نمایش مبدأ برای آیات ۵۰ تا ۵۲ نمل و غدیر

{{جعبه اطلاعات آیه
	 | عرض = 
	 | تصویر = 
	 | اندازه تصویر = 
	 | توضیح_تصویر = 
	 | عنوان =آيه ۵۰ تا ۵۲ نمل و غدیر 
	 | سوره =نمل 
	 | آیه =۵۰ تا ۵۲ 
	 | جزء =۱۹ 
	 | شأن نزول = 
	 | مکان نزول =مکه 
	 | موضوع =مکر خداوند علیه مکر اصحاب صحیفه ملعونه 
	 | صوت = 
	 | ترجمه صوتی = 
}}
'''آیات 50 تا 52 سوره نمل''' آیاتی نازل‌شده در مورد [[صحیفه ملعونه اول]] که نشان می‌دهد که خداوند علیه مکر اصحاب صحیفه مکری الهی و بزرگ‌تر به‌کار بسته است. 

آیات 50 تا 52 سوره نمل از جمله آياتى دانسته شده كه در [[حجةالوداع]] (پس اتمام مراسم حج و پيش از غدير) در مورد [[صحیفه ملعونه دوم|صحيفه ملعونه اول]] بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد. این آیات درباره وجهی از اين ماجرا نازل شد كه ديگر خداوند اعلام داشت كه در برابر مكر و حيله اصحاب صحیفه دستگاه الهى هم برنامه دارد و بايد عاقبت را ديد. صحيفه ملعونه جلوه‏‌هاى ضد الهى بسيارى در درون داشت. يک جهت آن مكر با خدا و حيله عليه دين خدا بود. خداوند در قرآن مواردى از مكر مردم در برابر خود را ياد مى‏‌كند و اعلام مى‌دارد كه خدا هم در برابر حيله آنان مكر مى‏‌كند. آنگاه مردم را به مقايسه دو مكر دعوت مى‏‌نمايد.

== آیاتی نازل‌شده علیه صحیفه ملعونه ==
آیات 50 تا 52 سوره نمل از جمله آياتى دانسته شده كه در [[حجةالوداع]] (پس اتمام مراسم حج و پيش از غدير) در مورد [[صحیفه ملعونه دوم|صحيفه ملعونه اول]] بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد:<ref>غدير در قرآن، ج۱، ص۲۵۴؛ واقعه قرآنى غدير، ص۵۲.</ref>

{{قرآن|وَ مَكَرُوا مَكْراً وَ مَكَرْنا مَكْراً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ. فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْناهُمْ وَ قَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ. فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خاوِيَةً بِما ظَلَمُوا إِنَّ فِى ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ|ترجمه=آنان مكرى به‌كار بستند و ما هم مكرى نموديم، در حالى كه آنان متوجه نبودند. بنگر عاقبت مكر آنان چه شد كه ما آنان و قومشان را همگى نابود كرديم. اين است خانه‏‌هاى آنان كه به خاطر ظلمشان خالى مانده است. در اين ماجرا آيتى است براى قومى كه بدانند}}

==  موقعيت تاريخى نزول آیات ==
بستر نزول آیات 50 تا 52 سوره نمل از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: يكى از اقدامات [[منافقین|منافقين]] در سال آخر عمر پيامبر صلى الله عليه و آله ماجراى نگارش [[صحیفه ملعونه اول|صحیفه ملعونه]] است. پس از [[حجةالوداع]] و پيش از غدير، [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[معاذ بن جبل]]، [[سالم مولی ابی ‏حذیفه|سالم مولی ابی‌‏حذیفه]] و [[ابوعبیده جرّاح|ابوعبیده جراح]] صحيفه‏‌اى نوشتند كه نگذارند خلافت به [[معصومین علیهم السلام|اهل‏ بیت‏ علیهم السلام]] برسد. صحیفه‌ای که اقدامی علیه دین الهی و رستگاری بشر بود. خداوند با نزول ۹ آيه پى‌درپى جوانب مختلف اين توطئه را مورد نكوهش قرار داد و آن را در متن قرآن ثبت كرد.

از میان این آیات، آیات 50 تا 52 سوره نمل درباره وجهی از اين ماجرا نازل شد كه ديگر خداوند اعلام داشت كه در برابر مكر و حيله اصحاب صحیفه دستگاه الهى هم برنامه دارد و بايد عاقبت را ديد و نتايج را بر شمرد. صحيفه ملعونه جلوه‏‌هاى ضد الهى بسيارى در درون داشت. يک جهت آن مكر با خدا و حيله عليه دين خدا بود. خداوند در قرآن مواردى از مكر مردم در برابر خود را ياد مى‏‌كند و اعلام مى ‏دارد كه خدا هم در برابر حيله آنان مكر مى‏‌كند. آنگاه مردم را به مقايسه دو مكر دعوت مى‏‌نمايد.<ref>غدير در قرآن، ج۱، ص۲۵۴.</ref>

=== روایاتی درباره موقعیت تاریخی نزول آیات ===
در برخی منابع متن روایاتی كه نزول آيات 50 تا 52 سوره نمل را مربوط به جریان [[صحیفه ملعونه اول|صحيفه ملعونه]] دانسته چنين است: 

* {{متن عربی|لَمّا تَعاقَدُوا عَلَيْها نَزَلَتْ: «وَ مَكَرُوا مَكْراً وَ مَكَرْنا مَكْراً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ...|ترجمه=هنگامى كه بر صحيفه ملعونه پيمان بستند اين آيه نازل شد: آنان مكرى به‌كار بستند و ما هم مكرى نموديم، در حالى كه آنان متوجه نبودند}}.<ref>الصراط المستقيم، ج۳؛ ص۱۵۳.؛ بحارالانوار، ج۲۸، ص۱۲۲؛ بحارالانوار، ج۳۱، ص۶۳۴.</ref>
* از [[ابوذر غفاری]] چنین نقل شده است: گروهى گرد هم آمدند و گفتند: ما دائماً از پيامبر ياد على و ذكر فضائلش را مى‏‌شنويم و پيداست كه قصد دارد اين حكومت از اهل ‏بيتش خارج نشود. بياييد در برابر اين مسئله با يكديگر هم‌پيمان شويم. آنگاه آنان هم‌پيمان شدند. در اينجا بود كه اين آيه نازل شد: «آنان حيله‏‌اى به‌كار بستند و ما هم حيله‌‏اى به‌كار بستيم در حالى كه آنان نمى‌‏فهميدند. بنگر عاقبت مكر آنان چه شد كه ما آنان و قومشان را همگى نابود كرديم. اين است خانه‌هاى آنان كه به‌خاطر ظلمشان خالى مانده است». راوى از ابوذر مى‏‌پرسد: آنان كه پيمان بستند چه كسانى بودند؟ او در پاسخ می‌گوید: [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبكر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[ابوعبیده جرّاح|ابوعبيده جراح]]، فعلة، فعيل (دونام رمزی)، [[عبدالرحمن بن عوف قرشی (ابومحمد)|عبدالرحمن]]، [[سعد بن ابی وقاص (ابواسحاق)|سعد بن ابی وقاص]]، [[عمرو بن عاص]] و [[مغیرة بن شعبه|مغیره]]. سپس ابوذر گفت: خداوند خاندان آنان را از خلافت و حكومت خالى نمود به‌خاطر ظلمى كه در پيمان خود نمودند. خانواده آنان خالى ماند از حكومتى كه در طلب آن بودند و طمع آن را داشتند و هرگز به خاندان آنان باز نخواهد گشت. آنگاه ابوذر قسم ياد كرد كه اين آيات درباره آنان نازل شده است.<ref>غدير در قرآن، ج۱، ص۲۵۵.</ref>

== تحليل اعتقادى آیات ==
از سوی برخی محققان درباره تحلیل اعتقادی نزول آیات 50 تا 52 سوره نمل در مورد اصحاب [[صحیفه ملعونه اول]] چنین گفته شده است: اصحاب صحیفه ملعونه با پيمان‏‌نامه خود عليه خدا مكر و حيله به‌كار بستند. آنها آن پیمان‌نامه را پيگيرى كردند تا ريشه اسلام را بكَنند، غافل از آنكه خداوند براى امتحان مردم مانع آنان نشد و اين مكر الهى بود كه زمينه امتحان آنان و همه مردم فراهم شود.

چنانكه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام با قدرت الهى، در ماجراى هجوم به خانه وحى، [[عمر بن خطاب]] را با يک دست گرفت و بر زمين زد، و به همه نشان داد كه اگر بخواهد مى‌تواند سر او را از تن جدا سازد، ولى وصيت پيامبر صلى الله عليه و آله را به خاطر آورد و او را رها كرد.<ref>كتاب سليم بن قیس الهلالی، ص۳۷.</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
* '''بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
* '''الصراط المستقيم إلی مستحقی التقديم'''؛ علی بن محمد نباطی عاملی، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران: مکتبة المرتضوية، ۱۳۸۴ق.
*'''غدير در قرآن، قرآن در غدير'''؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
* '''کتاب سلیم بن قیس الهلالی'''؛ سلیم بن قیس هلالی، تحقیق: علاء‌الدین موسوی، تهران: مؤسسة البعثة (قسم الدراسات الإسلامية)، ۱۴۰۷ق.
* '''واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی'''؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
{{پایان منابع}}
[[رده:قرآن و غدیر]]