ابان بن تغلب

اَبانِ‌ بن تَغْلِب، ابوسعید بن رُباح بَکری جُرَیری کِنْدی رَبَعی کوفی (د ۱۴۱ق/۷۵۸م)، ادیب، قاری، فقیه، مفسّر و از محدثان بنام امامیه است.

او محضر امام علی‌ بن حسین (علیه‌السلام)، امام محمد باقر (علیه‌السلام) و امام جعفر صادق (علیه‌السلام) را درک کرد و نزد آنان دانش‌های متداول روزگار چون حدیث را آموخت و در حوزۀ درس و مکتب امام صادق (علیه‌السلام) به مقامی والا دست یافت.

شیخ طوسی به نقل از محمد بن موسی بن ابی مریم صاحب اللّؤلؤ گفته است که وی در این فن برجسته‌ترین فرد روزگار خویش بوده است. ابان علاوه بر قرآن و حدیث در هریک از علوم فقه، ادب، لغت و نحو صاحب نظر شمرده می‌شد.

معنی شناسی مولی در حدیث غدیر

کلمه  «مولی» معانی یا کاربردهای مختلفی دارد که محب، ناصر و کسی که دارای حق تصرف در امور دیگری است از معانی یا کاربردهای آن است، از این رو، در این که مقصود از مولی در حدیث غدیر، یعنی در این سخن پیامبر صلی اللّه علیه وآله وسلم که فرمود:  «من کنت مولاه فعلی مولاه» چیست؟ دو دیدگاه مطرح شده است: دیدگاه شیعه و عده ای از اهل سنت این است که مقصود از  «مولی» در حدیث غدیر کسی است که دارای حق تصرف در امور مسلمانان است؛ یعنی رهبر و امام مسلمانان. بنابراین، پیامبر صلی اللّه علیه وآله وسلم در غدیر خم علی علیه السلام را به رهبری و امامت مسلمانان نصب کرده است.

سؤال از معنای مولی

ابان بن تغلب از امام باقر علیه السلام درباره «مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ...» سؤال كرد.

حضرت فرمودند: اى ابوسعيد، چنين مطلبى هم جاى سؤال دارد!؟

پيامبر صلى الله عليه و آله به مردم فهمانيدند كه امیرالمؤمنین ‏عليه السلام به جاى آن حضرت خواهند بود.

در فرازهایی از متن مفصل حدیث غدیر که از امام محمدباقر علیه السلام روایت شده، به امامت امیرالمؤمنین علیه السلام تصریح شده است.