آیه تبلیغ و شبهات: تفاوت میان نسخه‌ها

در مورد آيه تبليغ شبهاتى مطرح شده، كه به چند مورد اساسى اشاره كرده و پاسخ مى‏ دهيم:

پيرو افكار ابن‏ تيميه در قرن دوازدهم، محمد بن عبدالوهاب ابتدا حديثى را كه شهيد ابن‏ فتال نيشابورى نقل كرده يادآور شده، و سپس به نقد آن پرداخته است:

محمد عبدالوهاب پس از نقل اين حديث از شيعه مى‏ گويد:

اى مؤمن، نگاه كن به حديث اين دروغ گويان و ركيک بودن الفاظ آن، كه دليل بر بطلان سخن آنهاست. هر كسى اعتقاد به صحت اين حديث داشته باشد هلاک است، چون در آن معصوم به عدم امتثال امر خداوند متهم شده است. اين نقص است، و نقص انبيا عليهم السلام كفر است.

وى در ادامه مى‏ گويد: نسبت دادن خوف به پيامبر صلى الله عليه و آله در واقعه غدير خم درست نيست، چون اصحاب او همه مسلمان بودند.<ref>به همين مضمون ابن‏ تيميه هم مى‏ نويسد: در حجةالوداع پيامبر صلى الله عليه و آله از كسى خوف نداشت، چون مسلمانان دستورات او را عمل مى‏ كردند، و كافر هم در بينشان نبود و منافقين هم مخفى بودند. پس پيامبر صلى الله عليه و آله از ناحيه مردم هيچ خوفى نداشت. منهاج السنه: ج ۷ ص ۳۱۶.</ref>

و اما اصل حديث:

پيامبر صلى الله عليه و آله براى حج خارج شد، و اعلان عمومى كرد، در حالى كه جمعيت شركت كنندگان به هفتاد هزار يا بيشتر مى‏ رسيد. مثل اصحاب موسى‏ عليه السلام كه براى بيعت با هارون ‏عليه السلام آماده شده بودند.

حضرت منتظر ماند تا جبرئيل امان از شرّ منافقان بياورد. پيامبر صلى الله عليه و آله كه به مسجد خيف رسيد، جبرئيل دو مرتبه نازل شد و امر خداوند را تكرار كرد، ولى باز امان نياورد.

سپس پيامبر صلى الله عليه و آله دستور داد تا همه در آنجا جمع شوند و خطبه غدير را ايراد فرمود.<ref>روضة الواعظين: ج ۱ ص ۸۹ .</ref>

پيامبر صلى الله عليه و آله هم از اين مسئله آگاه بود، و همين امر موجب خوف پيامبر صلى الله عليه و آله را فراهم كرده بود.

=== شبهه دوم: سياق ===

رشيد رضا چنين تصور كرده است كه ترتيب موجود آيات همان ترتيب نزول است، و چون در ترتيب موجود آيات قبل و بعد درباره اهل كتاب است بايد اين آيه هم درباره اهل كتاب باشد. در پاسخ به اين شبهه بايد گفت:

'''ب)''' مسلمانان -  چه شيعه و چه اهل‏ سنت -  وحدت نظر دارند كه ترتيب موجود بر اساس نزول نيست، سيوطى كه نزول آيات را به انواع مختلف تقسيم كرده مى ‏نويسد: نوع سيزدهم از آيات، آياتى است كه جداگانه نازل شده ‏اند و بيشتر آيات چنين است.<ref>الاتقان: ج ۱ ص ۳۷.</ref>

چنانچه دانشمندان اهل‏ سنت درباره آيه تطهير همين شبهه سياق را مطرح كرده ‏اند، و در آنجا هم همين جواب است كه گاهى جمله ‏اى معترضه وسط آيه ‏اى آورده شده است. نمونه ‏هاى ديگر هم در قرآن دارد.

'''د)''' در آيات قبل و بعد، مخاطبان را با عنوان اهل كتاب، يهود و نصارى... ياد مى‏ كند. حال تغيير از اين عناوين به عنوان «يعصمك من الناس» حكايت از آن دارد كه مخاطب در اين آيه با آيات قبل و بعد متفاوت است. اين خود حاكى از اين مسئله است كه اين آيه با آن آيات نازل نشده است.

==== شبهه سوم: تفكيک كلام ====

==== پاسخ شبهه ====

'''الف)''' فخر رازى نيز بر اين عقيده است كه همه اين آيات با هم نازل شده ‏اند! از اين رو اين آيه با آيات قبل و بعد نمى ‏تواند ارتباط نداشته باشد. به عبارت ديگر، كلام فخر رازى همان شبهه سياق است كه پيش تر مورد نقد و بررسى قرار گرفت و تكرار نمى‏ كنيم.

==== شبهه چهارم: سياق ====

==== پس اين شبهه سه مرحله دارد ====

در حالى كه امامت و خلافت و جانشينى رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله ادامه نبوت است و همان وظايف رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله بر عهده جانشين او است كه مهم‏ ترين آنها هدايت همه جانبه بشر به سوى خداست، كه چنين كارى جز با برخوردارى از عصمت و علم الهى امكان پذير نيست؛ علمى كه تمام ابعاد احكام الهى اعم از دنيوى، اخروى، اجتماعى، سياسى، قضايى، فردى، اجتماعى، و... را در برگيرد. به اعتراف دوست و دشمن بعد از رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله چنين دانشى در اختيار احضرت امیر عليه السلام بوده است.

همچنين او مى ‏گفت: بيعت‏تان را پس بگيريد، كه شيطانى همراه من است!

اين عدم آگاهى در مورد خليفه دوم بسيار بيشتر است؛ از قبيل تحريم ازدواج موقت، با اينكه در زمان رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله وجود داشت! تجسس او در خانه‏ هاى مردم! دستور به سنگسار زن حامله و زن ديوانه! و موارد فراوان ديگر. به طورى كه او بارها و بارها مى‏ گفت: «لولا على لهلك عمر» و... .

===== ب) پاسخ بخش دوم شبهه =====

اگر مقصود از واژه «ناس» در آيه مشخص شود، هم جايگاه و ارتباط آن با ولايت حضرت امیر عليه السلام و حفاظت او از رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله در برابر آنان مشخص مى‏ شود، و هم جمله پايانى آيه. در اين زمينه چند احتمال زير مطرح شده است:

براى مشخص كردن اينان و خطرى كه براى رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله داشتند و خطرى كه از ولايت و امامت حضرت امیر ‏عليه السلام متوجه آنان مى ‏شد و ترسى كه رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله از عملكرد آنان داشت، بايد عملكرد قريش را در برابر دعوت رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله مورد بررسى قرار داد، تا بتوان خطر آنان را به تصوير كشيد.  

همچنين حوادث بعد از شهادت رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله و ارتداد قبائل و پيدايش جنگ‏ هاى ردّه نيز حكايت از اين داشت كه بسيارى از مسلمانان در آن فاصله زمانى كه اسلام را از روى انديشه نپذيرفته، در واقع تصوير درستى از مسئله جانشينى رسول‏ خدا صلى الله عليه و له نداشتند.

با اين وصف، تعليل پايان آيه اشاره به اين دارد كه عده ‏اى نمى‏ خواهند هدايت شوند و بپذيرند، و به خاطر اين عده نمى ‏توان مسئله جانشينى رسول‏خداصلى الله عليه وآله را -  كه بايد تا پايان عمر جهان ادامه يابد -  اعلام نكرد.

بنابراين، با توجه به مطالبى كه در پاسخ اين سه سؤال بيان شد، روشن مى‏ شود كه هيچ نوع تعارض محتوايى و يا استبعاد محتوايى در آيه وجود ندارد.