۲۱٬۸۲۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
از آن جايى كه سند ارائه شده در كتاب «التحصين»بر پايه نظريه اطمينان در حكم يك روايت موثق است، در گفتار دوم ابتدا سند مربوط به «التحصين»مورد پژوهش قرار مى گيرد، و در ادامه به ساير اسناد خطبه طولانى خواهيم پرداخت. | از آن جايى كه سند ارائه شده در كتاب «التحصين»بر پايه نظريه اطمينان در حكم يك روايت موثق است، در گفتار دوم ابتدا سند مربوط به «التحصين»مورد پژوهش قرار مى گيرد، و در ادامه به ساير اسناد خطبه طولانى خواهيم پرداخت. | ||
۱ - گفتار اول: گذرى بر منابع موجود و غير موجود خطبه طولانى غدير | === '''۱ - گفتار اول: گذرى بر منابع موجود و غير موجود خطبه طولانى غدير''' === | ||
نويسنده «نور الامير» مى نويسد: ان خطبة الغدير لم ترد فى مصادر اهل السنة، و انما نقلتها شيعة اهل البيت عليهم السلام<ref> نور الامير فى تثبيت خطبة الغدير(تقدمى معصومى) : ص ۵۳ . </ref>: خطبه غدير در مصادر اهل سنت نيامده، و فقط شيعيان اهلبيت عليهم السلام آن را نقل كرده اند. بى گمان اين سخن بدون در نظر گرفتن سه قيد ذيل صحيح نيست: | نويسنده «نور الامير» مى نويسد: ان خطبة الغدير لم ترد فى مصادر اهل السنة، و انما نقلتها شيعة اهل البيت عليهم السلام<ref> نور الامير فى تثبيت خطبة الغدير(تقدمى معصومى) : ص ۵۳ . </ref>: خطبه غدير در مصادر اهل سنت نيامده، و فقط شيعيان اهلبيت عليهم السلام آن را نقل كرده اند. بى گمان اين سخن بدون در نظر گرفتن سه قيد ذيل صحيح نيست: | ||
| خط ۳۰: | خط ۲۹: | ||
اين كتاب ارزشمند در ميان آثار موجود شيعه، قديمى ترين كتابى است كه مشتمل بر خطبه طولانى غدير است. | اين كتاب ارزشمند در ميان آثار موجود شيعه، قديمى ترين كتابى است كه مشتمل بر خطبه طولانى غدير است. | ||
گزارش هاى موجود حاكى از آن است كه خطبه طولانى غدير توسط حسن بن ابى طاهر احمد جاوانى <ref>جاوانى هم ضبط شده است. در ادامه مدارك آن ارائه مى گردد.</ref>در كتاب « نور المهدى و المنجى من الردى»نيز گرد آمده است. درباره مؤلف اين اثر اطلاعات كافى در دسترس نيست. | |||
تنها از پاره اى از شواهد بر مى آيد كه جاوانى از انديشمندان شيعى غير معروفى است كه در قرن ششم وفات كرده است. اگر چه اصل اين كتاب هم اينک موجود نيست، اما تمام يا بخش عمده اى از روايات آن - آن چنان كه گفته خواهد شد - موجود است. | |||
احمد بن على طبرسى <ref>وى ابو منصور احمد بن على طبرسى است كه با امين الاسلام فضل بن حسن طبرسى (م ۵۴۸ ق) مؤلف مشهور «مجمع البيان» هم عصر است. اين دو انديشمند شيعى اگر چه در يك دوره مىزيستند و هر دو در عنوان «الطبرسى»اشتراك داشته و هر دو از اساتيد ابن شهر آشوب شمرده مى شوند، اما احتمال وحدت ايشان كاملاً و قطعاً مردود است. به طور كلى در ميان متقدمان و متأخران شيعى هفت انديشمند در عنوان «الطبرسى» اشتراك دارند كه بايد هنگام ذكر نام ايشان وجوه تمايز آنان به قدر لزوم بيان شود. </ref> (م ۵۸۸ ق)در كتاب «الاحتجاج على اهل اللجاج» نيز از ديگر مؤلفانى است كه خطبه طولانى غدير را با ذكر سند از امام باقر عليه السلام نقل كرده است. | |||
احمد بن على | |||
پس از طبرسى و جاوانى، سيد على بن طاووس (م ۶۶۴ ق)در كتاب «اليقين باختصاص مولانا على عليه السلام بإمرة المؤمنين» به نقل از كتاب «المناقب» تأليف احمد بن محمد طبرى، سند ديگرى از خطبه طولانى ارائه كرده است. اين سند اگر چه با سندى كه مرحوم طبرسى ارائه كرده تفاوت دارد، اما طريق جديدى از نقل اين خطبه را به دست نمى دهد. زيرا مؤلف «اليقين» نيز اين خطبه را همانند مؤلف «الاحتجاج» از علقمة بن محمد حضرمى از امام باقر عليه السلام<ref>بنا به نظر برخى صاحب نظران، طريق چنين روايتى بايد به صورت امام باقر عليه السلام از پيامبر صلى الله عليه وآله در نظر گرفته شود. صرف نظر از درستى و اتقان چنين نظرى در سراسر اين اثر، اين طريق به صورت علقمه از امام باقر عليه السلام خوانده مى شود.</ref> نقل مى نمايد. | |||
سيد بن طاووس پس از اتمام نگارش اين كتاب، در اثر ديگرى با عنوان «التحصين لاسرار ما زاد من كتاب اليقين» خطبه طولانى غدير را از زيد بن ارقم و ابن امرأة زيد بن ارقم و به نقل از كتاب «نور الهدى» تأليف حسن بن احمد جاوانى آورده است. | |||
بنابر اين تا زمان وفات سيد بن طاووس خطبه طولانى غدير دست كم در دو منبع غير موجود به نام هاى «المناقب» و «نور الهدى»، و در چهار منبع موجود و در دسترس به نام هاى «روضة الواعظين» و «الاحتجاج» و «اليقين»و «التحصين» انعكاس يافته است. اثرى از آثار طبرى سرم كه برخى آن را كتاب «دلائل الامامة»دانسته اند. و نيز كتابى چاپ نشده به نام «المزار» كه منسوب به قطب الدين است، بايد به فهرست فوق اضافه گردد. | |||
تمامى مصنفانى كه پس از سيد بن طاووس به گردآورى و ضبط خطبه طولانى غدير روى آورده اند، حداكثر با همين اسناد و طرق به نقل آن پرداخته اند. بنابراين، پس از سيد بن طاووس، سند يا طريق جديدى براى اين خطبه توسط هيچ يك از مؤلفان شيعى و غير شيعى ارائه نمى شود. | |||
بررسى آثار موجود در دسترس نشان مى دهد كه در مدت زمان ۴۴۶ ساله ميان وفات سيد بن طاووس و در گذشت مجلسى دوم، دست كم نُه منبع مهم ديگر اين خطبه را در خود جاى داده اند؛ يعنى به طور متوسط، حدوداً هر پنجاه سال يك منبع. اسامى اين منابع در مقدمه دوم آورده شده است. | |||
==== '''۲ - گفتار دوم: پژوهشى در اعتبار اسناد خطبه طولانى غدير''' ==== | |||
پس از گذرى كوتاه بر سير ضبط مكتوب خطبه طولانى غدير، اينك با تفصيل بيشترى در خصوص روايات موجود در آن چهار منبع در دسترس سخن خواهيم گفت. | پس از گذرى كوتاه بر سير ضبط مكتوب خطبه طولانى غدير، اينك با تفصيل بيشترى در خصوص روايات موجود در آن چهار منبع در دسترس سخن خواهيم گفت. | ||