏ عليهم السلام چند سالى حكومت كردند يا نه! بحث بر سر اين نيست كه حكام غاصب دنيا را بلعيدند و فساد كردند و درست حكومت نكردند! بلكه بحث بر سر آن است كه غاصبين خلافت، مفهوم امامت را تغيير دادند و خود را واجب الاطاعة دانستند، و خيلى بالاتر از آنچه شيعه درباره ائمه معصومين‏ عليهم السلام مى‏گويد درباره حُكام فاجر خود گفتند.

فراموشكارى اندازه‏ اى دارد و حافظه ضعيف مرزى مى‏ شناسد؟ خوب است كه حاضرين غدير كور نبودند، و خوب شد كه پيامبرصلى الله عليه وآله فقط سخن نگفت بلكه عملاً على ‏عليه السلام را بر سر دست بلند كرد كه اگر گوش كسى كر است لااقل ببيند؟ واقعاً اينان چگونه بشرى بودند كه از ۱۲۰۰۰۰ نفر فقط سه نفر غدير را فراموش نكردند؟ و در روزهاى بعد هم افراد انگشت شمارى آن را به خاطر آوردند و بقيه با همان حالت فراموشى مُردند و مداوا نشدند؟

براى بررسى كامل اين سؤال، مطالعه تركيب جمعيت حاضر در غدير بسيار مهم است. از يک سو متون غدير و از سوى ديگر مطالعه وسعت اسلام و مرزهاى آن و اينكه چه تعداد از غير مدينه همراه حضرت شدند، و آيا خبر چگونه با آنان مى‏ رسيد، و اينكه چه مقدار از مسلمانان آن روز منافق بودند، و چه مقدار بى ‏تفاوت، و چه تعداد مقيّد به دين؟!! اين تحقيق پاسخ روشنى درباره به فراموشى سپردن غدير توسط آن مردم به دست ما خواهد داد، كه روشنگر علل رفتارهاى ديگر آنان نيز خواهد بود.

مغزهاى آگاهِ امروز هرگز راضى نمى ‏شوند كه ندانند چرا راه روشنى كه پيامبرصلى الله عليه وآله با بيست و سه سال زحمت و با نقطه پايانى غدير روشن كرد، با اين سرعت صد و هشتاد درجه تغيير جهت داد و به صورت قهقرى راه بازگشت در پيش گرفت!

همچنين فكر امروز به خوبى مى ‏فهمد كه چنين اقدام عظيمى در برابر غدير بدون پيش‏ بينى ‏ها و توطئه ‏هاى از پيش تنظيم شده امكان ندارد! بايد در جستجوى اسرارى بود كه فاش كند چگونه غاصبين جرأت چنان اقدامى را به خود دادند، و چگونه قادر به اجراى آن شدند، و چگونه مردم اقدامات آنان را پذيرفتند؟ صندوقچه اين اسرار چندان دور نبوده و در منابع موجود اسلامى به آسانى قابل ملاحظه و تحقيق است.

نسل امروز مايل است تصورى از روزگارى داشته باشد كه در آن مسير طبيعى خلافت پيش مى ‏رفت و على‏ عليه السلام به خلافت مى‏ رسيد، ولى افسوس كه گرفتار ظلمتى از سقيفه است كه نمى ‏تواند اين منظره را در ذهن خود به تصوير بكشد.

تعليم قضاوت‏ هاى به حق و نشان دادن امن و عدالت در اجتماع بود؛ نه ترويج ظلم و بى‏ عدالتى و جايز دانستن آن بر خليفه حتى نسبت دادن آن به خدا و رسول؛ چنانكه سقيفه كرد!

اين سؤال بازمى‏ گردد به اهداف و نتايج مورد نظر از غدير، كه به نسل امروز نشاطى براى قرار گرفتن زير پرچم غدير عنايت مى‏ كند. آنچه براى مردم امروز مطرح است خط اتصالى است كه بتواند او را به چهارده قرن پيش متصل كند و وظايف قلبى و اعتقادى و عملى او را در رابطه با غدير به او بشناساند.