نمایش مبدأ برای مفاهیم پایه ای اندیشه اسلامی در خطبه های حجة الوداع

مفاهيم پايه  ‏اى انديشه اسلامى در خطبه‏ هاى حجة الوداع<ref>غدير در آئينه قرآن (كورانى -  شمسايى) : ص ۱۱۸ - ۱۲۰.</ref>

  خطبه پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه و آله در عرفات سال حجةالوداع، بشارت درباره دوازده امام پس از خود و توصيه ‏هاى آنان را در برداشت. حال پرسش اين جاست كه در پنج خطبه ديگر در روز ترويه <ref>ترويه: روز هشتم ذى ‏حجه.</ref>در مكه، روز عيد قربان در منى، ميانه ايام تشريق<ref>تشريق: به روزهاى دهم، يازدهم و دوازدهم ذى‏ حجه ايام تشريق مى‏ گويند. بعضى معتقدند ايام تشريق، يكى از اين سه روز است.</ref>، روز كوچ در مسجد خيف و در غدير خم چه فرموده است؟

در منابع روايى و در روايات متعدد اين خطبه ‏ها به مضامين مختلف ديده مى‏ شود، كه پيامبر صلى الله عليه و آله همه امور مهمى را كه امت اسلام پس از شخص ايشان نياز داشتند مطرح است.

سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله در اين خطبه ‏ها پنج محور يا اصل را شامل مى ‏شود:

 ۱- قانون برابرى انسان ‏ها

-  اصل ملاحظه روابط اجتماعى از بُعد انسانى بين تمامى بشر و لغو تبعيض نژادى.

-  اصل خوش رفتارى با زنان و پرهيز از ظلم به آنان.

 ۲- قانون يگانگى بين مؤمنين

-  اصل لغو نشانه‏ ها، افتخارات و قوانين جاهلى مخالف اسلام.

-  اصل برادرى و برابرى ميان مؤمنين.

-  اصل احترام به مالكيت خصوصى و تحريم تجاوز به اموال ديگران (حرمت اموال مردم) .

-  اصل احترام به جان و زندگى مسلمانان، و تحريم قتل نفس (حرمت ريختن خون مردم) .

-  اصل احترام به آبرو و كرامت مسلمانان و تحريم ريختن آبروى افراد.

-  اصل هر كس جمله «لا اله الا اللَّه» بگويد، مال و جانش در امان است.

-  اصل امنيت جان و مال هر كس كه به وحدانيت خدا اقرار كند.

-  اصل شهادت پيامبر صلى الله عليه و آله بر امت راستين در آخرت و وارد آمدن امت بر او در حوض كوثر.

-  اصل ضرورت دقت و پرهيز از رفتارهاى كوچكى كه آدمى را به انحراف مى‏ كشاند.

-  اصل پرهيز از نسبت دروغ بر پيامبر صلى الله عليه و آله و تحقيق در روايات او.

 ۳- قانون يگانگى دينى و فرهنگى مؤمنين

-  اصل امانت دارى و اداى امانت.

-  قوانين ارث.

-  قوانين ديات و قصاص.

-  قانون‏ گذارى‏ هاى مناسک حج: خذوا عنّى مناسككم: دستورات عباديتان را از من بگيرد.

۴-  قانون روند خلافت پس از پيامبر صلى الله عليه و آله

-  اصل بشارت به دوازده امام از اهل‏ بيت خود.

-  اصل تأكيد بر دو چيز گران بها: قرآن و عترت.

-  اصل اعلام حضرت على‏ عليه السلام به عنوان حاكم پس از خود و اولين امام از دوازده امام.

-  اصل اداى واجبات و اطاعت از خلفاى بر حق.

-  اصل هميشگى بودن پيمان قريش و كنانه بر حفاظت از بنى ‏هاشم.

-  اصل پرهيز دادن قريش از طغيان پس از پيامبر صلى الله عليه و آله.

-  اصل پرهيز دادن صحابه از ارتداد پس از پيامبر صلى الله عليه و آله و نهى از جنگ بر سر حكومت.

۵ -  قانون مجازات مخالفان خط پيامبر صلى الله عليه و آله

-  اصل لعن و نفرين بر كسانى كه پدرى غير از پدر حقيقى و يا مولايى جز مولايى حقيقى خود برگزينند.

مجالى نيست تا درباره همه اصول ياد شده به تفصيل سخن گفته شود. لذا به همين اندازه بسنده مى‏ كنيم. البته سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله درباره اصول و قوانين ياد شده محدود به همين چند فقره خطبه حجةالوداع نيست. بلكه آن حضرت به جز خطبه‏ هاى مذكور، در هر يک از اين موارد سخنان متعددى نيز دارد.

ولى همه بياناتى كه در شش خطبه حجة الوداع توسط پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه و آله ايراد شده، معناى واحدى را تشكيل مى‏ دهند؛ به گونه ‏اى كه هيچ كدام را نمى‏ توان از ديگرى جدا كرد. از آن جا كه همه سخنان آن حضرت از منشأ وحى صادر مى‏ شوند، هر سخنى از ايشان سخن ديگرش را تكميل و تفسير مى‏  كند، و در هر موضوعى نوعى يگانگى اعتقادى و سيستم و قانون‏ گذارى پيش رفته در بستر اسلام اصيل و فراگير شكل مى ‏دهد.

== پانویس ==
[[رده:خطابه غدیر]]