۲۱٬۹۴۶
ویرایش
گونه های مختلف خطبه غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها
←۱ - پيشينه تحقيق در خطبه
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
پيش از تحقيق در اسناد خطبه غدير، توجه به چند نكته ضرورى است: | پيش از تحقيق در اسناد خطبه غدير، توجه به چند نكته ضرورى است: | ||
=== ''' | === '''پيشينه تحقيق در خطبه''' === | ||
سخنان پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در روز غدير خم از مرتبه ويژه و حساسى در مباحث كلامى مقارن، و از جايگاه فوق العاده اى در هندسه انديشه اى شيعه برخوردار است. از اين رو شناخت دقيق زواياى مختلف فرمايش آن حضرت در آن روز اهميت ويژه اى مى يابد. | سخنان پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در روز غدير خم از مرتبه ويژه و حساسى در مباحث كلامى مقارن، و از جايگاه فوق العاده اى در هندسه انديشه اى شيعه برخوردار است. از اين رو شناخت دقيق زواياى مختلف فرمايش آن حضرت در آن روز اهميت ويژه اى مى يابد. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
پس از اين مقدمه كوتاه لازم به ذكر است: | پس از اين مقدمه كوتاه لازم به ذكر است: | ||
جناب امير تقدّمى معصومى در | جناب امير تقدّمى معصومى در كتاب«نور الامير عليه السلام في تثبیت خطبة الغدیر» با هدف ارائه مؤيدات حديثى از منابع اهل تسنن براى خطبه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير خم، تلاش قابل توجهى داشته است. تقدمى معصومى در اين اثر ابتدا به اصل ايراد خطبه حضرت رسول صلى الله عليه و آله در روز غدير خم پرداخته، و نام هشت تن از اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله و ده تن از اعلام اهل تسنن را گرد آورده كه به خطبه خوانى آن حضرت در آن روز تصريح كرده اند. | ||
در اين كتاب به جهت تثبيت بيش تر بحث، نام راويانى ديگر در طبقه صحابه، و نيز نام پنج انديشمند مخالف ديگر را به فهرست ارائه شده در كتاب مذكور افزوده است. | |||
پس از اين، مؤلف محترم «نور الامير» با ارائه نكاتى در خصوص جايگاه خطبه غدير و نيز مباحثى ديگر كه بعضاً متوجه حديث غدير است و نه خطبه غدير، فرازهايى از اين خطبه را كه پيرامون فضائل حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مطرح شده را يک به يک استخراج نموده، و با ارائه اسناد و مدارک فراوان از كتب اهل تسنن، گامى در جهت تقويت متن اين خطبه برداشته است. در اين كتاب، در خصوص وضعيت اسناد و رجال خطبه غدير بحثى صورت نگرفته است. | |||
در | هم چنين محقق گران قدر محمد باقر انصارى در چندين اثر خود به طور خاص به خطبه غدير پرداخته است. او در كتاب «خطبة الغدير» - كه پيش از كتاب «نورالامير»تأليف شده - برخى از مصادر خطبه غدير را ياد كرده، و نيز اسناد آن را فهرست وار ارائه نموده است. سپس با مقابله متن ها و نُسخ موجود از خطبه غدير، متنى را از اين خطبه استخراج كرده است. | ||
جناب انصارى پس از تأليف كتاب «نور الامير» اثرى را با عنوان«خطابه غدير در آئينه اسناد» با برداشت هاى مكرر از آن كتاب به رشته تحرير در آورده است. در اين دو كتاب جناب انصارى نكات قابل تأملى به چشم مى خورد.محمد باقر انصارى در كتابى ديگر به نام «سخنرانى استثنايى غدير»نيز در خصوص خطبه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير سخن ها گفته است. اين اثر موشكافى يک سخنرانى استثنايى است، كه از يك سو تداركات قبل و بعد آن را مورد بررسى قرار خواهد داد، و از سوى ديگر متن سخن را از نظر فن خطابه مورد دقت قرار مى دهد. | |||
«درسنامه خطبه غدير» نيز به كوشش دو مؤلف گرانقدر اكبر روستايى و حبيب عباسى تأليف شده است. درسهاى اين كتاب، در ابتدا با حجمى مختصرتر و در قالب جزوات آموزشى كارگاه آموزشى خطبه غدير در دانشگاه علم و صنعت ايران تدريس شد. سپس با اندكى اضافات و اصلاحات در قالب دوازده درس تدوين گشت. | |||
بررسى و باز شناساندن فرازهاى مهم خطبه غدير به همراه شرحى متناسب با یک كارگاه آموزشى غير تخصصى و با رويكرد پاسخ به پاره اى از شبهات، مهم ترين هدف تأليف اين كتاب بوده است. اين اثر، با در نظر گرفتن سطح علمى مخاطبانش، در نوع خود تلاشى در خور در راستاى باز شناساندن غدير و معارف مرتبط با آن بوده و تأثير قابل توجهى را در طيف دانشجويان مورد آموزش خود قرار داد. | |||
اثر ديگرى كه به كاوش در خطبه غدير پرداخته «مرواريد فضائل در صدف غدير» تأليف جناب حبيب عباسى است. وى در پيش گفتار اين اثر، در صفحه ۱۰ نوشته است: در اين نوشته به بيان فضائل امير المؤمنين عليه السلام در خطبه غدير، با كمى شرح و مستند به منابع اهل سنت مى پردازيم. | |||
در اين كتاب، در مجموع بيست و نُه فضيلت از فضائل حضرت اميرعليه السلام در اين كتاب مورد شرح و مستند سازى قرار گرفته است. مؤلف محترم در اين راه به ارائه مدارک اهل تسنن اكتفا نكرده و در همه مباحث، متناسب با حوصله خوانندگان مداركى از مصادر شيعه نيز ارائه نموده است. | |||
هم چنين در اين كتاب، بازخوانى و شرح فضائل حضرت امير المؤمنين عليه السلام در خطبه غدير، لزوماً به وجود اسنادى متعدد و صحيح از منابع اهل تسنن متوقف نشده، و چنان چه براى يک فضيلت سند صحيحى در منابع مخالفان وجود نداشته، باز هم مؤلف به جهت آشنايى خوانندگان به آن فضيلت اشاره نموده و مواردى را در شرح آن به قلم در آورده است. شايان توجه است كه در اين كتاب و نيز كتاب «درسنامه خطبه غدير» هيچ گاه بحثى از اسناد و استناد اين خطبه شريف به ميان نيامده است. | |||
اثر ديگر «بايسته ها در مقام بيان خطبه غدير خم» تأليف على انصارى بويراحمدى است، كه عنوان آن توقع يک تک نگارى در خصوص خطبه غدير را در خوانندگان خود ايجاد مى كند. اما اين كتاب بر خلاف عنوانش، يک تک نگارى درباره خطبه غدير به شمار نمى آيد. محور بحث در اين كتاب، پرداخت فشرده به دلايل عقلى ضرورت وجود امام است. لذا همان طور كه ملاحظه مى شود، تک نگارى هاى مطبوع پيرامون اين خطبه با هدف اعتبار سنجى اين خطبه از حيث سند به نگارش در نيامده است. | |||
كتاب ديگر «ناگفته هايى از اسناد خطبه غدير» جناب موّحدى است. اين كتاب ابتدا به صورت جزوه اى آموزشى و بدون ظرافت ها و دقت نظرهاى خاص علمى تنظيم شده بود. پس از تغييراتى مبنايى در ساختار و محتوا، با هدف بررسى ميزان اعتبار سند و متن خطبه غدير تدوين گشته است. | |||
در اين تحقيق، پس از تمييز «حديث غدير» و «خطبه غدير»از يک ديگر، ابتدا حجم هاى مختلف مضبوط از خطبه غدير تفكيک شده، و سپس در خصوص سير انعكاس اين خطبه در ميراث مكتوب اسلامى، و نيز درباره اسناد و راويان آن به طور مبسوط و مطابق با مبانى نص گرايى بحث شده است. | |||
نكته حائز اهميت در اين پژوهش، اخذ تمامى منابع مورد تحقيق آن از منابع دست اول و مصادر اصلى است. موارد ذيل را مى توان وجه تمايز اين اثر با ساير آثار هم موضوع خود بر شمرد:يک. تقسيم خطبه غدير به گونه هاى متفاوت طولانى، متوسط و كوتاه. | |||
بررسى | دو. بررسى سير انعكاس خطبه غدير در تراث مكتوب فريقين و رد يابى آثار غدير موجود مشتمل بر خطابه غدير. | ||
سه. پژوهش در وضعيت اسناد و روات خطبه هاى طولانى، متوسط و كوتاه غدير. | |||
=== '''گونه هاى مختلف ضبط سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير''' === | |||
ب. درآمدى بر خطبه غدير | ب. درآمدى بر خطبه غدير | ||
«خطبه غدير» كه انعكاس دهنده تمام يا بخش هاى متعدد و مهمتر سخنان پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در روز غدير خم است، با حجم هايى متفاوت و حاوى موضوعاتى متعدد، با طرق و اسنادى محدود تر نسبت به حديث غدير در منابع اسلامى روايت شده است. | |||
به نظر | به نظر مى رسد اين خطبه از حيث گفتگوى پيامبرصلى الله عليه وآله با صحابه در حين خطابه، و از جهت كثرت مخاطبان - يعنى جمعيت حاضر در هنگام ايراد خطبه - در ميان تمامى خطبههاى مضبوط پيامبرصلى الله عليه وآله بىنظير باشد. | ||
اما پيش از هر گونه پرداختى به متن يا سند اين خطبه شريف، پرداخت به اين پرسش ضرورى است كه آيا اساساً پيامبر گرامى اسلامصلى الله عليه وآله در روز غدير خم ايراد »خطبه« فرمودند؟ | اما پيش از هر گونه پرداختى به متن يا سند اين خطبه شريف، پرداخت به اين پرسش ضرورى است كه آيا اساساً پيامبر گرامى اسلامصلى الله عليه وآله در روز غدير خم ايراد »خطبه« فرمودند؟ | ||