سوره ملک آیات ۸-۱۱ و غدیر

آيه «تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ كُلَّما أُلْقِىَ فِيها فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ...»

در غدير ۱۸ آيه قرآن به صراحت تفسير شده است؛ به اين معنى كه پيامبر صلى الله عليه و آله متن آيه را جداگانه در خطبه بيان فرموده و قبل يا بعد از آن به تفسيرش پرداخته است.

اين موارد در مقابل آياتى است كه به صورت تضمين در كلام و اقتباس در خطابه حضرت آمده است.

يكى از اين آيات، آيه ۸ - ۱۱ سوره ملک است:

«تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ كُلَّما أُلْقِىَ فِيها فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ . قالُوا بَلى قَدْ جاءَنا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنا وَ قُلْنا ما نَزَّلَ اللَّه مِنْ شَىْ‏ءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلاّ فِى ضَلالٍ كَبِيرٍ . وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِى أَصْحابِ السَّعِيرِ . فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعِيرِ»:

«نزديک است كه از شدت غيظ از يكديگر جدا شود هر بار كه گروهى به جهنم انداخته مى‏ شوند خزانه دارانش از آنان مى‏ پرسند: آيا ترساننده ‏اى نزد شما نيامد. آنان در پاسخ مى ‏گويند بلى ترساننده سراغ ما آمد ولى ما او را تکذیب كرديم و گفتيم خدا چيزى نازل نكرده و شما در گمراهى بزرگ هستيد. همچنين در پاسخ خزانه‏داران جهنم مى‏ گويند اگر ما گوش فرا مى‏ داديم يا درک مى‏ كرديم در اصحاب آتش شعله‏ور نبوديم. و (آنان) اين گونه به گناه خود اعتراف كردند پس خوارى باد بر اصحاب آتش».

اين آيات از سه بُعد قابل بررسى است:

متن خطبه غدير

الا انَّ اعْداءَهُمُ الَّذينَ قالَ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ: «كُلَّما أُلْقِىَ فِيها فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ . قالُوا بَلى قَدْ جاءَنا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنا وَ قُلْنا ما نَزَّلَ اللَّه مِنْ شَيْ‏ءٍ، إِنْ أَنْتُمْ إِلاّ فِى ضَلالٍ كَبِيرٍ. وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِى أَصْحابِ السَّعِيرِ . فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعِيرِ»:

بدانيد كه دشمنان اهل‏ بيت كسانى هستند كه خداوند عزوجل مى‏ فرمايد: «هر بار كه گروهى به جهنم انداخته مى‏ شوند خزانه دارانش از آنان مى ‏پرسند آيا ترساننده ‏اى نزد شما نيامد.

آنان در پاسخ مى‏ گويند بلى ترساننده سراغ ما آمد ولى ما او را تكذيب كرديم و گفتيم خدا چيزى نازل نكرده و شما در گمراهى بزرگ هستيد.

همچنين در پاسخ خزانه داران جهنم مى‏ گويند اگر ما گوش فرا مى‏ داديم يا درک مى‏ كرديم در اصحاب آتش شعله‏ور نبوديم. و اين گونه به گناه خود اعتراف كردند پس خوارى باد بر اصحاب آتش.

موقعيت تاريخى

اين فراز از خطبه در ادامه معرفى قرآنى دوستان و دشمنان اهل‏ بيت ‏عليهم السلام است و دو كفه مقايسه نيز در متن قرآن است، چنانكه در فراز بعدى مى‏ فرمايد: «شَتّانَ ما بَيْنَ السَّعيرِ وَ الاجْرِ الْكَبيرِ»:

«چقدر فاصله است بين آتش شعله‏ور (كه براى دشمنان است) و اجر بزرگ (كه براى دوستان است)».

آنچه پيامبر صلى الله عليه و آله به تفسير تطبيقى آن پرداخته از آيه ۶ آغاز مى‏ شود و تا آخر آيه ۱۱ ادامه آن است، و همه اين آيات در شأن دشمنان خدا -  كه كفرشان به صريح قرآن ثابت شده -  آمده است.

تحليل اعتقادى

اكنون كه آن حضرت به صراحت اين آيات را درباره دشمنان آل محمد عليهم السلام تفسیر فرموده است بايد آنها را چنين معنى كرد:

دشمنان اهل بيت‏ عليهم السلام كه كافر اند مستحق عذاب جهنم ‏اند و عاقبت بدى دارند. آنگاه كه اعداءِ آل محمد عليهم السلام در دورخ انداخته مى‏ شوند صداى هولناكى از آن مى‏ شنوند در حالى كه مى‏ جوشد. نزديک است جهنم از شدت غيظ بر آن كافران قطعه قطعه شود.

هر گاه كه عده ‏اى از مخالفين آل الله را در جهنم مى‏ اندازند مأموران جهنم مى‏ پرسند: آيا درباره مخالفت با على شما را بر حذر نداشتند و آيا امثال غدير را به ياد نداريد؟

مى ‏گويند: بر حذر دارنده اتمام حجت نمود، ولى ما گفتيم: محمد همه اينها را از پيش خود مى‏ گويد و از سوى خدا در اين باره چيزى نازل نشده است، و شما دوستان اهل بيت گمراهيد!!

ولى اى كاش درست فكر مى‏ كرديم و اين همه سفارش پيامبر صلى الله عليه و آله را درباره على و فرزندانش ‏عليهم السلام به گوش جان مى‏ خريديم.

اين اقرار را دشمنان زمانى مى‏ نمايند كه كار از كار گذشته و روز قیامت و روز سزاى اعمال است، و اف بر اين اعتراف كه در كنار آتش جهنم باشد.

و اين چنين روزهايى در انتظار مخالفين و دشمنان آل رسول ‏عليهم السلام است و گريزى از آن نخواهند داشت، در حالى كه ما به عنوان دوستان اهل ‏بیت

علیهم السلام در انتظار پاداش بزرگ خواهيم بود.